నవాన్హపారాయణ, ఆఠవాఁ విశ్రామ
అవధపురీ అతి రుచిర బనాఈ। దేవన్హ సుమన బృష్టి ఝరి లాఈ ॥
రామ కహా సేవకన్హ బులాఈ। ప్రథమ సఖన్హ అన్హవావహు జాఈ ॥
సునత బచన జహఁ తహఁ జన ధాఏ। సుగ్రీవాది తురత అన్హవాఏ ॥
పుని కరునానిధి భరతు హఁకారే। నిజ కర రామ జటా నిరుఆరే ॥
అన్హవాఏ ప్రభు తీనిఉ భాఈ। భగత బఛల కృపాల రఘురాఈ ॥
భరత భాగ్య ప్రభు కోమలతాఈ। సేష కోటి సత సకహిం న గాఈ ॥
పుని నిజ జటా రామ బిబరాఏ। గుర అనుసాసన మాగి నహాఏ ॥
కరి మజ్జన ప్రభు భూషన సాజే। అంగ అనంగ దేఖి సత లాజే ॥
దో. సాసున్హ సాదర జానకిహి మజ్జన తురత కరాఇ।
దిబ్య బసన బర భూషన అఁగ అఁగ సజే బనాఇ ॥ 11(క) ॥
రామ బామ దిసి సోభతి రమా రూప గున ఖాని।
దేఖి మాతు సబ హరషీం జన్మ సుఫల నిజ జాని ॥ 11(ఖ) ॥
సును ఖగేస తేహి అవసర బ్రహ్మా సివ ముని బృంద।
చఢ఼ఇ బిమాన ఆఏ సబ సుర దేఖన సుఖకంద ॥ 11(గ) ॥
ప్రభు బిలోకి ముని మన అనురాగా। తురత దిబ్య సింఘాసన మాగా ॥
రబి సమ తేజ సో బరని న జాఈ। బైఠే రామ ద్విజన్హ సిరు నాఈ ॥
జనకసుతా సమేత రఘురాఈ। పేఖి ప్రహరషే ముని సముదాఈ ॥
బేద మంత్ర తబ ద్విజన్హ ఉచారే। నభ సుర ముని జయ జయతి పుకారే ॥
ప్రథమ తిలక బసిష్ట ముని కీన్హా। పుని సబ బిప్రన్హ ఆయసు దీన్హా ॥
సుత బిలోకి హరషీం మహతారీ। బార బార ఆరతీ ఉతారీ ॥
బిప్రన్హ దాన బిబిధ బిధి దీన్హే। జాచక సకల అజాచక కీన్హే ॥
సింఘాసన పర త్రిభుఅన సాఈ। దేఖి సురన్హ దుందుభీం బజాఈమ్ ॥
ఛం. నభ దుందుభీం బాజహిం బిపుల గంధర్బ కింనర గావహీం।
నాచహిం అపఛరా బృంద పరమానంద సుర ముని పావహీమ్ ॥
భరతాది అనుజ బిభీషనాంగద హనుమదాది సమేత తే।
గహేం ఛత్ర చామర బ్యజన ధను అసి చర్మ సక్తి బిరాజతే ॥ 1 ॥
శ్రీ సహిత దినకర బంస బూషన కామ బహు ఛబి సోహీ।
నవ అంబుధర బర గాత అంబర పీత సుర మన మోహీ ॥
ముకుటాంగదాది బిచిత్ర భూషన అంగ అంగన్హి ప్రతి సజే।
అంభోజ నయన బిసాల ఉర భుజ ధన్య నర నిరఖంతి జే ॥ 2 ॥
దో. వహ సోభా సమాజ సుఖ కహత న బని ఖగేస।
బరనహిం సారద సేష శ్రుతి సో రస జాన మహేస ॥ 12(క) ॥
భిన్న భిన్న అస్తుతి కరి గే సుర నిజ నిజ ధామ।
బందీ బేష బేద తబ ఆఏ జహఁ శ్రీరామ ॥ 12(ఖ) ॥
ప్రభు సర్బగ్య కీన్హ అతి ఆదర కృపానిధాన।
లఖేఉ న కాహూఁ మరమ కఛు లగే కరన గున గాన ॥ 12(గ) ॥
ఛం. జయ సగున నిర్గున రూప అనూప భూప సిరోమనే।
దసకంధరాది ప్రచండ నిసిచర ప్రబల ఖల భుజ బల హనే ॥
అవతార నర సంసార భార బిభంజి దారున దుఖ దహే।
జయ ప్రనతపాల దయాల ప్రభు సంజుక్త సక్తి నమామహే ॥ 1 ॥
తవ బిషమ మాయా బస సురాసుర నాగ నర అగ జగ హరే।
భవ పంథ భ్రమత అమిత దివస నిసి కాల కర్మ గునని భరే ॥
జే నాథ కరి కరునా బిలోకే త్రిబిధి దుఖ తే నిర్బహే।
భవ ఖేద ఛేదన దచ్ఛ హమ కహుఁ రచ్ఛ రామ నమామహే ॥ 2 ॥
జే గ్యాన మాన బిమత్త తవ భవ హరని భక్తి న ఆదరీ।
తే పాఇ సుర దుర్లభ పదాదపి పరత హమ దేఖత హరీ ॥
బిస్వాస కరి సబ ఆస పరిహరి దాస తవ జే హోఇ రహే।
జపి నామ తవ బిను శ్రమ తరహిం భవ నాథ సో సమరామహే ॥ 3 ॥
జే చరన సివ అజ పూజ్య రజ సుభ పరసి మునిపతినీ తరీ।
నఖ నిర్గతా ముని బందితా త్రేలోక పావని సురసరీ ॥
ధ్వజ కులిస అంకుస కంజ జుత బన ఫిరత కంటక కిన లహే।
పద కంజ ద్వంద ముకుంద రామ రమేస నిత్య భజామహే ॥ 4 ॥
అబ్యక్తమూలమనాది తరు త్వచ చారి నిగమాగమ భనే।
షట కంధ సాఖా పంచ బీస అనేక పర్న సుమన ఘనే ॥
ఫల జుగల బిధి కటు మధుర బేలి అకేలి జేహి ఆశ్రిత రహే।
పల్లవత ఫూలత నవల నిత సంసార బిటప నమామహే ॥ 5 ॥
జే బ్రహ్మ అజమద్వైతమనుభవగమ్య మనపర ధ్యావహీం।
తే కహహుఁ జానహుఁ నాథ హమ తవ సగున జస నిత గావహీమ్ ॥
కరునాయతన ప్రభు సదగునాకర దేవ యహ బర మాగహీం।
మన బచన కర్మ బికార తజి తవ చరన హమ అనురాగహీమ్ ॥ 6 ॥
దో. సబ కే దేఖత బేదన్హ బినతీ కీన్హి ఉదార।
అంతర్ధాన భే పుని గే బ్రహ్మ ఆగార ॥ 13(క) ॥
బైనతేయ సును సంభు తబ ఆఏ జహఁ రఘుబీర।
బినయ కరత గదగద గిరా పూరిత పులక సరీర ॥ 13(ఖ) ॥
ఛం. జయ రామ రమారమనం సమనం। భవ తాప భయాకుల పాహి జనమ్ ॥
అవధేస సురేస రమేస బిభో। సరనాగత మాగత పాహి ప్రభో ॥ 1 ॥
దససీస బినాసన బీస భుజా। కృత దూరి మహా మహి భూరి రుజా ॥
రజనీచర బృంద పతంగ రహే। సర పావక తేజ ప్రచండ దహే ॥ 2 ॥
మహి మండల మండన చారుతరం। ధృత సాయక చాప నిషంగ బరమ్ ॥
మద మోహ మహా మమతా రజనీ। తమ పుంజ దివాకర తేజ అనీ ॥ 3 ॥
మనజాత కిరాత నిపాత కిఏ। మృగ లోగ కుభోగ సరేన హిఏ ॥
హతి నాథ అనాథని పాహి హరే। బిషయా బన పావఁర భూలి పరే ॥ 4 ॥
బహు రోగ బియోగన్హి లోగ హే। భవదంఘ్రి నిరాదర కే ఫల ఏ ॥
భవ సింధు అగాధ పరే నర తే। పద పంకజ ప్రేమ న జే కరతే ॥ 5 ॥
అతి దీన మలీన దుఖీ నితహీం। జిన్హ కే పద పంకజ ప్రీతి నహీమ్ ॥
అవలంబ భవంత కథా జిన్హ కే ॥ ప్రియ సంత అనంత సదా తిన్హ కేమ్ ॥ 6 ॥
నహిం రాగ న లోభ న మాన మదా ॥ తిన్హ కేం సమ బైభవ వా బిపదా ॥
ఏహి తే తవ సేవక హోత ముదా। ముని త్యాగత జోగ భరోస సదా ॥ 7 ॥
కరి ప్రేమ నిరంతర నేమ లిఏఁ। పద పంకజ సేవత సుద్ధ హిఏఁ ॥
సమ మాని నిరాదర ఆదరహీ। సబ సంత సుఖీ బిచరంతి మహీ ॥ 8 ॥
ముని మానస పంకజ భృంగ భజే। రఘుబీర మహా రనధీర అజే ॥
తవ నామ జపామి నమామి హరీ। భవ రోగ మహాగద మాన అరీ ॥ 9 ॥
గున సీల కృపా పరమాయతనం। ప్రనమామి నిరంతర శ్రీరమనమ్ ॥
రఘునంద నికందయ ద్వంద్వఘనం। మహిపాల బిలోకయ దీన జనమ్ ॥ 10 ॥
దో. బార బార బర మాగుఁ హరషి దేహు శ్రీరంగ।
పద సరోజ అనపాయనీ భగతి సదా సతసంగ ॥ 14(క) ॥
బరని ఉమాపతి రామ గున హరషి గే కైలాస।
తబ ప్రభు కపిన్హ దివాఏ సబ బిధి సుఖప్రద బాస ॥ 14(ఖ) ॥
సును ఖగపతి యహ కథా పావనీ। త్రిబిధ తాప భవ భయ దావనీ ॥
మహారాజ కర సుభ అభిషేకా। సునత లహహిం నర బిరతి బిబేకా ॥
జే సకామ నర సునహిం జే గావహిం। సుఖ సంపతి నానా బిధి పావహిమ్ ॥
సుర దుర్లభ సుఖ కరి జగ మాహీం। అంతకాల రఘుపతి పుర జాహీమ్ ॥
సునహిం బిముక్త బిరత అరు బిషీ। లహహిం భగతి గతి సంపతి నీ ॥
ఖగపతి రామ కథా మైం బరనీ। స్వమతి బిలాస త్రాస దుఖ హరనీ ॥
బిరతి బిబేక భగతి దృఢ఼ కరనీ। మోహ నదీ కహఁ సుందర తరనీ ॥
నిత నవ మంగల కౌసలపురీ। హరషిత రహహిం లోగ సబ కురీ ॥
నిత ని ప్రీతి రామ పద పంకజ। సబకేం జిన్హహి నమత సివ ముని అజ ॥
మంగన బహు ప్రకార పహిరాఏ। ద్విజన్హ దాన నానా బిధి పాఏ ॥
దో. బ్రహ్మానంద మగన కపి సబ కేం ప్రభు పద ప్రీతి।
జాత న జానే దివస తిన్హ గే మాస షట బీతి ॥ 15 ॥
బిసరే గృహ సపనేహుఁ సుధి నాహీం। జిమి పరద్రోహ సంత మన మాహీ ॥
తబ రఘుపతి సబ సఖా బోలాఏ। ఆఇ సబన్హి సాదర సిరు నాఏ ॥
పరమ ప్రీతి సమీప బైఠారే। భగత సుఖద మృదు బచన ఉచారే ॥
తుమ్హ అతి కీన్హ మోరి సేవకాఈ। ముఖ పర కేహి బిధి కరౌం బడ఼ఆఈ ॥
తాతే మోహి తుమ్హ అతి ప్రియ లాగే। మమ హిత లాగి భవన సుఖ త్యాగే ॥
అనుజ రాజ సంపతి బైదేహీ। దేహ గేహ పరివార సనేహీ ॥
సబ మమ ప్రియ నహిం తుమ్హహి సమానా। మృషా న కహుఁ మోర యహ బానా ॥
సబ కే ప్రియ సేవక యహ నీతీ। మోరేం అధిక దాస పర ప్రీతీ ॥
దో. అబ గృహ జాహు సఖా సబ భజేహు మోహి దృఢ఼ నేమ।
సదా సర్బగత సర్బహిత జాని కరేహు అతి ప్రేమ ॥ 16 ॥
సుని ప్రభు బచన మగన సబ భే। కో హమ కహాఁ బిసరి తన గే ॥
ఏకటక రహే జోరి కర ఆగే। సకహిం న కఛు కహి అతి అనురాగే ॥
పరమ ప్రేమ తిన్హ కర ప్రభు దేఖా। కహా బిబిధ బిధి గ్యాన బిసేషా ॥
ప్రభు సన్ముఖ కఛు కహన న పారహిం। పుని పుని చరన సరోజ నిహారహిమ్ ॥
తబ ప్రభు భూషన బసన మగాఏ। నానా రంగ అనూప సుహాఏ ॥
సుగ్రీవహి ప్రథమహిం పహిరాఏ। బసన భరత నిజ హాథ బనాఏ ॥
ప్రభు ప్రేరిత లఛిమన పహిరాఏ। లంకాపతి రఘుపతి మన భాఏ ॥
అంగద బైఠ రహా నహిం డోలా। ప్రీతి దేఖి ప్రభు తాహి న బోలా ॥
దో. జామవంత నీలాది సబ పహిరాఏ రఘునాథ।
హియఁ ధరి రామ రూప సబ చలే నాఇ పద మాథ ॥ 17(క) ॥
తబ అంగద ఉఠి నాఇ సిరు సజల నయన కర జోరి।
అతి బినీత బోలేఉ బచన మనహుఁ ప్రేమ రస బోరి ॥ 17(ఖ) ॥
సును సర్బగ్య కృపా సుఖ సింధో। దీన దయాకర ఆరత బంధో ॥
మరతీ బేర నాథ మోహి బాలీ। గయు తుమ్హారేహి కోంఛేం ఘాలీ ॥
అసరన సరన బిరదు సంభారీ। మోహి జని తజహు భగత హితకారీ ॥
మోరేం తుమ్హ ప్రభు గుర పితు మాతా। జాఉఁ కహాఁ తజి పద జలజాతా ॥
తుమ్హహి బిచారి కహహు నరనాహా। ప్రభు తజి భవన కాజ మమ కాహా ॥
బాలక గ్యాన బుద్ధి బల హీనా। రాఖహు సరన నాథ జన దీనా ॥
నీచి టహల గృహ కై సబ కరిహుఁ। పద పంకజ బిలోకి భవ తరిహుఁ ॥
అస కహి చరన పరేఉ ప్రభు పాహీ। అబ జని నాథ కహహు గృహ జాహీ ॥
దో. అంగద బచన బినీత సుని రఘుపతి కరునా సీంవ।
ప్రభు ఉఠాఇ ఉర లాయు సజల నయన రాజీవ ॥ 18(క) ॥
నిజ ఉర మాల బసన మని బాలితనయ పహిరాఇ।
బిదా కీన్హి భగవాన తబ బహు ప్రకార సముఝాఇ ॥ 18(ఖ) ॥
భరత అనుజ సౌమిత్ర సమేతా। పఠవన చలే భగత కృత చేతా ॥
అంగద హృదయఁ ప్రేమ నహిం థోరా। ఫిరి ఫిరి చితవ రామ కీం ఓరా ॥
బార బార కర దండ ప్రనామా। మన అస రహన కహహిం మోహి రామా ॥
రామ బిలోకని బోలని చలనీ। సుమిరి సుమిరి సోచత హఁసి మిలనీ ॥
ప్రభు రుఖ దేఖి బినయ బహు భాషీ। చలేఉ హృదయఁ పద పంకజ రాఖీ ॥
అతి ఆదర సబ కపి పహుఁచాఏ। భాఇన్హ సహిత భరత పుని ఆఏ ॥
తబ సుగ్రీవ చరన గహి నానా। భాఁతి బినయ కీన్హే హనుమానా ॥
దిన దస కరి రఘుపతి పద సేవా। పుని తవ చరన దేఖిహుఁ దేవా ॥
పున్య పుంజ తుమ్హ పవనకుమారా। సేవహు జాఇ కృపా ఆగారా ॥
అస కహి కపి సబ చలే తురంతా। అంగద కహి సునహు హనుమంతా ॥
దో. కహేహు దండవత ప్రభు సైం తుమ్హహి కహుఁ కర జోరి।
బార బార రఘునాయకహి సురతి కరాఏహు మోరి ॥ 19(క) ॥
అస కహి చలేఉ బాలిసుత ఫిరి ఆయు హనుమంత।
తాసు ప్రీతి ప్రభు సన కహి మగన భే భగవంత ॥ !9(ఖ) ॥
కులిసహు చాహి కఠోర అతి కోమల కుసుమహు చాహి।
చిత్త ఖగేస రామ కర సముఝి పరి కహు కాహి ॥ 19(గ) ॥
పుని కృపాల లియో బోలి నిషాదా। దీన్హే భూషన బసన ప్రసాదా ॥
జాహు భవన మమ సుమిరన కరేహూ। మన క్రమ బచన ధర్మ అనుసరేహూ ॥
తుమ్హ మమ సఖా భరత సమ భ్రాతా। సదా రహేహు పుర ఆవత జాతా ॥
బచన సునత ఉపజా సుఖ భారీ। పరేఉ చరన భరి లోచన బారీ ॥
చరన నలిన ఉర ధరి గృహ ఆవా। ప్రభు సుభాఉ పరిజనన్హి సునావా ॥
రఘుపతి చరిత దేఖి పురబాసీ। పుని పుని కహహిం ధన్య సుఖరాసీ ॥
రామ రాజ బైంఠేం త్రేలోకా। హరషిత భే గే సబ సోకా ॥
బయరు న కర కాహూ సన కోఈ। రామ ప్రతాప బిషమతా ఖోఈ ॥
దో. బరనాశ్రమ నిజ నిజ ధరమ బనిరత బేద పథ లోగ।
చలహిం సదా పావహిం సుఖహి నహిం భయ సోక న రోగ ॥ 20 ॥
దైహిక దైవిక భౌతిక తాపా। రామ రాజ నహిం కాహుహి బ్యాపా ॥
సబ నర కరహిం పరస్పర ప్రీతీ। చలహిం స్వధర్మ నిరత శ్రుతి నీతీ ॥
చారిఉ చరన ధర్మ జగ మాహీం। పూరి రహా సపనేహుఁ అఘ నాహీమ్ ॥
రామ భగతి రత నర అరు నారీ। సకల పరమ గతి కే అధికారీ ॥
అల్పమృత్యు నహిం కవనిఉ పీరా। సబ సుందర సబ బిరుజ సరీరా ॥
నహిం దరిద్ర కౌ దుఖీ న దీనా। నహిం కౌ అబుధ న లచ్ఛన హీనా ॥
సబ నిర్దంభ ధర్మరత పునీ। నర అరు నారి చతుర సబ గునీ ॥
సబ గునగ్య పండిత సబ గ్యానీ। సబ కృతగ్య నహిం కపట సయానీ ॥
దో. రామ రాజ నభగేస సును సచరాచర జగ మాహిమ్ ॥
కాల కర్మ సుభావ గున కృత దుఖ కాహుహి నాహిమ్ ॥ 21 ॥
భూమి సప్త సాగర మేఖలా। ఏక భూప రఘుపతి కోసలా ॥
భుఅన అనేక రోమ ప్రతి జాసూ। యహ ప్రభుతా కఛు బహుత న తాసూ ॥
సో మహిమా సముఝత ప్రభు కేరీ। యహ బరనత హీనతా ఘనేరీ ॥
సౌ మహిమా ఖగేస జిన్హ జానీ। ఫిరీ ఏహిం చరిత తిన్హహుఁ రతి మానీ ॥
సౌ జానే కర ఫల యహ లీలా। కహహిం మహా మునిబర దమసీలా ॥
రామ రాజ కర సుఖ సంపదా। బరని న సకి ఫనీస సారదా ॥
సబ ఉదార సబ పర ఉపకారీ। బిప్ర చరన సేవక నర నారీ ॥
ఏకనారి బ్రత రత సబ ఝారీ। తే మన బచ క్రమ పతి హితకారీ ॥
దో. దండ జతిన్హ కర భేద జహఁ నర్తక నృత్య సమాజ।
జీతహు మనహి సునిఅ అస రామచంద్ర కేం రాజ ॥ 22 ॥
ఫూలహిం ఫరహిం సదా తరు కానన। రహహి ఏక సఁగ గజ పంచానన ॥
ఖగ మృగ సహజ బయరు బిసరాఈ। సబన్హి పరస్పర ప్రీతి బఢ఼ఆఈ ॥
కూజహిం ఖగ మృగ నానా బృందా। అభయ చరహిం బన కరహిం అనందా ॥
సీతల సురభి పవన బహ మందా। గూంజత అలి లై చలి మకరందా ॥
లతా బిటప మాగేం మధు చవహీం। మనభావతో ధేను పయ స్త్రవహీమ్ ॥
ససి సంపన్న సదా రహ ధరనీ। త్రేతాఁ భి కృతజుగ కై కరనీ ॥
ప్రగటీం గిరిన్హ బిబిధ మని ఖానీ। జగదాతమా భూప జగ జానీ ॥
సరితా సకల బహహిం బర బారీ। సీతల అమల స్వాద సుఖకారీ ॥
సాగర నిజ మరజాదాఁ రహహీం। డారహిం రత్న తటన్హి నర లహహీమ్ ॥
సరసిజ సంకుల సకల తడ఼ఆగా। అతి ప్రసన్న దస దిసా బిభాగా ॥
దో. బిధు మహి పూర మయూఖన్హి రబి తప జేతనేహి కాజ।
మాగేం బారిద దేహిం జల రామచంద్ర కే రాజ ॥ 23 ॥
కోటిన్హ బాజిమేధ ప్రభు కీన్హే। దాన అనేక ద్విజన్హ కహఁ దీన్హే ॥
శ్రుతి పథ పాలక ధర్మ ధురంధర। గునాతీత అరు భోగ పురందర ॥
పతి అనుకూల సదా రహ సీతా। సోభా ఖాని సుసీల బినీతా ॥
జానతి కృపాసింధు ప్రభుతాఈ। సేవతి చరన కమల మన లాఈ ॥
జద్యపి గృహఁ సేవక సేవకినీ। బిపుల సదా సేవా బిధి గునీ ॥
నిజ కర గృహ పరిచరజా కరీ। రామచంద్ర ఆయసు అనుసరీ ॥
జేహి బిధి కృపాసింధు సుఖ మాని। సోఇ కర శ్రీ సేవా బిధి జాని ॥
కౌసల్యాది సాసు గృహ మాహీం। సేవి సబన్హి మాన మద నాహీమ్ ॥
ఉమా రమా బ్రహ్మాది బందితా। జగదంబా సంతతమనిందితా ॥
దో. జాసు కృపా కటాచ్ఛు సుర చాహత చితవ న సోఇ।
రామ పదారబింద రతి కరతి సుభావహి ఖోఇ ॥ 24 ॥
సేవహిం సానకూల సబ భాఈ। రామ చరన రతి అతి అధికాఈ ॥
ప్రభు ముఖ కమల బిలోకత రహహీం। కబహుఁ కృపాల హమహి కఛు కహహీమ్ ॥
రామ కరహిం భ్రాతన్హ పర ప్రీతీ। నానా భాఁతి సిఖావహిం నీతీ ॥
హరషిత రహహిం నగర కే లోగా। కరహిం సకల సుర దుర్లభ భోగా ॥
అహనిసి బిధిహి మనావత రహహీం। శ్రీరఘుబీర చరన రతి చహహీమ్ ॥
దుఇ సుత సుందర సీతాఁ జాఏ। లవ కుస బేద పురానన్హ గాఏ ॥
దౌ బిజీ బినీ గున మందిర। హరి ప్రతిబింబ మనహుఁ అతి సుందర ॥
దుఇ దుఇ సుత సబ భ్రాతన్హ కేరే। భే రూప గున సీల ఘనేరే ॥
దో. గ్యాన గిరా గోతీత అజ మాయా మన గున పార।
సోఇ సచ్చిదానంద ఘన కర నర చరిత ఉదార ॥ 25 ॥