వరలక్ష్మి వ్రతం – ఒక పరిచయం
“నమస్తేస్తు మహామాయే శ్రీ పీఠే సుర పూజితే
శంఖచక్ర గదా హస్తే మహాలక్ష్మీ నమోస్తుతే”
“వరలక్ష్మి వ్రతం – Varalakshmi Vratam” భారతీయ సంస్కృతిలో ప్రముఖమైన ఆచారాలలో ఒకటి. ప్రతి సంవత్సరం శ్రావణ మాసంలో శుక్ల పక్షంలో (Shukla Paksha) వచ్చే శుక్రవారం నాడు ఈ వ్రతం ఆచరించబడుతుంది. శ్రీ లక్ష్మి దేవి (Lakshmi Devi) యొక్క అష్ట లక్ష్ములలో ఒకరైన వరలక్ష్మి దేవిని ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి ఈ వ్రతం చేస్తారు.
వరలక్ష్మి (Varalakshmi) అంటే వరాలు ప్రసాదించే లక్ష్మి. ఈ వ్రతం చేయడం వల్ల సంతానం, సంపద, సుఖ, శాంతి లభిస్తాయని నమ్ముతారు. అలాగే కుటుంబ కలహాలు తొలగిపోయి, జీవితంలో సమృద్ధి వస్తుందని విశ్వసిస్తారు.
ఈ వ్రతం ప్రాచీన కాలం నుండి ఆచరిస్తూ ఉన్నారు. ప్రస్తుతం కూడా దేశంలోని అనేక ప్రాంతాలలో భక్తులు ఈ వ్రతాన్ని ఆచరిస్తున్నారు.
వరలక్ష్మి వ్రతం: వ్రతం చేసే విధానం
వరలక్ష్మి వ్రతాన్ని చేసే విధానం ప్రాంతం, సంప్రదాయం ఆధారంగా కొద్దిగా మార్పుతో ఆచరిస్తారు. అయితే, ప్రధానంగా పాటించే విధానం ఇలా ఉంటుంది.
- పూజా స్థలాన్ని సిద్ధం చేయడం: వ్రతం రోజు ఉదయాన్నే ఇంటిని శుభ్రం చేసి, పూజ గదిని అలంకరిస్తారు. కలశం (Kalasam) స్థాపన చేసి, దానిని పసుపు, కుంకుమ, పూలుతో అలంకరిస్తారు. కలశం మీద కొబ్బరికాయను (Tender Coconut) ఉంచి, టెంకాయను అమ్మవారి ముఖచిత్రాన్ని అలంకరించి దానిని అమ్మవారి విగ్రహంగా భావించి పూజిస్తారు.
- తోరణం: తోరణం వేయడం ఈ వ్రతంలో ముఖ్యమైన అంశం. తోరణం అనేది అమ్మవారికి అంకితం చేయబడిన ఒక అలంకారం. దీనిని పసుపు, కుంకుమ మరియు పూలతో తయారు చేస్తారు.
- నైవేద్యం: అమ్మవారికి ఇష్టమైన నైవేద్యాలను సమర్పిస్తారు. ఇందులో అన్నముతో చేసిన పాయసం (Payasam), పూరి, చక్కెరతో చేసిన తీపి పదార్థాలు ఉంటాయి. అలాగే, వివిధ రకాల పండ్లను నైవేద్యంగా సమర్పిస్తారు.
- పూజ: వరలక్ష్మి దేవిని అష్టోత్తర శతనామావళితో పూజిస్తారు. దీనితో పాటుగా, లక్ష్మీ అష్టోత్తర శతనామ స్తోత్రం (Lakshmi Ashtottara Shatanama Stotram), శ్రీ మహాలక్ష్మి స్తోత్రం (Sri Mahalakshmi Stotram), శ్రీ అష్టలక్ష్మి స్తోత్రం (Sri Ashtalakshmi Stotram), వేద మంత్రాలు, స్తోత్రాలు చదువుతారు.
- కథలు: వరలక్ష్మి దేవికి సంబంధించిన కథలను పఠిస్తారు. ఈ వృతం యొక్క కథలు భక్తులలో భక్తిని పెంపొందిస్తాయి.
- వాయినాలు: పూజ అనంతరం ముత్తైదువులకు పసుపు, కుంకుమ, పూలు, పండ్లు, నూతన వస్త్రాలు, దక్షిణ, వాయన సామగ్రిను వాయనగా ఇస్తారు.
- హారతి : పూజ అనంతరం హారతి చేస్తారు. దీని ద్వారా దేవతను ప్రసన్నం చేసుకుంటామని నమ్ముతారు.
- వ్రతం ఉపవాసం: కొంతమంది భక్తులు ఈ రోజు ఉపవాసం ఉంటారు. అయితే ఇది తప్పనిసరి కాదు. వారి వారి ఆరోగ్య దృష్ట్యా అనుకూలముగా ఉపవాసము ఉంటారు.
వరలక్ష్మి వ్రతం (Varalakshmi Vratam) చేయడం వల్ల కుటుంబంలో శాంతి, సమృద్ధి నెలకొంటాయని, ఆర్థిక స్థితి మెరుగుపడుతుందని నమ్ముతారు. ఈ వ్రతం కేవలం ఆచారం మాత్రమే కాకుండా, మనసును దేవునిపై కేంద్రీకరించడానికి, కుటుంబ సభ్యులందరినీ ఒకచోట చేర్చడానికి ఒక అవకాశం కూడా.
వరలక్ష్మి వ్రతం: పూజా విధానం
వరలక్ష్మి వ్రతంలో పూజ విధానం ప్రధానమైన అంశం. ఇది కొన్ని ప్రాంతాలలో కొద్దిగా మారవచ్చు. అయితే, ప్రధానంగా పాటించే విధానం ఈ క్రింది విధంగా ఉంటుంది.
కలశ స్థాపన: పూజకు ముందుగా కలశ స్థాపన (Kalasham) చేస్తారు. ఇందుకు మట్టి కుండీని కానీ, వెండి కలశంను ఉపయోగిస్తారు. దీనిని శుభ్రం చేసి, అందులో మంచి నీరు నింపి, బియ్యం, నాణేలు, పసుపు, కుంకుమ వంటివి వేస్తారు. మామిడి ఆకులతో కప్పి, మంగళ సూత్రాన్ని కట్టి, దానిపై కొబ్బరికాయను ఉంచుతారు. ఈ కలశాన్ని అమ్మవారి ప్రతిమగా భావించి పూజిస్తారు. అమ్మవారి ముఖచిత్రాన్ని కూడా అలంకరిస్తారు.
దేవతా స్థాపన: పూజ గదిలో వరలక్ష్మి దేవి విగ్రహాన్ని లేదా ఫోటోను ఉంచుతారు. ఆమెకు పూలమాల, పసుపు, కుంకుమ, బిందీ, చున్నీ వంటి అలంకారాలు చేస్తారు.
నైవేద్యం: అమ్మవారికి ఇష్టమైన నైవేద్యాలను సమర్పిస్తారు. ఇందులో అన్నముతో వండిన పాయసం, చక్కెరతో చేసిన పిండి పదార్థాలు, తీపి పదార్థాలతో నైవేద్యం సమర్పిస్తారు. అలాగే, పలు రకాల పండ్లను కూడా నైవేద్యంగా సమర్పిస్తారు. వరలక్ష్మి వ్రతం రోజున కొన్ని ప్రాంతాలలో స్త్రీలు అయిదు రకాల పిండి వంటలు చేసి నైవేద్యంగా పెడతారు.
మంత్రాలు మరియు స్తోత్రాలు: వరలక్ష్మి దేవికి సంబంధించిన మంత్రాలు, స్తోత్రాలు చదువుతారు. లలిత సహస్ర నామం (Lalitha Sahasra Namam) పఠించడం ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటుంది.
అర్చన: పూజారి లేదా కుటుంబ సభ్యుడు అమ్మవారికి పూజ చేస్తాడు. ఇందులో అభిషేకం, నైవేద్య ప్రసాదం, పుష్పాంజలి, ధూప, దీపారాధన వంటివి ఉంటాయి.
ప్రదక్షిణం: పూజ అనంతరం అమ్మవారిని ప్రదక్షిణం చేసి నమస్కారాలను చేస్తారు.
ఈ విధంగా వ్రతం రోజు పూజా కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు. ప్రాంతాల వారీగా ఈ విధానంలో కొన్ని మార్పులు ఉండవచ్చు.
వరలక్ష్మి వ్రతం: పురాణ కథలు
వరలక్ష్మి వ్రతానికి సంబంధించిన పురాణ కథలు (Purana Kathalu) వ్రతం యొక్క ఆధ్యాత్మిక లోతును పెంచుతాయి. ఈ కథలు దేవీ మహిమను తెలియజేస్తూ, భక్తుల హృదయాలను స్పందింప చేస్తాయి.
ఒక ప్రసిద్ధమైన పురాణం ప్రకారం, సృష్టి ప్రారంభంలో, దేవతలు మరియు రాక్షసులు అమృతం (Amrut) కోసం యుద్ధం చేశారు. ఈ యుద్ధంలో దేవతలు పరాజయం పొందే ప్రమాదం ఏర్పడింది. ఆ సమయంలో, దేవతలు పార్వతి దేవిని ప్రార్థించారు. ఆమె కరుణతో వారికి సహాయం చేయాలని కోరారు. పార్వతి దేవి, తన అద్భుత శక్తితో అమృతాన్ని రక్షించి, దేవతల విజయానికి కారణమైంది. దీని కోసం ఆమె తన శక్తిని విభజించి, అష్ట లక్ష్ములను (Ashta Lakshmi) సృష్టించింది. వాటిలో ప్రధానమైన దేవత వరలక్ష్మి. ఈ కథ వరలక్ష్మి దేవి యొక్క ఉద్భవం గురించి వివరిస్తుంది.
మరొక కథలో, ఒక పేద బ్రాహ్మణుడు తీవ్రమైన ఆర్థిక ఇబ్బందులను ఎదుర్కొంటాడు. అతను వరలక్ష్మి దేవిని ప్రార్థిస్తూ, భక్తితో కఠినమైన వ్రతం చేస్తాడు. దేవి అతని భక్తికి మెచ్చి, అతనికి అపారమైన సంపదను ప్రసాదిస్తుంది. ఈ కథ వరలక్ష్మి దేవి యొక్క కరుణ మరియు భక్తులపై ఆమె అనుగ్రహాన్ని తెలియజేస్తుంది.
ఒక ప్రసిద్ధమైన పురాణ కథ ప్రకారం, దేవతలు అసురలతో యుద్ధం చేస్తున్న సమయంలో తీవ్ర ఇబ్బందులు పడ్డారు. విజయం సాధించడానికి వారికి శక్తి అవసరమైంది. అప్పుడు వారు పార్వతి దేవిని ప్రార్థించారు. పార్వతి దేవి (Goddess Parvati Devi) వారి ప్రార్థనను మన్నించి, తన శక్తిలో ఒక భాగాన్ని వారికి ప్రసాదించింది. ఈ శక్తి రూపమే వరలక్ష్మి అని చెబుతారు.
ఇలాంటి పలు పురాణ కథలు వరలక్ష్మి దేవికి సంబంధించి ప్రచారంలో ఉన్నాయి. ఈ కథలు దేవీ మహిమను వివరిస్తూ, భక్తుల హృదయాలను స్పృశిస్తాయి. వరలక్ష్మి వ్రతం చేసే సమయంలో ఈ కథలను పఠించడం లేదా వినడం మనస్సుకు శాంతిని ఇస్తుంది. అంతేకాకుండా, వ్రతం యొక్క ఆధ్యాత్మిక అంశాలను మరింతగా అర్థం చేసుకోవడానికి సహాయపడుతుంది.
వరలక్ష్మి వ్రతం: సమాజంపై ప్రభావం
వరలక్ష్మి వ్రతం సమాజంపై సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపుతుంది. ఇది కేవలం వ్యక్తిగత ఆచారం మాత్రమే కాకుండా సమాజ స్థాయిలో కూడా ప్రభావం చూపుతుంది.
- కుటుంబ బంధాలు బలపడటం: వ్రతం సమయంలో కుటుంబ సభ్యులందరూ కలిసి పూజలు చేస్తారు. ఇది కుటుంబ సభ్యుల మధ్య బంధాన్ని బలపరుస్తుంది.
- సామాజిక సామరస్యం: వ్రతం సందర్భంగా స్నేహితులు, బంధువులు కలిసి వ్రతం చేసుకుంటారు. ఇది సామాజిక సామరస్యాన్ని పెంపొందిస్తుంది.
- ఆధ్యాత్మికత పెరుగుదల: వ్రతం ద్వారా ఆధ్యాత్మికత పెరుగుతుంది. దేవునిపై భక్తి, శ్రద్ధ పెంపొందుతాయి. ఇది సమాజంలో సామరస్య వాతావరణాన్ని సృష్టిస్తుంది.
- స్త్రీల సాధికారత: వ్రతం స్త్రీలకు ఒక ముఖ్యమైన రోజు. ఇది స్త్రీ శక్తి మరియు సాధికారతను ప్రోత్సహిస్తుంది.
వరలక్ష్మి వ్రతం సమాజానికి ఒక సాంస్కృతిక వారసత్వంగా నిలిచిపోవడంతో పాటు, సామాజిక, ఆర్థిక, ఆధ్యాత్మిక అభివృద్ధికి కూడా దోహదపడుతుంది.
వరలక్ష్మి వ్రతం కథ
సూత మహాముని (Suta Mahamuni) శౌనకుడు, మహర్షులతో మాట్లాడుతూ, “ఓ మునులారా! స్త్రీలకు సర్వ సౌభాగ్యాలు కలిగించే ఒక గొప్ప వ్రతం గురించి మీకు చెప్తాను. ఈ వ్రతాన్ని పూర్వం శివుడు (Lord Shiva) పార్వతి దేవికి చెప్పాడు.” అని ప్రారంభించాడు.
ఒక రోజు, కైలాస పర్వతం (Mount Kailasa) మీద శివుడు తన సింహాసనం మీద కూర్చుని ఉన్నాడు. ఆ సమయంలో పార్వతి దేవి ఆయన్ని సమీపించి, “దేవా! లోకంలోని స్త్రీలు ఏ వ్రతం చేస్తే సర్వ సౌభాగ్యాలు, పుత్ర పౌత్రాదులు లభిస్తాయి? అలాంటి వ్రతం ఒకటి నాకు చెప్పండి” అని అడిగింది.
పరమేశ్వరుడు, “ఓ దేవి! స్త్రీలకు పుత్ర పౌత్రాది సంపత్తులు ఇచ్చే ఒక వ్రతం ఉంది. దాని పేరు వరలక్ష్మి వ్రతం. ఈ వ్రతాన్ని శ్రావణ మాసంలో శుక్ల పక్ష పూర్ణిమకు (Purnima) ముందు వచ్చే శుక్రవారం నాడు చేయాలి” అని చెప్పాడు.
పార్వతి దేవి, “నాథా! ఆ వరలక్ష్మి వ్రతాన్ని ఎలా చేయాలి? ఏ దేవతను పూజించాలి? దీనిని ఎవరైనా ఇంతకు ముందు చేశారా? ఆ వివరాలన్నీ చెప్పండి” అని మరింత వివరంగా అడిగింది.
శివుడు పార్వతి దేవిని చూసి, “ఓ కాత్యాయనీ! వరలక్ష్మి వ్రత విశేషాలు చెప్తాను విను” అని ప్రారంభించాడు.
“పూర్వం మగధ దేశంలో (Magadha) కుండిన అనే ఒక పట్టణం ఉండేది. ఆ పట్టణం మొత్తం బంగారు ప్రాకారాలు, బంగారు గోడలు గల ఇళ్లతో నిండి ఉండేది. అందులో చారుమతి అనే ఒక బ్రాహ్మణ స్త్రీ ఉండేది. ఆమె తన భర్తను దేవుడిలా భావించి, తెల్లవారు జామున లేచి స్నానం చేసి, భర్తకు పూజ చేసి, అత్తమామలకు సేవ చేసి, ఇంటి పనులన్నీ ఓర్పుతో చేసేది. ఆమె ఎంతో మంచి మనసు గల స్త్రీ.
ఒక రోజు రాత్రి చారుమతికి కలలో మహాలక్ష్మి ప్రత్యక్షమై, ‘ఓ చారుమతీ! నేను వరలక్ష్మి దేవిని. నీ నడవడిక చూసి, నాకు నీ మీద అనుగ్రహం కలిగి నీకు ప్రత్యక్షమయ్యాను. శ్రావణ మాసంలో శుక్ల పక్ష పూర్ణిమకు ముందుగా వచ్చే శుక్రవారం నాడు నువ్వు నన్ను పూజించితే నీకు కోరిన వరాలు ఇస్తాను’ అని చెప్పింది.
ఆ కల నుండి మెలకువ వచ్చిన చారుమతి, తన భర్త, అత్తమామలకు ఆ కల గురించి చెప్పింది. వారు ఆమెను ఆ వ్రతం చేయమని ప్రోత్సహించారు.
శ్రావణ మాసంలో శుక్రవారం నాడు, చారుమతి తన ఇంట్లో వరలక్ష్మి పూజను అత్యంత భక్తి శ్రద్ధలతో చేసింది. ఆమె తన ఇరుగుపొరుగు స్త్రీలను కూడా పూజకు ఆహ్వానించింది. పూజ సమయంలో అందరూ కలిసి మంత్రాలు జపించి, దేవిని స్తుతించారు.
పూజ ముగిసిన తర్వాత అందరి చేతులకు ఆభరణాలు, కాళ్ళకు గజ్జెలు వచ్చాయి. వారి ఇళ్ళన్నీ బంగారంతో నిండిపోయాయి. అంతేకాకుండా వారికి రథాలు, ఏనుగులు వంటి వాహనాలు కూడా లభించాయి.
శివుడు తన కథను ముగిస్తూ, “ఓ పార్వతీ! ఈ ఉత్తమమైన వ్రతాన్ని చేస్తే, అలా ఎదుటి వారికి మంచి కూడా కోరుకుంటే అమ్మవారు యింకా ప్రసన్నురాలై మీరు కోరకుండానే మీకు మంచి చేస్తుంది” అన్నాడు.
సూత మహాముని శౌనకుడు మొదలైన వారు ఆ కథ విని ఎంతో సంతోషించారు. వారు ఈ వ్రతాన్ని చేయాలని నిశ్చయించుకున్నారు.
ఈ కథ వరలక్ష్మి వ్రతం యొక్క మహిమను తెలియజేస్తుంది. ఈ వ్రతం చేయడం వల్ల సర్వ సౌభాగ్యాలు లభిస్తాయని, ఎదుటి వారికి మంచి చేయాలనే కోరికను పెంపొందిస్తుందని ఈ కథ తెలియజేస్తుంది.
ముగింపు
వరలక్ష్మి వ్రతం భారతీయ సంస్కృతిలో ప్రముఖమైన ఆచారాలలో ఒకటి. ప్రతి సంవత్సరం శ్రావణ మాసంలో శుక్ల పక్షంలో వచ్చే శుక్రవారం నాడు ఈ వ్రతం ఆచరించబడుతుంది. లక్ష్మి దేవి యొక్క అష్ట లక్ష్ములలో ఒకరైన వరలక్ష్మి దేవిని ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి ఈ వ్రతం చేస్తారు. వరలక్ష్మి (Varalakshmi) అంటే వరాలు ప్రసాదించే లక్ష్మి. ఈ వ్రతం చేయడం వల్ల సంతానం, సంపద, సుఖ, శాంతి లభిస్తాయని నమ్ముతారు. అలాగే కుటుంబ కలహాలు తొలగిపోయి, జీవితంలో సమృద్ధి వస్తుందని విశ్వసిస్తారు. ఈ వ్రతం ప్రాచీన కాలం నుండి ఆచారమునందు కలదు. ప్రస్తుతం కూడా దేశంలోని అనేక ప్రాంతాలలో భక్తులు ఈ వ్రతాన్ని ఘనంగా ఆచరిస్తున్నారు. వ్రతం చేయడం వల్ల కుటుంబంలో శాంతి, సమృద్ధి నెలకొంటాయని నమ్ముతారు.
Credits: @teluguone
Also Read
