శ్రీ రామ చరిత మానస – ఉత్తరకాండ
“శ్రీ రామ చరిత మానస – Sri Rama Charita Manasa” అను పవిత్రమైన రచనను గోస్వామి తులసీదాస్ (Goswami Tulsidas) చే రచింపబడినది. ఈ ప్రసిద్ధ మహాకావ్యం యొక్క ఆఖరిదైన ఏడవ భాగం “శ్రీ రామ చరిత మానస – ఉత్తరకాండ” (Sri Rama Charita Manasa – Uttara Kanda)”. ఈ మహాకావ్యం శ్రీ రాముని (Sri Ram) జీవిత కథను వివరిస్తుంది. దీనిని ప్రాచీన గ్రంథాలలో అత్యంత ముఖ్యమైనది మరియు ప్రసిద్ధమైనది. ఈ కావ్యం నందు శ్రీ రాముని జననం నుండి అయోధ్య (Ayodhya) నుండి వనవాసానికి బయలుదేరే వరకు జరిగిన సంఘటనలను వివరిస్తుంది.
కాండ వివరాలు:
గోస్వామి తులసీదాస్ (Tulsidas) రచించిన “శ్రీ రామ చరిత మానస” అను ప్రసిద్ధ మహాకావ్యం నందు ఏడు (7) కాండలుగా విభజించి శ్రీ రామచంద్రుడి (Sri Ramachandra) జీవితకథను రచించారు.
- శ్రీ రామ చరిత మానస – బాలకాండ – Balakanda
- శ్రీ రామ చరిత మానస – అయోధ్యాకాండ – Ayodhya Kanda
- శ్రీ రామ చరిత మానస – అరణ్యకాండ – Aranya Kanda
- శ్రీ రామ చరిత మానస – కిష్కింధాకాండ – Kishkindha Kanda
- శ్రీ రామ చరిత మానస – సుందరకాండ – Sundara Kanda
- శ్రీ రామ చరిత మానస – లంకాకాండ – Lanka Kanda
- శ్రీ రామ చరిత మానస – ఉత్తరకాండ – Uttara Kanda
ఉత్తరకాండ ముఖ్య అంశాలు:
ఉత్తరకాండ రామాయణంలో చివరి కాండం. ఈ కాండంలో రాముడు (Sri Rama) అయోధ్యకు తిరిగి వచ్చి రాజ్యాన్ని పాలించడం, సీతతో పునర్మిలనం, రాముడి పిల్లలు జననం, రాముడి పట్టాభిషేకం, సీత వనవాసం, రాముడి మరణం వంటి అనేక ముఖ్యమైన సంఘటనలు జరుగుతాయి. ఉత్తరకాండ యొక్క ముఖ్య అంశాలు –
రాముడి అయోధ్యకు రాక:
రాముడు రావణుడిని (Ravan) సంహరించి, సీతను తిరిగి పొందిన తర్వాత 14 సంవత్సరాల వనవాసం ముగించుకుని అయోధ్యకు తిరిగి వస్తాడు. రాముడి రాకకు అయోధ్యలో (Ayodhya) ఎంతో సంతోషం వ్యక్తమవుతుంది.
రాముడి పట్టాభిషేకం:
రాముడు అయోధ్యకు రాకతో భరతుడు (Bharata) తన తండ్రి దశరథుడి (Dasaratha) అభిష్టానుసారం రాజ్యాన్ని రాముడికి అప్పగిస్తాడు. రాముడి పట్టాభిషేకం చాలా వైభవంగా జరుగుతుంది.
సీతతో పునర్మిలనం:
రాముడు సీతను (Sia Devi) తిరిగి పొందినప్పటికీ, సీతపై అపవాదాలు వ్యాప్తి చెందుతాయి. రాముడు సీతను అపవాదులను తొలగిచుకొనేందుకు ఆమెను అడవికి పంపిస్తాడు. అడవిలో సీత వాల్మీకి మహర్షి (Valmiki) ఆశ్రమంలో ఉంటుంది.
లవ, కుశ జననం:
సీత అడవిలో ఉండగా లవ (Lava), కుశ (Kusa) అనే ఇద్దరు కుమారులను కనిపిస్తుంది. లవ, కుశ చాలా తెలివైన, బలవంతులైన యువకులుగా పెరుగుతారు.
రాముడితో పునర్మిలనం:
ఒక రోజు రాముడు అశ్వమేధ యాగం (Ashvamedha Yagna)నిర్వహిస్తున్నప్పుడు, లవ, కుశ యాగంలో పాల్గొంటారు. రాముడు తన కుమారులను గుర్తిస్తాడు. రాముడు సీతను తిరిగి పిలిచి, కుటుంబం మళ్లీ ఒకటిగా కలుస్తుంది.
రాముడి మరణం:
కొంతకాలం తర్వాత రాముడు సరయూ నదిలో (Sarayu River) మునిగి మరణిస్తాడు. రాముడి మరణంతో అయోధ్యలో విషాదం నెలకొంటుంది.
ఉత్తరకాండ యొక్క ప్రాముఖ్యత:
ఉత్తరకాండ రామాయణంలో (Ramayan)చాలా ముఖ్యమైన కాండం. ఈ కాండంలో రాముడి జీవితంలో చివరి దశలు చిత్రీకరించబడ్డాయి. ఈ కాండం ధర్మం, కర్తవ్యం, బాధ్యత గురించి అనేక ముఖ్యమైన పాఠాలను బోధిస్తుంది. ఉత్తరకాండలో (Uttara Kanda) కుటుంబం, స్నేహం, ప్రేమ గురించి కూడా చాలా ముఖ్యమైన సందేశాలు ఉన్నాయి. రాముడి, సీత, లక్ష్మణుల మధ్య అనుబంధం చాలా స్ఫూర్తిదాయకం.
- ధర్మ సంఘటన: రాముడు సీతను అడవికి (Forest) పంపించడం ధర్మ సంఘటనకు ఉదాహరణ. రాజుగా రాముడు ప్రజల అభిప్రాయాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవలసి ఉంటుంది. కానీ, ఈ నిర్ణయం రాముడికి మరియు సీతకు చాలా బాధ కలిగిస్తుంది. ధర్మం ఎల్లప్పుడూ సులభమైన మార్గం కాదని, కొన్నిసార్లు కష్టమైన నిర్ణయాలు తీసుకోవాలని ఉత్తర కాండా తెలియజేస్తుంది.
- విధి పాత్ర: ఉత్తర కాండా విధి పాత్రను కూడా చర్చిస్తుంది. రాముడు తన వనవాసం (Vanvas), సీతను వదిలించడం వంటి సంఘటనలను తన పూర్వ జన్మ విధి ఫలితంగా భావిస్తాడు.
- క్షమాగుణం యొక్క ప్రాముఖ్యత: ఉత్తర కాండా క్షమాగుణం యొక్క ప్రాముఖ్యతను కూడా చూపిస్తుంది. రాముడు తన పరిపాలనలో ప్రజలను క్షమిస్తుంది. అలాగే, చివరికి సీత కూడా తనపై అపవాదాలు లేవని నిరూపించుకోవడానికి అగ్ని పరీక్షకు సమ్మతిస్తుంది.
- మరణం మరియు వియోగం: ఉత్తర కాండా మరణం మరియు వియోగం యొక్క అనివార్యత గురించి కూడా తెలియజేస్తుంది. రాముడు, సీత (Sita), లక్ష్మణుడు (Lakshman) వంటి ప్రధాన పాత్ర మరణంతో కథ ముగుస్తుంది.
ఉత్తర కాండా యొక్క సారం:
ఉత్తర కాండా రాముడి జీవితంలోని ఒక ముఖ్యమైన అధ్యాయాన్ని ముగిస్తుంది. కష్టాలు, వియోగం ఉన్నప్పటికీ, ధర్మం, కర్తవ్యం, ప్రేమ, క్షమాగుణం మున్నగు విలువల పట్ల రాముడి నిబద్ధత చూపిస్తుంది. ఉత్తర కాండా జీవితంలోని సంతోషాలు, దుఃఖాలు తప్పనిసందర్భాలు అని తెలియజేస్తుంది. “శ్రీ రామ చరిత మానస” చదవాలనుకునే పాఠకులకు మొదటి “బాలకాండ – Balakanda” నుండి ప్రారంభించి తరువాతి “అయోధ్యాకాండ – Ayodhya Kanda”ను, “అరణ్యకాండ – Aranya Kanda”, “కిష్కింధాకాండ – Kishkindha Kanda”, “సుందరకాండ – Sundara Kanda”, “లంకాకాండ – Lanka Kanda” మరియు ఆఖరి “ఉత్తరకాండ – Uttara Kanda” సంపూర్తిగా పఠించినచొ మరింత సులభముగా అర్థం చేసుకోగలరు.
|| హరే రామ హరే రామ రామ రామ హరే హరే ||
Sri Rama Charita Manasa – Uttara Kanda Telugu
శ్రీ రామ చరిత మానస – ఉత్తరకాండ తెలుగు
శ్రీ గణేశాయ నమః
శ్రీజానకీవల్లభో విజయతే
శ్రీరామచరితమానస
సప్తమ సోపాన (ఉత్తరకాండ)
కేకీకంఠాభనీలం సురవరవిలసద్విప్రపాదాబ్జచిహ్నం
శోభాఢ్యం పీతవస్త్రం సరసిజనయనం సర్వదా సుప్రసన్నం।
పాణౌ నారాచచాపం కపినికరయుతం బంధునా సేవ్యమానం
నౌమీడ్యం జానకీశం రఘువరమనిశం పుష్పకారూఢరామమ్ ॥ 1 ॥
కోసలేంద్రపదకంజమంజులౌ కోమలావజమహేశవందితౌ।
జానకీకరసరోజలాలితౌ చింతకస్య మనభృంగసడ్గినౌ ॥ 2 ॥
కుందిందుదరగౌరసుందరం అంబికాపతిమభీష్టసిద్ధిదం।
కారుణీకకలకంజలోచనం నౌమి శంకరమనంగమోచనమ్ ॥ 3 ॥
దో. రహా ఏక దిన అవధి కర అతి ఆరత పుర లోగ।
జహఁ తహఁ సోచహిం నారి నర కృస తన రామ బియోగ ॥
సగున హోహిం సుందర సకల మన ప్రసన్న సబ కేర।
ప్రభు ఆగవన జనావ జను నగర రమ్య చహుఁ ఫేర ॥
కౌసల్యాది మాతు సబ మన అనంద అస హోఇ।
ఆయు ప్రభు శ్రీ అనుజ జుత కహన చహత అబ కోఇ ॥
భరత నయన భుజ దచ్ఛిన ఫరకత బారహిం బార।
జాని సగున మన హరష అతి లాగే కరన బిచార ॥
రహేఉ ఏక దిన అవధి అధారా। సముఝత మన దుఖ భయు అపారా ॥
కారన కవన నాథ నహిం ఆయు। జాని కుటిల కిధౌం మోహి బిసరాయు ॥
అహహ ధన్య లఛిమన బడ఼భాగీ। రామ పదారబిందు అనురాగీ ॥
కపటీ కుటిల మోహి ప్రభు చీన్హా। తాతే నాథ సంగ నహిం లీన్హా ॥
జౌం కరనీ సముఝై ప్రభు మోరీ। నహిం నిస్తార కలప సత కోరీ ॥
జన అవగున ప్రభు మాన న క్AU। దీన బంధు అతి మృదుల సుభ్AU ॥
మోరి జియఁ భరోస దృఢ఼ సోఈ। మిలిహహిం రామ సగున సుభ హోఈ ॥
బీతేం అవధి రహహి జౌం ప్రానా। అధమ కవన జగ మోహి సమానా ॥
దో. రామ బిరహ సాగర మహఁ భరత మగన మన హోత।
బిప్ర రూప ధరి పవన సుత ఆఇ గయు జను పోత ॥ 1(క) ॥
బైఠి దేఖి కుసాసన జటా ముకుట కృస గాత।
రామ రామ రఘుపతి జపత స్త్రవత నయన జలజాత ॥ 1(ఖ) ॥
దేఖత హనూమాన అతి హరషేఉ। పులక గాత లోచన జల బరషేఉ ॥
మన మహఁ బహుత భాఁతి సుఖ మానీ। బోలేఉ శ్రవన సుధా సమ బానీ ॥
జాసు బిరహఁ సోచహు దిన రాతీ। రటహు నిరంతర గున గన పాఁతీ ॥
రఘుకుల తిలక సుజన సుఖదాతా। ఆయు కుసల దేవ ముని త్రాతా ॥
రిపు రన జీతి సుజస సుర గావత। సీతా సహిత అనుజ ప్రభు ఆవత ॥
సునత బచన బిసరే సబ దూఖా। తృషావంత జిమి పాఇ పియూషా ॥
కో తుమ్హ తాత కహాఁ తే ఆఏ। మోహి పరమ ప్రియ బచన సునాఏ ॥
మారుత సుత మైం కపి హనుమానా। నాము మోర సును కృపానిధానా ॥
దీనబంధు రఘుపతి కర కింకర। సునత భరత భేంటేఉ ఉఠి సాదర ॥
మిలత ప్రేమ నహిం హృదయఁ సమాతా। నయన స్త్రవత జల పులకిత గాతా ॥
కపి తవ దరస సకల దుఖ బీతే। మిలే ఆజు మోహి రామ పిరీతే ॥
బార బార బూఝీ కుసలాతా। తో కహుఁ దేఉఁ కాహ సును భ్రాతా ॥
ఏహి సందేస సరిస జగ మాహీం। కరి బిచార దేఖేఉఁ కఛు నాహీమ్ ॥
నాహిన తాత ఉరిన మైం తోహీ। అబ ప్రభు చరిత సునావహు మోహీ ॥
తబ హనుమంత నాఇ పద మాథా। కహే సకల రఘుపతి గున గాథా ॥
కహు కపి కబహుఁ కృపాల గోసాఈం। సుమిరహిం మోహి దాస కీ నాఈమ్ ॥
ఛం. నిజ దాస జ్యోం రఘుబంసభూషన కబహుఁ మమ సుమిరన కర్ యో।
సుని భరత బచన బినీత అతి కపి పులకిత తన చరనన్హి పర్ యో ॥
రఘుబీర నిజ ముఖ జాసు గున గన కహత అగ జగ నాథ జో।
కాహే న హోఇ బినీత పరమ పునీత సదగున సింధు సో ॥
దో. రామ ప్రాన ప్రియ నాథ తుమ్హ సత్య బచన మమ తాత।
పుని పుని మిలత భరత సుని హరష న హృదయఁ సమాత ॥ 2(క) ॥
సో. భరత చరన సిరు నాఇ తురిత గయు కపి రామ పహిం।
కహీ కుసల సబ జాఇ హరషి చలేఉ ప్రభు జాన చఢ఼ఇ ॥ 2(ఖ) ॥
హరషి భరత కోసలపుర ఆఏ। సమాచార సబ గురహి సునాఏ ॥
పుని మందిర మహఁ బాత జనాఈ। ఆవత నగర కుసల రఘురాఈ ॥
సునత సకల జననీం ఉఠి ధాఈం। కహి ప్రభు కుసల భరత సముఝాఈ ॥
సమాచార పురబాసింహ పాఏ। నర అరు నారి హరషి సబ ధాఏ ॥
దధి దుర్బా రోచన ఫల ఫూలా। నవ తులసీ దల మంగల మూలా ॥
భరి భరి హేమ థార భామినీ। గావత చలిం సింధు సింధురగామినీ ॥
జే జైసేహిం తైసేహిం ఉటి ధావహిం। బాల బృద్ధ కహఁ సంగ న లావహిమ్ ॥
ఏక ఏకన్హ కహఁ బూఝహిం భాఈ। తుమ్హ దేఖే దయాల రఘురాఈ ॥
అవధపురీ ప్రభు ఆవత జానీ। భీ సకల సోభా కై ఖానీ ॥
బహి సుహావన త్రిబిధ సమీరా। భి సరజూ అతి నిర్మల నీరా ॥
దో. హరషిత గుర పరిజన అనుజ భూసుర బృంద సమేత।
చలే భరత మన ప్రేమ అతి సన్ముఖ కృపానికేత ॥ 3(క) ॥
బహుతక చఢ఼ఈ అటారిన్హ నిరఖహిం గగన బిమాన।
దేఖి మధుర సుర హరషిత కరహిం సుమంగల గాన ॥ 3(ఖ) ॥
రాకా ససి రఘుపతి పుర సింధు దేఖి హరషాన।
బఢ఼యో కోలాహల కరత జను నారి తరంగ సమాన ॥ 3(గ) ॥
ఇహాఁ భానుకుల కమల దివాకర। కపిన్హ దేఖావత నగర మనోహర ॥
సును కపీస అంగద లంకేసా। పావన పురీ రుచిర యహ దేసా ॥
జద్యపి సబ బైకుంఠ బఖానా। బేద పురాన బిదిత జగు జానా ॥
అవధపురీ సమ ప్రియ నహిం సోఊ। యహ ప్రసంగ జాని కౌ కోఊ ॥
జన్మభూమి మమ పురీ సుహావని। ఉత్తర దిసి బహ సరజూ పావని ॥
జా మజ్జన తే బినహిం ప్రయాసా। మమ సమీప నర పావహిం బాసా ॥
అతి ప్రియ మోహి ఇహాఁ కే బాసీ। మమ ధామదా పురీ సుఖ రాసీ ॥
హరషే సబ కపి సుని ప్రభు బానీ। ధన్య అవధ జో రామ బఖానీ ॥
దో. ఆవత దేఖి లోగ సబ కృపాసింధు భగవాన।
నగర నికట ప్రభు ప్రేరేఉ ఉతరేఉ భూమి బిమాన ॥ 4(క) ॥
ఉతరి కహేఉ ప్రభు పుష్పకహి తుమ్హ కుబేర పహిం జాహు।
ప్రేరిత రామ చలేఉ సో హరషు బిరహు అతి తాహు ॥ 4(ఖ) ॥
ఆఏ భరత సంగ సబ లోగా। కృస తన శ్రీరఘుబీర బియోగా ॥
బామదేవ బసిష్ఠ మునినాయక। దేఖే ప్రభు మహి ధరి ధను సాయక ॥
ధాఇ ధరే గుర చరన సరోరుహ। అనుజ సహిత అతి పులక తనోరుహ ॥
భేంటి కుసల బూఝీ మునిరాయా। హమరేం కుసల తుమ్హారిహిం దాయా ॥
సకల ద్విజన్హ మిలి నాయు మాథా। ధర్మ ధురంధర రఘుకులనాథా ॥
గహే భరత పుని ప్రభు పద పంకజ। నమత జిన్హహి సుర ముని సంకర అజ ॥
పరే భూమి నహిం ఉఠత ఉఠాఏ। బర కరి కృపాసింధు ఉర లాఏ ॥
స్యామల గాత రోమ భే ఠాఢ఼ఏ। నవ రాజీవ నయన జల బాఢ఼ఏ ॥
ఛం. రాజీవ లోచన స్త్రవత జల తన లలిత పులకావలి బనీ।
అతి ప్రేమ హృదయఁ లగాఇ అనుజహి మిలే ప్రభు త్రిభుఅన ధనీ ॥
ప్రభు మిలత అనుజహి సోహ మో పహిం జాతి నహిం ఉపమా కహీ।
జను ప్రేమ అరు సింగార తను ధరి మిలే బర సుషమా లహీ ॥ 1 ॥
బూఝత కృపానిధి కుసల భరతహి బచన బేగి న ఆవీ।
సును సివా సో సుఖ బచన మన తే భిన్న జాన జో పావీ ॥
అబ కుసల కౌసలనాథ ఆరత జాని జన దరసన దియో।
బూడ఼త బిరహ బారీస కృపానిధాన మోహి కర గహి లియో ॥ 2 ॥
దో. పుని ప్రభు హరషి సత్రుహన భేంటే హృదయఁ లగాఇ।
లఛిమన భరత మిలే తబ పరమ ప్రేమ దౌ భాఇ ॥ 5 ॥
భరతానుజ లఛిమన పుని భేంటే। దుసహ బిరహ సంభవ దుఖ మేటే ॥
సీతా చరన భరత సిరు నావా। అనుజ సమేత పరమ సుఖ పావా ॥
ప్రభు బిలోకి హరషే పురబాసీ। జనిత బియోగ బిపతి సబ నాసీ ॥
ప్రేమాతుర సబ లోగ నిహారీ। కౌతుక కీన్హ కృపాల ఖరారీ ॥
అమిత రూప ప్రగటే తేహి కాలా। జథాజోగ మిలే సబహి కృపాలా ॥
కృపాదృష్టి రఘుబీర బిలోకీ। కిఏ సకల నర నారి బిసోకీ ॥
ఛన మహిం సబహి మిలే భగవానా। ఉమా మరమ యహ కాహుఁ న జానా ॥
ఏహి బిధి సబహి సుఖీ కరి రామా। ఆగేం చలే సీల గున ధామా ॥
కౌసల్యాది మాతు సబ ధాఈ। నిరఖి బచ్ఛ జను ధేను లవాఈ ॥
ఛం. జను ధేను బాలక బచ్ఛ తజి గృహఁ చరన బన పరబస గీం।
దిన అంత పుర రుఖ స్త్రవత థన హుంకార కరి ధావత భీ ॥
అతి ప్రేమ సబ మాతు భేటీం బచన మృదు బహుబిధి కహే।
గి బిషమ బియోగ భవ తిన్హ హరష సుఖ అగనిత లహే ॥
దో. భేటేఉ తనయ సుమిత్రాఁ రామ చరన రతి జాని।
రామహి మిలత కైకేఈ హృదయఁ బహుత సకుచాని ॥ 6(క) ॥
లఛిమన సబ మాతన్హ మిలి హరషే ఆసిష పాఇ।
కైకేఇ కహఁ పుని పుని మిలే మన కర ఛోభు న జాఇ ॥ 6 ॥
సాసున్హ సబని మిలీ బైదేహీ। చరనన్హి లాగి హరషు అతి తేహీ ॥
దేహిం అసీస బూఝి కుసలాతా। హోఇ అచల తుమ్హార అహివాతా ॥
సబ రఘుపతి ముఖ కమల బిలోకహిం। మంగల జాని నయన జల రోకహిమ్ ॥
కనక థార ఆరతి ఉతారహిం। బార బార ప్రభు గాత నిహారహిమ్ ॥
నానా భాఁతి నిఛావరి కరహీం। పరమానంద హరష ఉర భరహీమ్ ॥
కౌసల్యా పుని పుని రఘుబీరహి। చితవతి కృపాసింధు రనధీరహి ॥
హృదయఁ బిచారతి బారహిం బారా। కవన భాఁతి లంకాపతి మారా ॥
అతి సుకుమార జుగల మేరే బారే। నిసిచర సుభట మహాబల భారే ॥
దో. లఛిమన అరు సీతా సహిత ప్రభుహి బిలోకతి మాతు।
పరమానంద మగన మన పుని పుని పులకిత గాతు ॥ 7 ॥
లంకాపతి కపీస నల నీలా। జామవంత అంగద సుభసీలా ॥
హనుమదాది సబ బానర బీరా। ధరే మనోహర మనుజ సరీరా ॥
భరత సనేహ సీల బ్రత నేమా। సాదర సబ బరనహిం అతి ప్రేమా ॥
దేఖి నగరబాసింహ కై రీతీ। సకల సరాహహి ప్రభు పద ప్రీతీ ॥
పుని రఘుపతి సబ సఖా బోలాఏ। ముని పద లాగహు సకల సిఖాఏ ॥
గుర బసిష్ట కులపూజ్య హమారే। ఇన్హ కీ కృపాఁ దనుజ రన మారే ॥
ఏ సబ సఖా సునహు ముని మేరే। భే సమర సాగర కహఁ బేరే ॥
మమ హిత లాగి జన్మ ఇన్హ హారే। భరతహు తే మోహి అధిక పిఆరే ॥
సుని ప్రభు బచన మగన సబ భే। నిమిష నిమిష ఉపజత సుఖ నే ॥
దో. కౌసల్యా కే చరనన్హి పుని తిన్హ నాయు మాథ ॥
ఆసిష దీన్హే హరషి తుమ్హ ప్రియ మమ జిమి రఘునాథ ॥ 8(క) ॥
సుమన బృష్టి నభ సంకుల భవన చలే సుఖకంద।
చఢ఼ఈ అటారిన్హ దేఖహిం నగర నారి నర బృంద ॥ 8(ఖ) ॥
కంచన కలస బిచిత్ర సఁవారే। సబహిం ధరే సజి నిజ నిజ ద్వారే ॥
బందనవార పతాకా కేతూ। సబన్హి బనాఏ మంగల హేతూ ॥
బీథీం సకల సుగంధ సించాఈ। గజమని రచి బహు చౌక పురాఈ ॥
నానా భాఁతి సుమంగల సాజే। హరషి నగర నిసాన బహు బాజే ॥
జహఁ తహఁ నారి నిఛావర కరహీం। దేహిం అసీస హరష ఉర భరహీమ్ ॥
కంచన థార ఆరతీ నానా। జుబతీ సజేం కరహిం సుభ గానా ॥
కరహిం ఆరతీ ఆరతిహర కేం। రఘుకుల కమల బిపిన దినకర కేమ్ ॥
పుర సోభా సంపతి కల్యానా। నిగమ సేష సారదా బఖానా ॥
తేఉ యహ చరిత దేఖి ఠగి రహహీం। ఉమా తాసు గున నర కిమి కహహీమ్ ॥
దో. నారి కుముదినీం అవధ సర రఘుపతి బిరహ దినేస।
అస్త భేఁ బిగసత భీం నిరఖి రామ రాకేస ॥ 9(క) ॥
హోహిం సగున సుభ బిబిధ బిధి బాజహిం గగన నిసాన।
పుర నర నారి సనాథ కరి భవన చలే భగవాన ॥ 9(ఖ) ॥
ప్రభు జానీ కైకేఈ లజానీ। ప్రథమ తాసు గృహ గే భవానీ ॥
తాహి ప్రబోధి బహుత సుఖ దీన్హా। పుని నిజ భవన గవన హరి కీన్హా ॥
కృపాసింధు జబ మందిర గే। పుర నర నారి సుఖీ సబ భే ॥
గుర బసిష్ట ద్విజ లిఏ బులాఈ। ఆజు సుఘరీ సుదిన సముదాఈ ॥
సబ ద్విజ దేహు హరషి అనుసాసన। రామచంద్ర బైఠహిం సింఘాసన ॥
ముని బసిష్ట కే బచన సుహాఏ। సునత సకల బిప్రన్హ అతి భాఏ ॥
కహహిం బచన మృదు బిప్ర అనేకా। జగ అభిరామ రామ అభిషేకా ॥
అబ మునిబర బిలంబ నహిం కీజే। మహారాజ కహఁ తిలక కరీజై ॥
దో. తబ ముని కహేఉ సుమంత్ర సన సునత చలేఉ హరషాఇ।
రథ అనేక బహు బాజి గజ తురత సఁవారే జాఇ ॥ 10(క) ॥
జహఁ తహఁ ధావన పఠి పుని మంగల ద్రబ్య మగాఇ।
హరష సమేత బసిష్ట పద పుని సిరు నాయు ఆఇ ॥ 10(ఖ) ॥