యమధర్మరాజుని మెప్పించిన పతివ్రత సావిత్రి కథ
వట సావిత్రి వ్రతం కథ (Vat Savitri Vrat Katha) అనేది హిందూ సంప్రదాయంలో స్త్రీలు తమ భర్తల దీర్ఘాయుష్షు, ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సు కోసం ఆచరించే ఒక ముఖ్యమైన వ్రతం. ఇది ప్రతి సంవత్సరం జ్యేష్ఠ మాసం (Jyeshtha Masam) కృష్ణ పక్ష అమావాస్య నాడు (Amavasya) లేదా పౌర్ణమి నాడు (Purnima) ఆచరించబడుతుంది. ఈ వ్రతంలో వట వృక్షం (మర్రిచెట్టు – Banyan Tree) ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తుంది, ఎందుకంటే ఈ వృక్షం త్రిమూర్తులైన బ్రహ్మ, విష్ణు (Lord Vishnu), మహేశ్వరుల స్వరూపంగా, దీర్ఘాయుష్షుకు ప్రతీకగా భావించబడుతుంది. ఈ వ్రతం వెనుక ఉన్న ప్రధాన కథ సావిత్రి మరియు సత్యవంతులది.
Vat Savitri Vrat Katha: సావిత్రి – సత్యవంతుల గాథ
పూర్వం మద్ర దేశాన్ని అశ్వపతి అనే ధర్మనిష్ట కలిగిన రాజు పరిపాలించేవాడు. ఆయనకు సంతానం లేకపోవడంతో, నిత్యం సావిత్రీ దేవిని (Savitri Devi) పూజిస్తూ, ఆమె అనుగ్రహంతో ఒక కుమార్తెను పొందాడు. సావిత్రీ దేవి అనుగ్రహంతో జన్మించినందున ఆమెకు సావిత్రి అని పేరు పెట్టారు. సావిత్రి అసాధారణ సౌందర్యవతి, విద్యావతి, మరియు సద్గుణ సంపన్నురాలు. ఆమెకు తగిన వరుడు దొరకడం కష్టం కావడంతో, స్వయంగా వరుడిని ఎంచుకోవడానికి తండ్రి అనుమతి తీసుకుని అడవులకు వెళ్ళింది.
అక్కడ ఆమె ద్యుమత్సేనుడు అనే అంధుడైన రాజు కుమారుడైన సత్యవంతుడిని చూసి ప్రేమించి, అతడినే వివాహం చేసుకోవాలని నిశ్చయించుకుంది. ద్యుమత్సేనుడు తన రాజ్యాన్ని కోల్పోయి, అడవిలో ఆశ్రమం నిర్మించుకొని నివసిస్తున్నాడు. సావిత్రి తన నిర్ణయాన్ని తండ్రికి చెప్పగా, అశ్వపతి నారద మహర్షిని (Narada Maharshi) సంప్రదించాడు. నారదుడు సత్యవంతుడు ధర్మవంతుడు, గుణవంతుడు అయినప్పటికీ, అతడికి కేవలం ఒక సంవత్సరం మాత్రమే ఆయుష్షు ఉందని, సరిగ్గా వివాహం జరిగిన ఒక సంవత్సరం తర్వాత అతడు మరణిస్తాడని చెప్పాడు.
ఈ విషయం తెలిసినా సావిత్రి తన నిర్ణయాన్ని మార్చుకోలేదు. “ఒక్కసారి ఇచ్చిన మాట, ఒకసారి ఎంచుకున్న భర్త, ఒకసారి చేసిన కర్మ – ఇవి తిరిగి రావు” అని చెప్పి, సత్యవంతుడినే వివాహం చేసుకుంది. వివాహం తర్వాత సావిత్రి రాజభోగాలను వదిలి, అడవిలో తన భర్త, అత్తమామలతో కలిసి సాధారణ జీవితాన్ని గడిపింది. ఆమె అత్తమామలకు సేవ చేస్తూ, భర్తకు తోడుగా అడవిలో జీవించింది.
సత్యవంతుడి మరణానికి ఇంకా నాలుగు రోజులు ఉన్నాయనగా, సావిత్రి మూడు రోజుల పాటు నిరాహారంగా ఉండి, తీవ్రమైన తపస్సు చేసింది. మరణదినం సమీపించగా, సత్యవంతుడు అడవిలో కట్టెలు కొట్టడానికి బయలుదేరాడు. సావిత్రి తన భర్తను ఒంటరిగా పంపడానికి ఇష్టపడక, తాను కూడా వస్తానని పట్టుబట్టింది. సత్యవంతుడు కట్టెలు కొడుతుండగా, అతడికి తలనొప్పి వచ్చి, ఒక వట వృక్షం కింద పడుకున్నాడు.
అదే సమయంలో, నల్లని వస్త్రాలు ధరించి, పాశాన్ని చేత పట్టుకొని, భయంకరమైన రూపంలో యమధర్మరాజు (Yama Dharmaraj )ప్రత్యక్షమయ్యాడు. యముడు సత్యవంతుడి ప్రాణాలను తీయడానికి రావడం చూసి సావిత్రి భయపడింది. యముడు సత్యవంతుడి సూక్ష్మ శరీరాన్ని పాశంతో బంధించి, దక్షిణ దిశగా బయలుదేరాడు. సావిత్రి యముడిని (Yama) వెంబడిస్తూ వెళ్ళింది.
యముడు సావిత్రిని వెనక్కి వెళ్ళమని చెప్పినా, ఆమె తన భర్తను విడిచి రాలేనని, పతివ్రత ధర్మాన్ని పాటించడం తన విధి అని వాదించింది. ఆమె యముడిని ధర్మ సూత్రాలతో, పతివ్రత ధర్మం యొక్క గొప్పదనంతో ప్రసన్నం చేసుకుంది. ఆమె మాటలకు మెచ్చిన యముడు, సత్యవంతుడి ప్రాణాలను తప్ప మిగిలిన ఏ వరాన్నైనా కోరుకోమని చెప్పాడు. సావిత్రి తన అత్తమామలకు చూపును, రాజ్యాన్ని తిరిగి ప్రసాదించమని, తన తండ్రికి సంతానం కలగాలని వరాలను కోరింది. యముడు ఆ వరాలను ప్రసాదించాడు.
అయినా సావిత్రి యముడిని వెంబడించడం మానలేదు. “నా భర్త లేకుండా నాకు ఈ వరాలు ఎందుకు? భర్త లేని స్త్రీకి సంతానం ఎలా కలుగుతుంది? మీరు ధర్మరాజు కదా, ధర్మాన్ని పాటించండి” అని వాదించింది. సావిత్రి యొక్క అచంచలమైన భక్తికి, పతివ్రత ధర్మానికి, అద్భుతమైన వాక్చాతుర్యానికి యముడు ఎంతగానో మెచ్చుకున్నాడు. చివరకు సత్యవంతుడి ప్రాణాలను తిరిగి ఇచ్చి, అతడికి దీర్ఘాయుష్షును ప్రసాదించాడు.
సత్యవంతుడు తిరిగి ప్రాణం పోసుకొని లేవగానే, సావిత్రి అతడితో కలిసి ఆశ్రమానికి తిరిగి వచ్చింది. అప్పటికే వారి అత్తమామలకు చూపు తిరిగి వచ్చి, వారి రాజ్యాన్ని కూడా తిరిగి పొందారు. సావిత్రి యొక్క పతివ్రత ధర్మం మరియు అచంచలమైన భక్తి కారణంగా సత్యవంతుడు మృత్యువును జయించాడు.
వట సావిత్రి వ్రత ప్రాముఖ్యత
ఈ కథ వట సావిత్రి వ్రతం యొక్క ప్రాముఖ్యతను తెలియజేస్తుంది. సావిత్రి తన భర్త ప్రాణాలను కాపాడుకోవడానికి వట వృక్షం కిందనే యముడిని ఎదుర్కొంది, అందుకే ఈ వ్రతంలో మర్రిచెట్టుకు ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. వట వృక్షం దీర్ఘాయుష్షుకు, స్థిరత్వానికి, మరియు త్రిమూర్తుల స్వరూపంగా భావించబడుతుంది.
వట సావిత్రి వ్రత విధానం
ఈ వ్రతాన్ని ఆచరించే స్త్రీలు:
- శుచిత్వం: వ్రతం రోజున ఉదయాన్నే స్నానం చేసి, శుభ్రమైన వస్త్రాలు ధరిస్తారు.
- సంకల్పం: తమ భర్త దీర్ఘాయుష్షు, ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సు కోసం వ్రతం ఆచరిస్తున్నట్లు సంకల్పం చెప్పుకుంటారు.
- వట వృక్ష పూజ: దగ్గరలోని మర్రిచెట్టు వద్దకు వెళ్లి, దానికి పసుపు, కుంకుమ, గంధం పూసి, పూలతో అలంకరిస్తారు.
- దారాలు చుట్టడం: మర్రిచెట్టు చుట్టూ పసుపు దారాలను లేదా తెల్ల దారాలను 5, 7, 11 లేదా 108 సార్లు చుడతారు. ఇది భర్తకు దీర్ఘాయుష్షును ప్రసాదించమని కోరుతూ చేస్తారు.
- ప్రదక్షిణలు: దారాలు చుట్టేటప్పుడు లేదా ఆ తర్వాత ప్రదక్షిణలు చేస్తారు.
- నైవేద్యం: పండ్లు, తీపి పదార్థాలు, నానబెట్టిన శనగలు, బెల్లం వంటి వాటిని నైవేద్యంగా సమర్పిస్తారు.
- కథా శ్రవణం: సావిత్రి-సత్యవంతుల కథను పఠిస్తారు లేదా వింటారు.
- దానం: వ్రతం పూర్తయిన తర్వాత బ్రాహ్మణులకు లేదా పేదలకు దానం చేస్తారు.
- నిరాహార దీక్ష: కొందరు స్త్రీలు పగలు నిరాహారంగా ఉండి, రాత్రి భోజనం చేస్తారు. మరికొందరు ఒక పూట మాత్రమే భోజనం చేస్తారు.
ముగింపు
వట సావిత్రి వ్రతం కేవలం ఒక ఆచారం కాదు, అది భార్యాభర్తల బంధానికి, పతివ్రత ధర్మానికి, మరియు అచంచలమైన భక్తికి ప్రతీక. సావిత్రి చూపిన ధైర్యం, పట్టుదల, మరియు భర్త పట్ల ఆమెకున్న ప్రేమ ఈ వ్రతానికి స్ఫూర్తి. ఈ వ్రతాన్ని ఆచరించడం ద్వారా స్త్రీలు తమ భర్తలకు దీర్ఘాయుష్షును, కుటుంబానికి సుఖ శాంతులను కోరుకుంటారు.
Also Read
