భూప సహస దస ఏకహి బారా। లగే ఉఠావన టరి న టారా ॥
డగి న సంభు సరాసన కైసేం। కామీ బచన సతీ మను జైసేమ్ ॥
సబ నృప భే జోగు ఉపహాసీ। జైసేం బిను బిరాగ సంన్యాసీ ॥
కీరతి బిజయ బీరతా భారీ। చలే చాప కర బరబస హారీ ॥
శ్రీహత భే హారి హియఁ రాజా। బైఠే నిజ నిజ జాఇ సమాజా ॥
నృపన్హ బిలోకి జనకు అకులానే। బోలే బచన రోష జను సానే ॥
దీప దీప కే భూపతి నానా। ఆఏ సుని హమ జో పను ఠానా ॥
దేవ దనుజ ధరి మనుజ సరీరా। బిపుల బీర ఆఏ రనధీరా ॥
దో. కుఅఁరి మనోహర బిజయ బడ఼ఇ కీరతి అతి కమనీయ।
పావనిహార బిరంచి జను రచేఉ న ధను దమనీయ ॥ 251 ॥
కహహు కాహి యహు లాభు న భావా। కాహుఁ న సంకర చాప చఢ఼ఆవా ॥
రహు చఢ఼ఆఉబ తోరబ భాఈ। తిలు భరి భూమి న సకే ఛడ఼ఆఈ ॥
అబ జని కౌ మాఖై భట మానీ। బీర బిహీన మహీ మైం జానీ ॥
తజహు ఆస నిజ నిజ గృహ జాహూ। లిఖా న బిధి బైదేహి బిబాహూ ॥
సుకృత జాఇ జౌం పను పరిహరూఁ। కుఅఁరి కుఆరి రహు కా కరూఁ ॥
జో జనతేఉఁ బిను భట భుబి భాఈ। తౌ పను కరి హోతేఉఁ న హఁసాఈ ॥
జనక బచన సుని సబ నర నారీ। దేఖి జానకిహి భే దుఖారీ ॥
మాఖే లఖను కుటిల భిఁ భౌంహేం। రదపట ఫరకత నయన రిసౌంహేమ్ ॥
దో. కహి న సకత రఘుబీర డర లగే బచన జను బాన।
నాఇ రామ పద కమల సిరు బోలే గిరా ప్రమాన ॥ 252 ॥
రఘుబంసింహ మహుఁ జహఁ కౌ హోఈ। తేహిం సమాజ అస కహి న కోఈ ॥
కహీ జనక జసి అనుచిత బానీ। బిద్యమాన రఘుకుల మని జానీ ॥
సునహు భానుకుల పంకజ భానూ। కహుఁ సుభాఉ న కఛు అభిమానూ ॥
జౌ తుమ్హారి అనుసాసన పావౌం। కందుక ఇవ బ్రహ్మాండ ఉఠావౌమ్ ॥
కాచే ఘట జిమి డారౌం ఫోరీ। సకుఁ మేరు మూలక జిమి తోరీ ॥
తవ ప్రతాప మహిమా భగవానా। కో బాపురో పినాక పురానా ॥
నాథ జాని అస ఆయసు హోఊ। కౌతుకు కరౌం బిలోకిఅ సోఊ ॥
కమల నాల జిమి చాఫ చఢ఼ఆవౌం। జోజన సత ప్రమాన లై ధావౌమ్ ॥
దో. తోరౌం ఛత్రక దండ జిమి తవ ప్రతాప బల నాథ।
జౌం న కరౌం ప్రభు పద సపథ కర న ధరౌం ధను భాథ ॥ 253 ॥
లఖన సకోప బచన జే బోలే। డగమగాని మహి దిగ్గజ డోలే ॥
సకల లోక సబ భూప డేరానే। సియ హియఁ హరషు జనకు సకుచానే ॥
గుర రఘుపతి సబ ముని మన మాహీం। ముదిత భే పుని పుని పులకాహీమ్ ॥
సయనహిం రఘుపతి లఖను నేవారే। ప్రేమ సమేత నికట బైఠారే ॥
బిస్వామిత్ర సమయ సుభ జానీ। బోలే అతి సనేహమయ బానీ ॥
ఉఠహు రామ భంజహు భవచాపా। మేటహు తాత జనక పరితాపా ॥
సుని గురు బచన చరన సిరు నావా। హరషు బిషాదు న కఛు ఉర ఆవా ॥
ఠాఢ఼ఏ భే ఉఠి సహజ సుభాఏఁ। ఠవని జుబా మృగరాజు లజాఏఁ ॥
దో. ఉదిత ఉదయగిరి మంచ పర రఘుబర బాలపతంగ।
బికసే సంత సరోజ సబ హరషే లోచన భృంగ ॥ 254 ॥
నృపన్హ కేరి ఆసా నిసి నాసీ। బచన నఖత అవలీ న ప్రకాసీ ॥
మానీ మహిప కుముద సకుచానే। కపటీ భూప ఉలూక లుకానే ॥
భే బిసోక కోక ముని దేవా। బరిసహిం సుమన జనావహిం సేవా ॥
గుర పద బంది సహిత అనురాగా। రామ మునిన్హ సన ఆయసు మాగా ॥
సహజహిం చలే సకల జగ స్వామీ। మత్త మంజు బర కుంజర గామీ ॥
చలత రామ సబ పుర నర నారీ। పులక పూరి తన భే సుఖారీ ॥
బంది పితర సుర సుకృత సఁభారే। జౌం కఛు పున్య ప్రభాఉ హమారే ॥
తౌ సివధను మృనాల కీ నాఈం। తోరహుఁ రామ గనేస గోసాఈమ్ ॥
దో. రామహి ప్రేమ సమేత లఖి సఖిన్హ సమీప బోలాఇ।
సీతా మాతు సనేహ బస బచన కహి బిలఖాఇ ॥ 255 ॥
సఖి సబ కౌతుక దేఖనిహారే। జేఠ కహావత హితూ హమారే ॥
కౌ న బుఝాఇ కహి గుర పాహీం। ఏ బాలక అసి హఠ భలి నాహీమ్ ॥
రావన బాన ఛుఆ నహిం చాపా। హారే సకల భూప కరి దాపా ॥
సో ధను రాజకుఅఁర కర దేహీం। బాల మరాల కి మందర లేహీమ్ ॥
భూప సయానప సకల సిరానీ। సఖి బిధి గతి కఛు జాతి న జానీ ॥
బోలీ చతుర సఖీ మృదు బానీ। తేజవంత లఘు గనిఅ న రానీ ॥
కహఁ కుంభజ కహఁ సింధు అపారా। సోషేఉ సుజసు సకల సంసారా ॥
రబి మండల దేఖత లఘు లాగా। ఉదయఁ తాసు తిభువన తమ భాగా ॥
దో. మంత్ర పరమ లఘు జాసు బస బిధి హరి హర సుర సర్బ।
మహామత్త గజరాజ కహుఁ బస కర అంకుస ఖర్బ ॥ 256 ॥
కామ కుసుమ ధను సాయక లీన్హే। సకల భువన అపనే బస కీన్హే ॥
దేబి తజిఅ సంసు అస జానీ। భంజబ ధనుష రాము సును రానీ ॥
సఖీ బచన సుని భై పరతీతీ। మిటా బిషాదు బఢ఼ఈ అతి ప్రీతీ ॥
తబ రామహి బిలోకి బైదేహీ। సభయ హృదయఁ బినవతి జేహి తేహీ ॥
మనహీం మన మనావ అకులానీ। హోహు ప్రసన్న మహేస భవానీ ॥
కరహు సఫల ఆపని సేవకాఈ। కరి హితు హరహు చాప గరుఆఈ ॥
గననాయక బరదాయక దేవా। ఆజు లగేం కీన్హిఉఁ తుఅ సేవా ॥
బార బార బినతీ సుని మోరీ। కరహు చాప గురుతా అతి థోరీ ॥
దో. దేఖి దేఖి రఘుబీర తన సుర మనావ ధరి ధీర ॥
భరే బిలోచన ప్రేమ జల పులకావలీ సరీర ॥ 257 ॥
నీకేం నిరఖి నయన భరి సోభా। పితు పను సుమిరి బహురి మను ఛోభా ॥
అహహ తాత దారుని హఠ ఠానీ। సముఝత నహిం కఛు లాభు న హానీ ॥
సచివ సభయ సిఖ దేఇ న కోఈ। బుధ సమాజ బడ఼ అనుచిత హోఈ ॥
కహఁ ధను కులిసహు చాహి కఠోరా। కహఁ స్యామల మృదుగాత కిసోరా ॥
బిధి కేహి భాఁతి ధరౌం ఉర ధీరా। సిరస సుమన కన బేధిఅ హీరా ॥
సకల సభా కై మతి భై భోరీ। అబ మోహి సంభుచాప గతి తోరీ ॥
నిజ జడ఼తా లోగన్హ పర డారీ। హోహి హరుఅ రఘుపతిహి నిహారీ ॥
అతి పరితాప సీయ మన మాహీ। లవ నిమేష జుగ సబ సయ జాహీమ్ ॥
దో. ప్రభుహి చితి పుని చితవ మహి రాజత లోచన లోల।
ఖేలత మనసిజ మీన జుగ జను బిధు మండల డోల ॥ 258 ॥
గిరా అలిని ముఖ పంకజ రోకీ। ప్రగట న లాజ నిసా అవలోకీ ॥
లోచన జలు రహ లోచన కోనా। జైసే పరమ కృపన కర సోనా ॥
సకుచీ బ్యాకులతా బడ఼ఇ జానీ। ధరి ధీరజు ప్రతీతి ఉర ఆనీ ॥
తన మన బచన మోర పను సాచా। రఘుపతి పద సరోజ చితు రాచా ॥
తౌ భగవాను సకల ఉర బాసీ। కరిహిం మోహి రఘుబర కై దాసీ ॥
జేహి కేం జేహి పర సత్య సనేహూ। సో తేహి మిలి న కఛు సంహేహూ ॥
ప్రభు తన చితి ప్రేమ తన ఠానా। కృపానిధాన రామ సబు జానా ॥
సియహి బిలోకి తకేఉ ధను కైసే। చితవ గరురు లఘు బ్యాలహి జైసే ॥
దో. లఖన లఖేఉ రఘుబంసమని తాకేఉ హర కోదండు।
పులకి గాత బోలే బచన చరన చాపి బ్రహ్మాండు ॥ 259 ॥
దిసకుంజరహు కమఠ అహి కోలా। ధరహు ధరని ధరి ధీర న డోలా ॥
రాము చహహిం సంకర ధను తోరా। హోహు సజగ సుని ఆయసు మోరా ॥
చాప సపీప రాము జబ ఆఏ। నర నారిన్హ సుర సుకృత మనాఏ ॥
సబ కర సంసు అరు అగ్యానూ। మంద మహీపన్హ కర అభిమానూ ॥
భృగుపతి కేరి గరబ గరుఆఈ। సుర మునిబరన్హ కేరి కదరాఈ ॥
సియ కర సోచు జనక పఛితావా। రానిన్హ కర దారున దుఖ దావా ॥
సంభుచాప బడ బోహితు పాఈ। చఢే జాఇ సబ సంగు బనాఈ ॥
రామ బాహుబల సింధు అపారూ। చహత పారు నహి కౌ కడ఼హారూ ॥
దో. రామ బిలోకే లోగ సబ చిత్ర లిఖే సే దేఖి।
చితీ సీయ కృపాయతన జానీ బికల బిసేషి ॥ 260 ॥
దేఖీ బిపుల బికల బైదేహీ। నిమిష బిహాత కలప సమ తేహీ ॥
తృషిత బారి బిను జో తను త్యాగా। ముఏఁ కరి కా సుధా తడ఼ఆగా ॥
కా బరషా సబ కృషీ సుఖానేం। సమయ చుకేం పుని కా పఛితానేమ్ ॥
అస జియఁ జాని జానకీ దేఖీ। ప్రభు పులకే లఖి ప్రీతి బిసేషీ ॥
గురహి ప్రనాము మనహి మన కీన్హా। అతి లాఘవఁ ఉఠాఇ ధను లీన్హా ॥
దమకేఉ దామిని జిమి జబ లయూ। పుని నభ ధను మండల సమ భయూ ॥
లేత చఢ఼ఆవత ఖైంచత గాఢ఼ఏం। కాహుఁ న లఖా దేఖ సబు ఠాఢ఼ఏమ్ ॥
తేహి ఛన రామ మధ్య ధను తోరా। భరే భువన ధుని ఘోర కఠోరా ॥
ఛం. భరే భువన ఘోర కఠోర రవ రబి బాజి తజి మారగు చలే।
చిక్కరహిం దిగ్గజ డోల మహి అహి కోల కూరుమ కలమలే ॥
సుర అసుర ముని కర కాన దీన్హేం సకల బికల బిచారహీం।
కోదండ ఖండేఉ రామ తులసీ జయతి బచన ఉచారహీ ॥
సో. సంకర చాపు జహాజు సాగరు రఘుబర బాహుబలు।
బూడ఼ సో సకల సమాజు చఢ఼ఆ జో ప్రథమహిం మోహ బస ॥ 261 ॥
ప్రభు దౌ చాపఖండ మహి డారే। దేఖి లోగ సబ భే సుఖారే ॥
కోసికరుప పయోనిధి పావన। ప్రేమ బారి అవగాహు సుహావన ॥
రామరూప రాకేసు నిహారీ। బఢ఼త బీచి పులకావలి భారీ ॥
బాజే నభ గహగహే నిసానా। దేవబధూ నాచహిం కరి గానా ॥
బ్రహ్మాదిక సుర సిద్ధ మునీసా। ప్రభుహి ప్రసంసహి దేహిం అసీసా ॥
బరిసహిం సుమన రంగ బహు మాలా। గావహిం కింనర గీత రసాలా ॥
రహీ భువన భరి జయ జయ బానీ। ధనుషభంగ ధుని జాత న జానీ ॥
ముదిత కహహిం జహఁ తహఁ నర నారీ। భంజేఉ రామ సంభుధను భారీ ॥
దో. బందీ మాగధ సూతగన బిరుద బదహిం మతిధీర।
కరహిం నిఛావరి లోగ సబ హయ గయ ధన మని చీర ॥ 262 ॥
ఝాఁఝి మృదంగ సంఖ సహనాఈ। భేరి ఢోల దుందుభీ సుహాఈ ॥
బాజహిం బహు బాజనే సుహాఏ। జహఁ తహఁ జుబతిన్హ మంగల గాఏ ॥
సఖిన్హ సహిత హరషీ అతి రానీ। సూఖత ధాన పరా జను పానీ ॥
జనక లహేఉ సుఖు సోచు బిహాఈ। పైరత థకేం థాహ జను పాఈ ॥
శ్రీహత భే భూప ధను టూటే। జైసేం దివస దీప ఛబి ఛూటే ॥
సీయ సుఖహి బరనిఅ కేహి భాఁతీ। జను చాతకీ పాఇ జలు స్వాతీ ॥
రామహి లఖను బిలోకత కైసేం। ససిహి చకోర కిసోరకు జైసేమ్ ॥
సతానంద తబ ఆయసు దీన్హా। సీతాఁ గమను రామ పహిం కీన్హా ॥
దో. సంగ సఖీం సుదంర చతుర గావహిం మంగలచార।
గవనీ బాల మరాల గతి సుషమా అంగ అపార ॥ 263 ॥
సఖిన్హ మధ్య సియ సోహతి కైసే। ఛబిగన మధ్య మహాఛబి జైసేమ్ ॥
కర సరోజ జయమాల సుహాఈ। బిస్వ బిజయ సోభా జేహిం ఛాఈ ॥
తన సకోచు మన పరమ ఉఛాహూ। గూఢ఼ ప్రేము లఖి పరి న కాహూ ॥
జాఇ సమీప రామ ఛబి దేఖీ। రహి జను కుఁఅరి చిత్ర అవరేఖీ ॥
చతుర సఖీం లఖి కహా బుఝాఈ। పహిరావహు జయమాల సుహాఈ ॥
సునత జుగల కర మాల ఉఠాఈ। ప్రేమ బిబస పహిరాఇ న జాఈ ॥
సోహత జను జుగ జలజ సనాలా। ససిహి సభీత దేత జయమాలా ॥
గావహిం ఛబి అవలోకి సహేలీ। సియఁ జయమాల రామ ఉర మేలీ ॥
సో. రఘుబర ఉర జయమాల దేఖి దేవ బరిసహిం సుమన।
సకుచే సకల భుఆల జను బిలోకి రబి కుముదగన ॥ 264 ॥
పుర అరు బ్యోమ బాజనే బాజే। ఖల భే మలిన సాధు సబ రాజే ॥
సుర కింనర నర నాగ మునీసా। జయ జయ జయ కహి దేహిం అసీసా ॥
నాచహిం గావహిం బిబుధ బధూటీం। బార బార కుసుమాంజలి ఛూటీమ్ ॥
జహఁ తహఁ బిప్ర బేదధుని కరహీం। బందీ బిరదావలి ఉచ్చరహీమ్ ॥
మహి పాతాల నాక జసు బ్యాపా। రామ బరీ సియ భంజేఉ చాపా ॥
కరహిం ఆరతీ పుర నర నారీ। దేహిం నిఛావరి బిత్త బిసారీ ॥
సోహతి సీయ రామ కై జౌరీ। ఛబి సింగారు మనహుఁ ఏక ఠోరీ ॥
సఖీం కహహిం ప్రభుపద గహు సీతా। కరతి న చరన పరస అతి భీతా ॥
దో. గౌతమ తియ గతి సురతి కరి నహిం పరసతి పగ పాని।
మన బిహసే రఘుబంసమని ప్రీతి అలౌకిక జాని ॥ 265 ॥
తబ సియ దేఖి భూప అభిలాషే। కూర కపూత మూఢ఼ మన మాఖే ॥
ఉఠి ఉఠి పహిరి సనాహ అభాగే। జహఁ తహఁ గాల బజావన లాగే ॥
లేహు ఛడ఼ఆఇ సీయ కహ కోఊ। ధరి బాఁధహు నృప బాలక దోఊ ॥
తోరేం ధనుషు చాడ఼ నహిం సరీ। జీవత హమహి కుఅఁరి కో బరీ ॥
జౌం బిదేహు కఛు కరై సహాఈ। జీతహు సమర సహిత దౌ భాఈ ॥
సాధు భూప బోలే సుని బానీ। రాజసమాజహి లాజ లజానీ ॥
బలు ప్రతాపు బీరతా బడ఼ఆఈ। నాక పినాకహి సంగ సిధాఈ ॥
సోఇ సూరతా కి అబ కహుఁ పాఈ। అసి బుధి తౌ బిధి ముహఁ మసి లాఈ ॥
దో. దేఖహు రామహి నయన భరి తజి ఇరిషా మదు కోహు।
లఖన రోషు పావకు ప్రబల జాని సలభ జని హోహు ॥ 266 ॥
బైనతేయ బలి జిమి చహ కాగూ। జిమి ససు చహై నాగ అరి భాగూ ॥
జిమి చహ కుసల అకారన కోహీ। సబ సంపదా చహై సివద్రోహీ ॥
లోభీ లోలుప కల కీరతి చహీ। అకలంకతా కి కామీ లహీ ॥
హరి పద బిముఖ పరమ గతి చాహా। తస తుమ్హార లాలచు నరనాహా ॥
కోలాహలు సుని సీయ సకానీ। సఖీం లవాఇ గీం జహఁ రానీ ॥
రాము సుభాయఁ చలే గురు పాహీం। సియ సనేహు బరనత మన మాహీమ్ ॥
రానిన్హ సహిత సోచబస సీయా। అబ ధౌం బిధిహి కాహ కరనీయా ॥
భూప బచన సుని ఇత ఉత తకహీం। లఖను రామ డర బోలి న సకహీమ్ ॥
దో. అరున నయన భృకుటీ కుటిల చితవత నృపన్హ సకోప।
మనహుఁ మత్త గజగన నిరఖి సింఘకిసోరహి చోప ॥ 267 ॥
ఖరభరు దేఖి బికల పుర నారీం। సబ మిలి దేహిం మహీపన్హ గారీమ్ ॥
తేహిం అవసర సుని సివ ధను భంగా। ఆయసు భృగుకుల కమల పతంగా ॥
దేఖి మహీప సకల సకుచానే। బాజ ఝపట జను లవా లుకానే ॥
గౌరి సరీర భూతి భల భ్రాజా। భాల బిసాల త్రిపుండ బిరాజా ॥
సీస జటా ససిబదను సుహావా। రిసబస కఛుక అరున హోఇ ఆవా ॥
భృకుటీ కుటిల నయన రిస రాతే। సహజహుఁ చితవత మనహుఁ రిసాతే ॥
బృషభ కంధ ఉర బాహు బిసాలా। చారు జనేఉ మాల మృగఛాలా ॥
కటి ముని బసన తూన దుఇ బాఁధేం। ధను సర కర కుఠారు కల కాఁధేమ్ ॥
దో. సాంత బేషు కరనీ కఠిన బరని న జాఇ సరుప।
ధరి మునితను జను బీర రసు ఆయు జహఁ సబ భూప ॥ 268 ॥
దేఖత భృగుపతి బేషు కరాలా। ఉఠే సకల భయ బికల భుఆలా ॥
పితు సమేత కహి కహి నిజ నామా। లగే కరన సబ దండ ప్రనామా ॥
జేహి సుభాయఁ చితవహిం హితు జానీ। సో జాని జను ఆఇ ఖుటానీ ॥
జనక బహోరి ఆఇ సిరు నావా। సీయ బోలాఇ ప్రనాము కరావా ॥
ఆసిష దీన్హి సఖీం హరషానీం। నిజ సమాజ లై గీ సయానీమ్ ॥
బిస్వామిత్రు మిలే పుని ఆఈ। పద సరోజ మేలే దౌ భాఈ ॥
రాము లఖను దసరథ కే ఢోటా। దీన్హి అసీస దేఖి భల జోటా ॥
రామహి చితి రహే థకి లోచన। రూప అపార మార మద మోచన ॥
దో. బహురి బిలోకి బిదేహ సన కహహు కాహ అతి భీర ॥
పూఛత జాని అజాన జిమి బ్యాపేఉ కోపు సరీర ॥ 269 ॥
సమాచార కహి జనక సునాఏ। జేహి కారన మహీప సబ ఆఏ ॥
సునత బచన ఫిరి అనత నిహారే। దేఖే చాపఖండ మహి డారే ॥
అతి రిస బోలే బచన కఠోరా। కహు జడ఼ జనక ధనుష కై తోరా ॥
బేగి దేఖాఉ మూఢ఼ న త ఆజూ। ఉలటుఁ మహి జహఁ లహి తవ రాజూ ॥
అతి డరు ఉతరు దేత నృపు నాహీం। కుటిల భూప హరషే మన మాహీమ్ ॥
సుర ముని నాగ నగర నర నారీ ॥ సోచహిం సకల త్రాస ఉర భారీ ॥
మన పఛితాతి సీయ మహతారీ। బిధి అబ సఁవరీ బాత బిగారీ ॥
భృగుపతి కర సుభాఉ సుని సీతా। అరధ నిమేష కలప సమ బీతా ॥
దో. సభయ బిలోకే లోగ సబ జాని జానకీ భీరు।
హృదయఁ న హరషు బిషాదు కఛు బోలే శ్రీరఘుబీరు ॥ 270 ॥
మాసపారాయణ, నవాఁ విశ్రామ
నాథ సంభుధను భంజనిహారా। హోఇహి కేఉ ఏక దాస తుమ్హారా ॥
ఆయసు కాహ కహిఅ కిన మోహీ। సుని రిసాఇ బోలే ముని కోహీ ॥
సేవకు సో జో కరై సేవకాఈ। అరి కరనీ కరి కరిఅ లరాఈ ॥
సునహు రామ జేహిం సివధను తోరా। సహసబాహు సమ సో రిపు మోరా ॥
సో బిలగాఉ బిహాఇ సమాజా। న త మారే జైహహిం సబ రాజా ॥
సుని ముని బచన లఖన ముసుకానే। బోలే పరసుధరహి అపమానే ॥
బహు ధనుహీం తోరీం లరికాఈం। కబహుఁ న అసి రిస కీన్హి గోసాఈమ్ ॥
ఏహి ధను పర మమతా కేహి హేతూ। సుని రిసాఇ కహ భృగుకులకేతూ ॥
దో. రే నృప బాలక కాలబస బోలత తోహి న సఁమార ॥
ధనుహీ సమ తిపురారి ధను బిదిత సకల సంసార ॥ 271 ॥
లఖన కహా హఁసి హమరేం జానా। సునహు దేవ సబ ధనుష సమానా ॥
కా ఛతి లాభు జూన ధను తౌరేం। దేఖా రామ నయన కే భోరేమ్ ॥
ఛుఅత టూట రఘుపతిహు న దోసూ। ముని బిను కాజ కరిఅ కత రోసూ ।
బోలే చితి పరసు కీ ఓరా। రే సఠ సునేహి సుభాఉ న మోరా ॥
బాలకు బోలి బధుఁ నహిం తోహీ। కేవల ముని జడ఼ జానహి మోహీ ॥
బాల బ్రహ్మచారీ అతి కోహీ। బిస్వ బిదిత ఛత్రియకుల ద్రోహీ ॥
భుజబల భూమి భూప బిను కీన్హీ। బిపుల బార మహిదేవన్హ దీన్హీ ॥
సహసబాహు భుజ ఛేదనిహారా। పరసు బిలోకు మహీపకుమారా ॥
దో. మాతు పితహి జని సోచబస కరసి మహీసకిసోర।
గర్భన్హ కే అర్భక దలన పరసు మోర అతి ఘోర ॥ 272 ॥
బిహసి లఖను బోలే మృదు బానీ। అహో మునీసు మహా భటమానీ ॥
పుని పుని మోహి దేఖావ కుఠారూ। చహత ఉడ఼ఆవన ఫూఁకి పహారూ ॥
ఇహాఁ కుమ్హడ఼బతియా కౌ నాహీం। జే తరజనీ దేఖి మరి జాహీమ్ ॥
దేఖి కుఠారు సరాసన బానా। మైం కఛు కహా సహిత అభిమానా ॥
భృగుసుత సముఝి జనేఉ బిలోకీ। జో కఛు కహహు సహుఁ రిస రోకీ ॥
సుర మహిసుర హరిజన అరు గాఈ। హమరేం కుల ఇన్హ పర న సురాఈ ॥
బధేం పాపు అపకీరతి హారేం। మారతహూఁ పా పరిఅ తుమ్హారేమ్ ॥
కోటి కులిస సమ బచను తుమ్హారా। బ్యర్థ ధరహు ధను బాన కుఠారా ॥
దో. జో బిలోకి అనుచిత కహేఉఁ ఛమహు మహాముని ధీర।
సుని సరోష భృగుబంసమని బోలే గిరా గభీర ॥ 273 ॥
కౌసిక సునహు మంద యహు బాలకు। కుటిల కాలబస నిజ కుల ఘాలకు ॥
భాను బంస రాకేస కలంకూ। నిపట నిరంకుస అబుధ అసంకూ ॥
కాల కవలు హోఇహి ఛన మాహీం। కహుఁ పుకారి ఖోరి మోహి నాహీమ్ ॥
తుమ్హ హటకు జౌం చహహు ఉబారా। కహి ప్రతాపు బలు రోషు హమారా ॥
లఖన కహేఉ ముని సుజస తుమ్హారా। తుమ్హహి అఛత కో బరనై పారా ॥
అపనే ముఁహ తుమ్హ ఆపని కరనీ। బార అనేక భాఁతి బహు బరనీ ॥
నహిం సంతోషు త పుని కఛు కహహూ। జని రిస రోకి దుసహ దుఖ సహహూ ॥
బీరబ్రతీ తుమ్హ ధీర అఛోభా। గారీ దేత న పావహు సోభా ॥
దో. సూర సమర కరనీ కరహిం కహి న జనావహిం ఆపు।
బిద్యమాన రన పాఇ రిపు కాయర కథహిం ప్రతాపు ॥ 274 ॥
తుమ్హ తౌ కాలు హాఁక జను లావా। బార బార మోహి లాగి బోలావా ॥
సునత లఖన కే బచన కఠోరా। పరసు సుధారి ధరేఉ కర ఘోరా ॥
అబ జని దేఇ దోసు మోహి లోగూ। కటుబాదీ బాలకు బధజోగూ ॥
బాల బిలోకి బహుత మైం బాఁచా। అబ యహు మరనిహార భా సాఁచా ॥
కౌసిక కహా ఛమిఅ అపరాధూ। బాల దోష గున గనహిం న సాధూ ॥
ఖర కుఠార మైం అకరున కోహీ। ఆగేం అపరాధీ గురుద్రోహీ ॥
ఉతర దేత ఛోడ఼ఉఁ బిను మారేం। కేవల కౌసిక సీల తుమ్హారేమ్ ॥
న త ఏహి కాటి కుఠార కఠోరేం। గురహి ఉరిన హోతేఉఁ శ్రమ థోరేమ్ ॥
దో. గాధిసూను కహ హృదయఁ హఁసి మునిహి హరిఅరి సూఝ।
అయమయ ఖాఁడ న ఊఖమయ అజహుఁ న బూఝ అబూఝ ॥ 275 ॥
కహేఉ లఖన ముని సీలు తుమ్హారా। కో నహి జాన బిదిత సంసారా ॥
మాతా పితహి ఉరిన భే నీకేం। గుర రిను రహా సోచు బడ఼ జీకేమ్ ॥
సో జను హమరేహి మాథే కాఢ఼ఆ। దిన చలి గే బ్యాజ బడ఼ బాఢ఼ఆ ॥
అబ ఆనిఅ బ్యవహరిఆ బోలీ। తురత దేఉఁ మైం థైలీ ఖోలీ ॥
సుని కటు బచన కుఠార సుధారా। హాయ హాయ సబ సభా పుకారా ॥
భృగుబర పరసు దేఖావహు మోహీ। బిప్ర బిచారి బచుఁ నృపద్రోహీ ॥
మిలే న కబహుఁ సుభట రన గాఢ఼ఏ। ద్విజ దేవతా ఘరహి కే బాఢ఼ఏ ॥
అనుచిత కహి సబ లోగ పుకారే। రఘుపతి సయనహిం లఖను నేవారే ॥
దో. లఖన ఉతర ఆహుతి సరిస భృగుబర కోపు కృసాను।
బఢ఼త దేఖి జల సమ బచన బోలే రఘుకులభాను ॥ 276 ॥
నాథ కరహు బాలక పర ఛోహూ। సూధ దూధముఖ కరిఅ న కోహూ ॥
జౌం పై ప్రభు ప్రభాఉ కఛు జానా। తౌ కి బరాబరి కరత అయానా ॥
జౌం లరికా కఛు అచగరి కరహీం। గుర పితు మాతు మోద మన భరహీమ్ ॥
కరిఅ కృపా సిసు సేవక జానీ। తుమ్హ సమ సీల ధీర ముని గ్యానీ ॥
రామ బచన సుని కఛుక జుడ఼ఆనే। కహి కఛు లఖను బహురి ముసకానే ॥
హఁసత దేఖి నఖ సిఖ రిస బ్యాపీ। రామ తోర భ్రాతా బడ఼ పాపీ ॥
గౌర సరీర స్యామ మన మాహీం। కాలకూటముఖ పయముఖ నాహీమ్ ॥
సహజ టేఢ఼ అనుహరి న తోహీ। నీచు మీచు సమ దేఖ న మౌహీమ్ ॥
దో. లఖన కహేఉ హఁసి సునహు ముని క్రోధు పాప కర మూల।
జేహి బస జన అనుచిత కరహిం చరహిం బిస్వ ప్రతికూల ॥ 277 ॥
మైం తుమ్హార అనుచర మునిరాయా। పరిహరి కోపు కరిఅ అబ దాయా ॥
టూట చాప నహిం జురహి రిసానే। బైఠిఅ హోఇహిం పాయ పిరానే ॥
జౌ అతి ప్రియ తౌ కరిఅ ఉపాఈ। జోరిఅ కౌ బడ఼ గునీ బోలాఈ ॥
బోలత లఖనహిం జనకు డేరాహీం। మష్ట కరహు అనుచిత భల నాహీమ్ ॥
థర థర కాపహిం పుర నర నారీ। ఛోట కుమార ఖోట బడ఼ భారీ ॥
భృగుపతి సుని సుని నిరభయ బానీ। రిస తన జరి హోఇ బల హానీ ॥
బోలే రామహి దేఇ నిహోరా। బచుఁ బిచారి బంధు లఘు తోరా ॥
మను మలీన తను సుందర కైసేం। బిష రస భరా కనక ఘటు జైసైమ్ ॥
దో. సుని లఛిమన బిహసే బహురి నయన తరేరే రామ।
గుర సమీప గవనే సకుచి పరిహరి బానీ బామ ॥ 278 ॥
అతి బినీత మృదు సీతల బానీ। బోలే రాము జోరి జుగ పానీ ॥
సునహు నాథ తుమ్హ సహజ సుజానా। బాలక బచను కరిఅ నహిం కానా ॥
బరరై బాలక ఏకు సుభ్AU। ఇన్హహి న సంత బిదూషహిం క్AU ॥
తేహిం నాహీం కఛు కాజ బిగారా। అపరాధీ మేం నాథ తుమ్హారా ॥
కృపా కోపు బధు బఁధబ గోసాఈం। మో పర కరిఅ దాస కీ నాఈ ॥
కహిఅ బేగి జేహి బిధి రిస జాఈ। మునినాయక సోఇ కరౌం ఉపాఈ ॥
కహ ముని రామ జాఇ రిస కైసేం। అజహుఁ అనుజ తవ చితవ అనైసేమ్ ॥
ఏహి కే కంఠ కుఠారు న దీన్హా। తౌ మైం కాహ కోపు కరి కీన్హా ॥
దో. గర్భ స్త్రవహిం అవనిప రవని సుని కుఠార గతి ఘోర।
పరసు అఛత దేఖుఁ జిఅత బైరీ భూపకిసోర ॥ 279 ॥
బహి న హాథు దహి రిస ఛాతీ। భా కుఠారు కుంఠిత నృపఘాతీ ॥
భయు బామ బిధి ఫిరేఉ సుభ్AU। మోరే హృదయఁ కృపా కసి క్AU ॥
ఆజు దయా దుఖు దుసహ సహావా। సుని సౌమిత్ర బిహసి సిరు నావా ॥
బాఉ కృపా మూరతి అనుకూలా। బోలత బచన ఝరత జను ఫూలా ॥
జౌం పై కృపాఁ జరిహిం ముని గాతా। క్రోధ భేఁ తను రాఖ బిధాతా ॥
దేఖు జనక హఠి బాలక ఏహూ। కీన్హ చహత జడ఼ జమపుర గేహూ ॥
బేగి కరహు కిన ఆఁఖిన్హ ఓటా। దేఖత ఛోట ఖోట నృప ఢోటా ॥
బిహసే లఖను కహా మన మాహీం। మూదేం ఆఁఖి కతహుఁ కౌ నాహీమ్ ॥
దో. పరసురాము తబ రామ ప్రతి బోలే ఉర అతి క్రోధు।
సంభు సరాసను తోరి సఠ కరసి హమార ప్రబోధు ॥ 280 ॥
బంధు కహి కటు సంమత తోరేం। తూ ఛల బినయ కరసి కర జోరేమ్ ॥
కరు పరితోషు మోర సంగ్రామా। నాహిం త ఛాడ఼ కహాఉబ రామా ॥
ఛలు తజి కరహి సమరు సివద్రోహీ। బంధు సహిత న త మారుఁ తోహీ ॥
భృగుపతి బకహిం కుఠార ఉఠాఏఁ। మన ముసకాహిం రాము సిర నాఏఁ ॥
గునహ లఖన కర హమ పర రోషూ। కతహుఁ సుధాఇహు తే బడ఼ దోషూ ॥
టేఢ఼ జాని సబ బంది కాహూ। బక్ర చంద్రమహి గ్రసి న రాహూ ॥
రామ కహేఉ రిస తజిఅ మునీసా। కర కుఠారు ఆగేం యహ సీసా ॥
జేంహిం రిస జాఇ కరిఅ సోఇ స్వామీ। మోహి జాని ఆపన అనుగామీ ॥
దో. ప్రభుహి సేవకహి సమరు కస తజహు బిప్రబర రోసు।
బేషు బిలోకేం కహేసి కఛు బాలకహూ నహిం దోసు ॥ 281 ॥
దేఖి కుఠార బాన ధను ధారీ। భై లరికహి రిస బీరు బిచారీ ॥
నాము జాన పై తుమ్హహి న చీన్హా। బంస సుభాయఁ ఉతరు తేంహిం దీన్హా ॥
జౌం తుమ్హ ఔతేహు ముని కీ నాఈం। పద రజ సిర సిసు ధరత గోసాఈమ్ ॥
ఛమహు చూక అనజానత కేరీ। చహిఅ బిప్ర ఉర కృపా ఘనేరీ ॥
హమహి తుమ్హహి సరిబరి కసి నాథా ॥ కహహు న కహాఁ చరన కహఁ మాథా ॥
రామ మాత్ర లఘు నామ హమారా। పరసు సహిత బడ఼ నామ తోహారా ॥
దేవ ఏకు గును ధనుష హమారేం। నవ గున పరమ పునీత తుమ్హారేమ్ ॥
సబ ప్రకార హమ తుమ్హ సన హారే। ఛమహు బిప్ర అపరాధ హమారే ॥
దో. బార బార ముని బిప్రబర కహా రామ సన రామ।
బోలే భృగుపతి సరుష హసి తహూఁ బంధు సమ బామ ॥ 282 ॥
నిపటహిం ద్విజ కరి జానహి మోహీ। మైం జస బిప్ర సునావుఁ తోహీ ॥
చాప స్త్రువా సర ఆహుతి జానూ। కోప మోర అతి ఘోర కృసాను ॥
సమిధి సేన చతురంగ సుహాఈ। మహా మహీప భే పసు ఆఈ ॥
మై ఏహి పరసు కాటి బలి దీన్హే। సమర జగ్య జప కోటిన్హ కీన్హే ॥
మోర ప్రభాఉ బిదిత నహిం తోరేం। బోలసి నిదరి బిప్ర కే భోరేమ్ ॥
భంజేఉ చాపు దాపు బడ఼ బాఢ఼ఆ। అహమితి మనహుఁ జీతి జగు ఠాఢ఼ఆ ॥
రామ కహా ముని కహహు బిచారీ। రిస అతి బడ఼ఇ లఘు చూక హమారీ ॥
ఛుఅతహిం టూట పినాక పురానా। మైం కహి హేతు కరౌం అభిమానా ॥
దో. జౌం హమ నిదరహిం బిప్ర బది సత్య సునహు భృగునాథ।
తౌ అస కో జగ సుభటు జేహి భయ బస నావహిం మాథ ॥ 283 ॥
దేవ దనుజ భూపతి భట నానా। సమబల అధిక హౌ బలవానా ॥
జౌం రన హమహి పచారై కోఊ। లరహిం సుఖేన కాలు కిన హోఊ ॥
ఛత్రియ తను ధరి సమర సకానా। కుల కలంకు తేహిం పావఁర ఆనా ॥
కహుఁ సుభాఉ న కులహి ప్రసంసీ। కాలహు డరహిం న రన రఘుబంసీ ॥
బిప్రబంస కై అసి ప్రభుతాఈ। అభయ హోఇ జో తుమ్హహి డేరాఈ ॥
సును మృదు గూఢ఼ బచన రఘుపతి కే। ఉఘరే పటల పరసుధర మతి కే ॥
రామ రమాపతి కర ధను లేహూ। ఖైంచహు మిటై మోర సందేహూ ॥
దేత చాపు ఆపుహిం చలి గయూ। పరసురామ మన బిసమయ భయూ ॥
దో. జానా రామ ప్రభాఉ తబ పులక ప్రఫుల్లిత గాత।
జోరి పాని బోలే బచన హ్దయఁ న ప్రేము అమాత ॥ 284 ॥
జయ రఘుబంస బనజ బన భానూ। గహన దనుజ కుల దహన కృసాను ॥
జయ సుర బిప్ర ధేను హితకారీ। జయ మద మోహ కోహ భ్రమ హారీ ॥
బినయ సీల కరునా గున సాగర। జయతి బచన రచనా అతి నాగర ॥
సేవక సుఖద సుభగ సబ అంగా। జయ సరీర ఛబి కోటి అనంగా ॥
కరౌం కాహ ముఖ ఏక ప్రసంసా। జయ మహేస మన మానస హంసా ॥
అనుచిత బహుత కహేఉఁ అగ్యాతా। ఛమహు ఛమామందిర దౌ భ్రాతా ॥
కహి జయ జయ జయ రఘుకులకేతూ। భృగుపతి గే బనహి తప హేతూ ॥
అపభయఁ కుటిల మహీప డేరానే। జహఁ తహఁ కాయర గవఁహిం పరానే ॥
దో. దేవన్హ దీన్హీం దుందుభీం ప్రభు పర బరషహిం ఫూల।
హరషే పుర నర నారి సబ మిటీ మోహమయ సూల ॥ 285 ॥
అతి గహగహే బాజనే బాజే। సబహిం మనోహర మంగల సాజే ॥
జూథ జూథ మిలి సుముఖ సునయనీం। కరహిం గాన కల కోకిలబయనీ ॥
సుఖు బిదేహ కర బరని న జాఈ। జన్మదరిద్ర మనహుఁ నిధి పాఈ ॥
గత త్రాస భి సీయ సుఖారీ। జను బిధు ఉదయఁ చకోరకుమారీ ॥
జనక కీన్హ కౌసికహి ప్రనామా। ప్రభు ప్రసాద ధను భంజేఉ రామా ॥
మోహి కృతకృత్య కీన్హ దుహుఁ భాఈం। అబ జో ఉచిత సో కహిఅ గోసాఈ ॥
కహ ముని సును నరనాథ ప్రబీనా। రహా బిబాహు చాప ఆధీనా ॥
టూటతహీం ధను భయు బిబాహూ। సుర నర నాగ బిదిత సబ కాహు ॥
దో. తదపి జాఇ తుమ్హ కరహు అబ జథా బంస బ్యవహారు।
బూఝి బిప్ర కులబృద్ధ గుర బేద బిదిత ఆచారు ॥ 286 ॥
దూత అవధపుర పఠవహు జాఈ। ఆనహిం నృప దసరథహి బోలాఈ ॥
ముదిత రాఉ కహి భలేహిం కృపాలా। పఠే దూత బోలి తేహి కాలా ॥
బహురి మహాజన సకల బోలాఏ। ఆఇ సబన్హి సాదర సిర నాఏ ॥
హాట బాట మందిర సురబాసా। నగరు సఁవారహు చారిహుఁ పాసా ॥
హరషి చలే నిజ నిజ గృహ ఆఏ। పుని పరిచారక బోలి పఠాఏ ॥
రచహు బిచిత్ర బితాన బనాఈ। సిర ధరి బచన చలే సచు పాఈ ॥
పఠే బోలి గునీ తిన్హ నానా। జే బితాన బిధి కుసల సుజానా ॥
బిధిహి బంది తిన్హ కీన్హ అరంభా। బిరచే కనక కదలి కే ఖంభా ॥
దో. హరిత మనిన్హ కే పత్ర ఫల పదుమరాగ కే ఫూల।
రచనా దేఖి బిచిత్ర అతి మను బిరంచి కర భూల ॥ 287 ॥
బేని హరిత మనిమయ సబ కీన్హే। సరల సపరబ పరహిం నహిం చీన్హే ॥
కనక కలిత అహిబేల బనాఈ। లఖి నహి పరి సపరన సుహాఈ ॥
తేహి కే రచి పచి బంధ బనాఏ। బిచ బిచ ముకతా దామ సుహాఏ ॥
మానిక మరకత కులిస పిరోజా। చీరి కోరి పచి రచే సరోజా ॥
కిఏ భృంగ బహురంగ బిహంగా। గుంజహిం కూజహిం పవన ప్రసంగా ॥
సుర ప్రతిమా ఖంభన గఢ఼ఈ కాఢ఼ఈ। మంగల ద్రబ్య లిఏఁ సబ ఠాఢ఼ఈ ॥
చౌంకేం భాఁతి అనేక పురాఈం। సింధుర మనిమయ సహజ సుహాఈ ॥
దో. సౌరభ పల్లవ సుభగ సుఠి కిఏ నీలమని కోరి ॥
హేమ బౌర మరకత ఘవరి లసత పాటమయ డోరి ॥ 288 ॥
రచే రుచిర బర బందనిబారే। మనహుఁ మనోభవఁ ఫంద సఁవారే ॥
మంగల కలస అనేక బనాఏ। ధ్వజ పతాక పట చమర సుహాఏ ॥
దీప మనోహర మనిమయ నానా। జాఇ న బరని బిచిత్ర బితానా ॥
జేహిం మండప దులహిని బైదేహీ। సో బరనై అసి మతి కబి కేహీ ॥
దూలహు రాము రూప గున సాగర। సో బితాను తిహుఁ లోక ఉజాగర ॥
జనక భవన కై సౌభా జైసీ। గృహ గృహ ప్రతి పుర దేఖిఅ తైసీ ॥
జేహిం తేరహుతి తేహి సమయ నిహారీ। తేహి లఘు లగహిం భువన దస చారీ ॥
జో సంపదా నీచ గృహ సోహా। సో బిలోకి సురనాయక మోహా ॥
దో. బసి నగర జేహి లచ్ఛ కరి కపట నారి బర బేషు ॥
తేహి పుర కై సోభా కహత సకుచహిం సారద సేషు ॥ 289 ॥
పహుఁచే దూత రామ పుర పావన। హరషే నగర బిలోకి సుహావన ॥
భూప ద్వార తిన్హ ఖబరి జనాఈ। దసరథ నృప సుని లిఏ బోలాఈ ॥
కరి ప్రనాము తిన్హ పాతీ దీన్హీ। ముదిత మహీప ఆపు ఉఠి లీన్హీ ॥
బారి బిలోచన బాచత పాఁతీ। పులక గాత ఆఈ భరి ఛాతీ ॥
రాము లఖను ఉర కర బర చీఠీ। రహి గే కహత న ఖాటీ మీఠీ ॥
పుని ధరి ధీర పత్రికా బాఁచీ। హరషీ సభా బాత సుని సాఁచీ ॥
ఖేలత రహే తహాఁ సుధి పాఈ। ఆఏ భరతు సహిత హిత భాఈ ॥
పూఛత అతి సనేహఁ సకుచాఈ। తాత కహాఁ తేం పాతీ ఆఈ ॥
దో. కుసల ప్రానప్రియ బంధు దౌ అహహిం కహహు కేహిం దేస।
సుని సనేహ సానే బచన బాచీ బహురి నరేస ॥ 290 ॥
సుని పాతీ పులకే దౌ భ్రాతా। అధిక సనేహు సమాత న గాతా ॥
ప్రీతి పునీత భరత కై దేఖీ। సకల సభాఁ సుఖు లహేఉ బిసేషీ ॥
తబ నృప దూత నికట బైఠారే। మధుర మనోహర బచన ఉచారే ॥
భైయా కహహు కుసల దౌ బారే। తుమ్హ నీకేం నిజ నయన నిహారే ॥
స్యామల గౌర ధరేం ధను భాథా। బయ కిసోర కౌసిక ముని సాథా ॥
పహిచానహు తుమ్హ కహహు సుభ్AU। ప్రేమ బిబస పుని పుని కహ ర్AU ॥
జా దిన తేం ముని గే లవాఈ। తబ తేం ఆజు సాఁచి సుధి పాఈ ॥
కహహు బిదేహ కవన బిధి జానే। సుని ప్రియ బచన దూత ముసకానే ॥
దో. సునహు మహీపతి ముకుట మని తుమ్హ సమ ధన్య న కౌ।
రాము లఖను జిన్హ కే తనయ బిస్వ బిభూషన దౌ ॥ 291 ॥
పూఛన జోగు న తనయ తుమ్హారే। పురుషసింఘ తిహు పుర ఉజిఆరే ॥
జిన్హ కే జస ప్రతాప కేం ఆగే। ససి మలీన రబి సీతల లాగే ॥
తిన్హ కహఁ కహిఅ నాథ కిమి చీన్హే। దేఖిఅ రబి కి దీప కర లీన్హే ॥
సీయ స్వయంబర భూప అనేకా। సమిటే సుభట ఏక తేం ఏకా ॥
సంభు సరాసను కాహుఁ న టారా। హారే సకల బీర బరిఆరా ॥
తీని లోక మహఁ జే భటమానీ। సభ కై సకతి సంభు ధను భానీ ॥
సకి ఉఠాఇ సరాసుర మేరూ। సౌ హియఁ హారి గయు కరి ఫేరూ ॥
జేహి కౌతుక సివసైలు ఉఠావా। సౌ తేహి సభాఁ పరాభు పావా ॥
దో. తహాఁ రామ రఘుబంస మని సునిఅ మహా మహిపాల।
భంజేఉ చాప ప్రయాస బిను జిమి గజ పంకజ నాల ॥ 292 ॥
సుని సరోష భృగునాయకు ఆఏ। బహుత భాఁతి తిన్హ ఆఁఖి దేఖాఏ ॥
దేఖి రామ బలు నిజ ధను దీన్హా। కరి బహు బినయ గవను బన కీన్హా ॥
రాజన రాము అతులబల జైసేం। తేజ నిధాన లఖను పుని తైసేమ్ ॥
కంపహి భూప బిలోకత జాకేం। జిమి గజ హరి కిసోర కే తాకేమ్ ॥
దేవ దేఖి తవ బాలక దోఊ। అబ న ఆఁఖి తర ఆవత కోఊ ॥
దూత బచన రచనా ప్రియ లాగీ। ప్రేమ ప్రతాప బీర రస పాగీ ॥
సభా సమేత రాఉ అనురాగే। దూతన్హ దేన నిఛావరి లాగే ॥
కహి అనీతి తే మూదహిం కానా। ధరము బిచారి సబహిం సుఖ మానా ॥
దో. తబ ఉఠి భూప బసిష్ఠ కహుఁ దీన్హి పత్రికా జాఇ।
కథా సునాఈ గురహి సబ సాదర దూత బోలాఇ ॥ 293 ॥
సుని బోలే గుర అతి సుఖు పాఈ। పున్య పురుష కహుఁ మహి సుఖ ఛాఈ ॥
జిమి సరితా సాగర మహుఁ జాహీం। జద్యపి తాహి కామనా నాహీమ్ ॥
తిమి సుఖ సంపతి బినహిం బోలాఏఁ। ధరమసీల పహిం జాహిం సుభాఏఁ ॥
తుమ్హ గుర బిప్ర ధేను సుర సేబీ। తసి పునీత కౌసల్యా దేబీ ॥
సుకృతీ తుమ్హ సమాన జగ మాహీం। భయు న హై కౌ హోనేఉ నాహీమ్ ॥
తుమ్హ తే అధిక పున్య బడ఼ కాకేం। రాజన రామ సరిస సుత జాకేమ్ ॥
బీర బినీత ధరమ బ్రత ధారీ। గున సాగర బర బాలక చారీ ॥
తుమ్హ కహుఁ సర్బ కాల కల్యానా। సజహు బరాత బజాఇ నిసానా ॥
దో. చలహు బేగి సుని గుర బచన భలేహిం నాథ సిరు నాఇ।
భూపతి గవనే భవన తబ దూతన్హ బాసు దేవాఇ ॥ 294 ॥
రాజా సబు రనివాస బోలాఈ। జనక పత్రికా బాచి సునాఈ ॥
సుని సందేసు సకల హరషానీం। అపర కథా సబ భూప బఖానీమ్ ॥
ప్రేమ ప్రఫుల్లిత రాజహిం రానీ। మనహుఁ సిఖిని సుని బారిద బనీ ॥
ముదిత అసీస దేహిం గురు నారీం। అతి ఆనంద మగన మహతారీమ్ ॥
లేహిం పరస్పర అతి ప్రియ పాతీ। హృదయఁ లగాఇ జుడ఼ఆవహిం ఛాతీ ॥
రామ లఖన కై కీరతి కరనీ। బారహిం బార భూపబర బరనీ ॥
ముని ప్రసాదు కహి ద్వార సిధాఏ। రానిన్హ తబ మహిదేవ బోలాఏ ॥
దిఏ దాన ఆనంద సమేతా। చలే బిప్రబర ఆసిష దేతా ॥
సో. జాచక లిఏ హఁకారి దీన్హి నిఛావరి కోటి బిధి।
చిరు జీవహుఁ సుత చారి చక్రబర్తి దసరత్థ కే ॥ 295 ॥
కహత చలే పహిరేం పట నానా। హరషి హనే గహగహే నిసానా ॥
సమాచార సబ లోగన్హ పాఏ। లాగే ఘర ఘర హోనే బధాఏ ॥
భువన చారి దస భరా ఉఛాహూ। జనకసుతా రఘుబీర బిఆహూ ॥
సుని సుభ కథా లోగ అనురాగే। మగ గృహ గలీం సఁవారన లాగే ॥
జద్యపి అవధ సదైవ సుహావని। రామ పురీ మంగలమయ పావని ॥
తదపి ప్రీతి కై ప్రీతి సుహాఈ। మంగల రచనా రచీ బనాఈ ॥
ధ్వజ పతాక పట చామర చారు। ఛావా పరమ బిచిత్ర బజారూ ॥
కనక కలస తోరన మని జాలా। హరద దూబ దధి అచ్ఛత మాలా ॥
దో. మంగలమయ నిజ నిజ భవన లోగన్హ రచే బనాఇ।
బీథీం సీచీం చతురసమ చౌకేం చారు పురాఇ ॥ 296 ॥
జహఁ తహఁ జూథ జూథ మిలి భామిని। సజి నవ సప్త సకల దుతి దామిని ॥
బిధుబదనీం మృగ సావక లోచని। నిజ సరుప రతి మాను బిమోచని ॥
గావహిం మంగల మంజుల బానీం। సునికల రవ కలకంఠి లజానీమ్ ॥
భూప భవన కిమి జాఇ బఖానా। బిస్వ బిమోహన రచేఉ బితానా ॥
మంగల ద్రబ్య మనోహర నానా। రాజత బాజత బిపుల నిసానా ॥
కతహుఁ బిరిద బందీ ఉచ్చరహీం। కతహుఁ బేద ధుని భూసుర కరహీమ్ ॥
గావహిం సుందరి మంగల గీతా। లై లై నాము రాము అరు సీతా ॥
బహుత ఉఛాహు భవను అతి థోరా। మానహుఁ ఉమగి చలా చహు ఓరా ॥
దో. సోభా దసరథ భవన కి కో కబి బరనై పార।
జహాఁ సకల సుర సీస మని రామ లీన్హ అవతార ॥ 297 ॥
భూప భరత పుని లిఏ బోలాఈ। హయ గయ స్యందన సాజహు జాఈ ॥
చలహు బేగి రఘుబీర బరాతా। సునత పులక పూరే దౌ భ్రాతా ॥
భరత సకల సాహనీ బోలాఏ। ఆయసు దీన్హ ముదిత ఉఠి ధాఏ ॥
రచి రుచి జీన తురగ తిన్హ సాజే। బరన బరన బర బాజి బిరాజే ॥
సుభగ సకల సుఠి చంచల కరనీ। అయ ఇవ జరత ధరత పగ ధరనీ ॥
నానా జాతి న జాహిం బఖానే। నిదరి పవను జను చహత ఉడ఼ఆనే ॥
తిన్హ సబ ఛయల భే అసవారా। భరత సరిస బయ రాజకుమారా ॥
సబ సుందర సబ భూషనధారీ। కర సర చాప తూన కటి భారీ ॥
దో. ఛరే ఛబీలే ఛయల సబ సూర సుజాన నబీన।
జుగ పదచర అసవార ప్రతి జే అసికలా ప్రబీన ॥ 298 ॥
బాఁధే బిరద బీర రన గాఢ఼ఏ। నికసి భే పుర బాహేర ఠాఢ఼ఏ ॥
ఫేరహిం చతుర తురగ గతి నానా। హరషహిం సుని సుని పవన నిసానా ॥
రథ సారథిన్హ బిచిత్ర బనాఏ। ధ్వజ పతాక మని భూషన లాఏ ॥
చవఁర చారు కింకిన ధుని కరహీ। భాను జాన సోభా అపహరహీమ్ ॥
సావఁకరన అగనిత హయ హోతే। తే తిన్హ రథన్హ సారథిన్హ జోతే ॥
సుందర సకల అలంకృత సోహే। జిన్హహి బిలోకత ముని మన మోహే ॥
జే జల చలహిం థలహి కీ నాఈ। టాప న బూడ఼ బేగ అధికాఈ ॥
అస్త్ర సస్త్ర సబు సాజు బనాఈ। రథీ సారథిన్హ లిఏ బోలాఈ ॥
దో. చఢ఼ఇ చఢ఼ఇ రథ బాహేర నగర లాగీ జురన బరాత।
హోత సగున సుందర సబహి జో జేహి కారజ జాత ॥ 299 ॥
కలిత కరిబరన్హి పరీం అఁబారీం। కహి న జాహిం జేహి భాఁతి సఁవారీమ్ ॥
చలే మత్తగజ ఘంట బిరాజీ। మనహుఁ సుభగ సావన ఘన రాజీ ॥
బాహన అపర అనేక బిధానా। సిబికా సుభగ సుఖాసన జానా ॥
తిన్హ చఢ఼ఇ చలే బిప్రబర వృందా। జను తను ధరేం సకల శ్రుతి ఛందా ॥
మాగధ సూత బంది గునగాయక। చలే జాన చఢ఼ఇ జో జేహి లాయక ॥
బేసర ఊఁట బృషభ బహు జాతీ। చలే బస్తు భరి అగనిత భాఁతీ ॥
కోటిన్హ కాఁవరి చలే కహారా। బిబిధ బస్తు కో బరనై పారా ॥
చలే సకల సేవక సముదాఈ। నిజ నిజ సాజు సమాజు బనాఈ ॥
దో. సబ కేం ఉర నిర్భర హరషు పూరిత పులక సరీర।
కబహిం దేఖిబే నయన భరి రాము లఖనూ దౌ బీర ॥ 300 ॥