సును మృదు గూఢ఼ రుచిర బర రచనా। కృపాసింధు బోలే మృదు బచనా ॥
జో కఛు రుచి తుమ్హేర మన మాహీం। మైం సో దీన్హ సబ సంసయ నాహీమ్ ॥
మాతు బిబేక అలోకిక తోరేం। కబహుఁ న మిటిహి అనుగ్రహ మోరేమ్ ।
బంది చరన మను కహేఉ బహోరీ। అవర ఏక బినతి ప్రభు మోరీ ॥
సుత బిషిక తవ పద రతి హోఊ। మోహి బడ఼ మూఢ఼ కహై కిన కోఊ ॥
మని బిను ఫని జిమి జల బిను మీనా। మమ జీవన తిమి తుమ్హహి అధీనా ॥
అస బరు మాగి చరన గహి రహేఊ। ఏవమస్తు కరునానిధి కహేఊ ॥
అబ తుమ్హ మమ అనుసాసన మానీ। బసహు జాఇ సురపతి రజధానీ ॥
సో. తహఁ కరి భోగ బిసాల తాత గుఁ కఛు కాల పుని।
హోఇహహు అవధ భుఆల తబ మైం హోబ తుమ్హార సుత ॥ 151 ॥
ఇచ్ఛామయ నరబేష సఁవారేం। హోఇహుఁ ప్రగట నికేత తుమ్హారే ॥
అంసన్హ సహిత దేహ ధరి తాతా। కరిహుఁ చరిత భగత సుఖదాతా ॥
జే సుని సాదర నర బడ఼భాగీ। భవ తరిహహిం మమతా మద త్యాగీ ॥
ఆదిసక్తి జేహిం జగ ఉపజాయా। సౌ అవతరిహి మోరి యహ మాయా ॥
పురుబ మైం అభిలాష తుమ్హారా। సత్య సత్య పన సత్య హమారా ॥
పుని పుని అస కహి కృపానిధానా। అంతరధాన భే భగవానా ॥
దంపతి ఉర ధరి భగత కృపాలా। తేహిం ఆశ్రమ నివసే కఛు కాలా ॥
సమయ పాఇ తను తజి అనయాసా। జాఇ కీన్హ అమరావతి బాసా ॥
దో. యహ ఇతిహాస పునీత అతి ఉమహి కహీ బృషకేతు।
భరద్వాజ సును అపర పుని రామ జనమ కర హేతు ॥ 152 ॥
మాసపారాయణ,పాఁచవాఁ విశ్రామ
సును ముని కథా పునీత పురానీ। జో గిరిజా ప్రతి సంభు బఖానీ ॥
బిస్వ బిదిత ఏక కైకయ దేసూ। సత్యకేతు తహఁ బసి నరేసూ ॥
ధరమ ధురంధర నీతి నిధానా। తేజ ప్రతాప సీల బలవానా ॥
తేహి కేం భే జుగల సుత బీరా। సబ గున ధామ మహా రనధీరా ॥
రాజ ధనీ జో జేఠ సుత ఆహీ। నామ ప్రతాపభాను అస తాహీ ॥
అపర సుతహి అరిమర్దన నామా। భుజబల అతుల అచల సంగ్రామా ॥
భాఇహి భాఇహి పరమ సమీతీ। సకల దోష ఛల బరజిత ప్రీతీ ॥
జేఠే సుతహి రాజ నృప దీన్హా। హరి హిత ఆపు గవన బన కీన్హా ॥
దో. జబ ప్రతాపరబి భయు నృప ఫిరీ దోహాఈ దేస।
ప్రజా పాల అతి బేదబిధి కతహుఁ నహీం అఘ లేస ॥ 153 ॥
నృప హితకారక సచివ సయానా। నామ ధరమరుచి సుక్ర సమానా ॥
సచివ సయాన బంధు బలబీరా। ఆపు ప్రతాపపుంజ రనధీరా ॥
సేన సంగ చతురంగ అపారా। అమిత సుభట సబ సమర జుఝారా ॥
సేన బిలోకి రాఉ హరషానా। అరు బాజే గహగహే నిసానా ॥
బిజయ హేతు కటకీ బనాఈ। సుదిన సాధి నృప చలేఉ బజాఈ ॥
జఁహ తహఁ పరీం అనేక లరాఈం। జీతే సకల భూప బరిఆఈ ॥
సప్త దీప భుజబల బస కీన్హే। లై లై దండ ఛాడ఼ఇ నృప దీన్హేమ్ ॥
సకల అవని మండల తేహి కాలా। ఏక ప్రతాపభాను మహిపాలా ॥
దో. స్వబస బిస్వ కరి బాహుబల నిజ పుర కీన్హ ప్రబేసు।
అరథ ధరమ కామాది సుఖ సేవి సమయఁ నరేసు ॥ 154 ॥
భూప ప్రతాపభాను బల పాఈ। కామధేను భై భూమి సుహాఈ ॥
సబ దుఖ బరజిత ప్రజా సుఖారీ। ధరమసీల సుందర నర నారీ ॥
సచివ ధరమరుచి హరి పద ప్రీతీ। నృప హిత హేతు సిఖవ నిత నీతీ ॥
గుర సుర సంత పితర మహిదేవా। కరి సదా నృప సబ కై సేవా ॥
భూప ధరమ జే బేద బఖానే। సకల కరి సాదర సుఖ మానే ॥
దిన ప్రతి దేహ బిబిధ బిధి దానా। సునహు సాస్త్ర బర బేద పురానా ॥
నానా బాపీం కూప తడ఼ఆగా। సుమన బాటికా సుందర బాగా ॥
బిప్రభవన సురభవన సుహాఏ। సబ తీరథన్హ బిచిత్ర బనాఏ ॥
దో. జఁహ లగి కహే పురాన శ్రుతి ఏక ఏక సబ జాగ।
బార సహస్ర సహస్ర నృప కిఏ సహిత అనురాగ ॥ 155 ॥
హృదయఁ న కఛు ఫల అనుసంధానా। భూప బిబేకీ పరమ సుజానా ॥
కరి జే ధరమ కరమ మన బానీ। బాసుదేవ అర్పిత నృప గ్యానీ ॥
చఢ఼ఇ బర బాజి బార ఏక రాజా। మృగయా కర సబ సాజి సమాజా ॥
బింధ్యాచల గభీర బన గయూ। మృగ పునీత బహు మారత భయూ ॥
ఫిరత బిపిన నృప దీఖ బరాహూ। జను బన దురేఉ ససిహి గ్రసి రాహూ ॥
బడ఼ బిధు నహి సమాత ముఖ మాహీం। మనహుఁ క్రోధబస ఉగిలత నాహీమ్ ॥
కోల కరాల దసన ఛబి గాఈ। తను బిసాల పీవర అధికాఈ ॥
ఘురుఘురాత హయ ఆరౌ పాఏఁ। చకిత బిలోకత కాన ఉఠాఏఁ ॥
దో. నీల మహీధర సిఖర సమ దేఖి బిసాల బరాహు।
చపరి చలేఉ హయ సుటుకి నృప హాఁకి న హోఇ నిబాహు ॥ 156 ॥
ఆవత దేఖి అధిక రవ బాజీ। చలేఉ బరాహ మరుత గతి భాజీ ॥
తురత కీన్హ నృప సర సంధానా। మహి మిలి గయు బిలోకత బానా ॥
తకి తకి తీర మహీస చలావా। కరి ఛల సుఅర సరీర బచావా ॥
ప్రగటత దురత జాఇ మృగ భాగా। రిస బస భూప చలేఉ సంగ లాగా ॥
గయు దూరి ఘన గహన బరాహూ। జహఁ నాహిన గజ బాజి నిబాహూ ॥
అతి అకేల బన బిపుల కలేసూ। తదపి న మృగ మగ తజి నరేసూ ॥
కోల బిలోకి భూప బడ఼ ధీరా। భాగి పైఠ గిరిగుహాఁ గభీరా ॥
అగమ దేఖి నృప అతి పఛితాఈ। ఫిరేఉ మహాబన పరేఉ భులాఈ ॥
దో. ఖేద ఖిన్న ఛుద్ధిత తృషిత రాజా బాజి సమేత।
ఖోజత బ్యాకుల సరిత సర జల బిను భయు అచేత ॥ 157 ॥
ఫిరత బిపిన ఆశ్రమ ఏక దేఖా। తహఁ బస నృపతి కపట మునిబేషా ॥
జాసు దేస నృప లీన్హ ఛడ఼ఆఈ। సమర సేన తజి గయు పరాఈ ॥
సమయ ప్రతాపభాను కర జానీ। ఆపన అతి అసమయ అనుమానీ ॥
గయు న గృహ మన బహుత గలానీ। మిలా న రాజహి నృప అభిమానీ ॥
రిస ఉర మారి రంక జిమి రాజా। బిపిన బసి తాపస కేం సాజా ॥
తాసు సమీప గవన నృప కీన్హా। యహ ప్రతాపరబి తేహి తబ చీన్హా ॥
రాఉ తృషిత నహి సో పహిచానా। దేఖి సుబేష మహాముని జానా ॥
ఉతరి తురగ తేం కీన్హ ప్రనామా। పరమ చతుర న కహేఉ నిజ నామా ॥
దో0 భూపతి తృషిత బిలోకి తేహిం సరబరు దీన్హ దేఖాఇ।
మజ్జన పాన సమేత హయ కీన్హ నృపతి హరషాఇ ॥ 158 ॥
గై శ్రమ సకల సుఖీ నృప భయూ। నిజ ఆశ్రమ తాపస లై గయూ ॥
ఆసన దీన్హ అస్త రబి జానీ। పుని తాపస బోలేఉ మృదు బానీ ॥
కో తుమ్హ కస బన ఫిరహు అకేలేం। సుందర జుబా జీవ పరహేలేమ్ ॥
చక్రబర్తి కే లచ్ఛన తోరేం। దేఖత దయా లాగి అతి మోరేమ్ ॥
నామ ప్రతాపభాను అవనీసా। తాసు సచివ మైం సునహు మునీసా ॥
ఫిరత అహేరేం పరేఉఁ భులాఈ। బడే భాగ దేఖుఁ పద ఆఈ ॥
హమ కహఁ దుర్లభ దరస తుమ్హారా। జానత హౌం కఛు భల హోనిహారా ॥
కహ ముని తాత భయు అఁధియారా। జోజన సత్తరి నగరు తుమ్హారా ॥
దో. నిసా ఘోర గంభీర బన పంథ న సునహు సుజాన।
బసహు ఆజు అస జాని తుమ్హ జాఏహు హోత బిహాన ॥ 159(క) ॥
తులసీ జసి భవతబ్యతా తైసీ మిలి సహాఇ।
ఆపును ఆవి తాహి పహిం తాహి తహాఁ లై జాఇ ॥ 159(ఖ) ॥
భలేహిం నాథ ఆయసు ధరి సీసా। బాఁధి తురగ తరు బైఠ మహీసా ॥
నృప బహు భాతి ప్రసంసేఉ తాహీ। చరన బంది నిజ భాగ్య సరాహీ ॥
పుని బోలే మృదు గిరా సుహాఈ। జాని పితా ప్రభు కరుఁ ఢిఠాఈ ॥
మోహి మునిస సుత సేవక జానీ। నాథ నామ నిజ కహహు బఖానీ ॥
తేహి న జాన నృప నృపహి సో జానా। భూప సుహ్రద సో కపట సయానా ॥
బైరీ పుని ఛత్రీ పుని రాజా। ఛల బల కీన్హ చహి నిజ కాజా ॥
సముఝి రాజసుఖ దుఖిత అరాతీ। అవాఁ అనల ఇవ సులగి ఛాతీ ॥
సరల బచన నృప కే సుని కానా। బయర సఁభారి హృదయఁ హరషానా ॥
దో. కపట బోరి బానీ మృదుల బోలేఉ జుగుతి సమేత।
నామ హమార భిఖారి అబ నిర్ధన రహిత నికేతి ॥ 160 ॥
కహ నృప జే బిగ్యాన నిధానా। తుమ్హ సారిఖే గలిత అభిమానా ॥
సదా రహహి అపనపౌ దురాఏఁ। సబ బిధి కుసల కుబేష బనాఏఁ ॥
తేహి తేం కహహి సంత శ్రుతి టేరేం। పరమ అకించన ప్రియ హరి కేరేమ్ ॥
తుమ్హ సమ అధన భిఖారి అగేహా। హోత బిరంచి సివహి సందేహా ॥
జోసి సోసి తవ చరన నమామీ। మో పర కృపా కరిఅ అబ స్వామీ ॥
సహజ ప్రీతి భూపతి కై దేఖీ। ఆపు బిషయ బిస్వాస బిసేషీ ॥
సబ ప్రకార రాజహి అపనాఈ। బోలేఉ అధిక సనేహ జనాఈ ॥
సును సతిభాఉ కహుఁ మహిపాలా। ఇహాఁ బసత బీతే బహు కాలా ॥
దో. అబ లగి మోహి న మిలేఉ కౌ మైం న జనావుఁ కాహు।
లోకమాన్యతా అనల సమ కర తప కానన దాహు ॥ 161(క) ॥
సో. తులసీ దేఖి సుబేషు భూలహిం మూఢ఼ న చతుర నర।
సుందర కేకిహి పేఖు బచన సుధా సమ అసన అహి ॥ 161(ఖ)
తాతేం గుపుత రహుఁ జగ మాహీం। హరి తజి కిమపి ప్రయోజన నాహీమ్ ॥
ప్రభు జానత సబ బినహిం జనాఏఁ। కహహు కవని సిధి లోక రిఝాఏఁ ॥
తుమ్హ సుచి సుమతి పరమ ప్రియ మోరేం। ప్రీతి ప్రతీతి మోహి పర తోరేమ్ ॥
అబ జౌం తాత దురావుఁ తోహీ। దారున దోష ఘటి అతి మోహీ ॥
జిమి జిమి తాపసు కథి ఉదాసా। తిమి తిమి నృపహి ఉపజ బిస్వాసా ॥
దేఖా స్వబస కర్మ మన బానీ। తబ బోలా తాపస బగధ్యానీ ॥
నామ హమార ఏకతను భాఈ। సుని నృప బోలే పుని సిరు నాఈ ॥
కహహు నామ కర అరథ బఖానీ। మోహి సేవక అతి ఆపన జానీ ॥
దో. ఆదిసృష్టి ఉపజీ జబహిం తబ ఉతపతి భై మోరి।
నామ ఏకతను హేతు తేహి దేహ న ధరీ బహోరి ॥ 162 ॥
జని ఆచరుజ కరహు మన మాహీం। సుత తప తేం దుర్లభ కఛు నాహీమ్ ॥
తపబల తేం జగ సృజి బిధాతా। తపబల బిష్ను భే పరిత్రాతా ॥
తపబల సంభు కరహిం సంఘారా। తప తేం అగమ న కఛు సంసారా ॥
భయు నృపహి సుని అతి అనురాగా। కథా పురాతన కహై సో లాగా ॥
కరమ ధరమ ఇతిహాస అనేకా। కరి నిరూపన బిరతి బిబేకా ॥
ఉదభవ పాలన ప్రలయ కహానీ। కహేసి అమిత ఆచరజ బఖానీ ॥
సుని మహిప తాపస బస భయూ। ఆపన నామ కహత తబ లయూ ॥
కహ తాపస నృప జానుఁ తోహీ। కీన్హేహు కపట లాగ భల మోహీ ॥
సో. సును మహీస అసి నీతి జహఁ తహఁ నామ న కహహిం నృప।
మోహి తోహి పర అతి ప్రీతి సోఇ చతురతా బిచారి తవ ॥ 163 ॥
నామ తుమ్హార ప్రతాప దినేసా। సత్యకేతు తవ పితా నరేసా ॥
గుర ప్రసాద సబ జానిఅ రాజా। కహిఅ న ఆపన జాని అకాజా ॥
దేఖి తాత తవ సహజ సుధాఈ। ప్రీతి ప్రతీతి నీతి నిపునాఈ ॥
ఉపజి పరి మమతా మన మోరేం। కహుఁ కథా నిజ పూఛే తోరేమ్ ॥
అబ ప్రసన్న మైం సంసయ నాహీం। మాగు జో భూప భావ మన మాహీమ్ ॥
సుని సుబచన భూపతి హరషానా। గహి పద బినయ కీన్హి బిధి నానా ॥
కృపాసింధు ముని దరసన తోరేం। చారి పదారథ కరతల మోరేమ్ ॥
ప్రభుహి తథాపి ప్రసన్న బిలోకీ। మాగి అగమ బర హౌఁ అసోకీ ॥
దో. జరా మరన దుఖ రహిత తను సమర జితై జని కౌ।
ఏకఛత్ర రిపుహీన మహి రాజ కలప సత హౌ ॥ 164 ॥
కహ తాపస నృప ఐసేఇ హోఊ। కారన ఏక కఠిన సును సోఊ ॥
కాలు తుఅ పద నాఇహి సీసా। ఏక బిప్రకుల ఛాడ఼ఇ మహీసా ॥
తపబల బిప్ర సదా బరిఆరా। తిన్హ కే కోప న కౌ రఖవారా ॥
జౌం బిప్రన్హ సబ కరహు నరేసా। తౌ తుఅ బస బిధి బిష్ను మహేసా ॥
చల న బ్రహ్మకుల సన బరిఆఈ। సత్య కహుఁ దౌ భుజా ఉఠాఈ ॥
బిప్ర శ్రాప బిను సును మహిపాలా। తోర నాస నహి కవనేహుఁ కాలా ॥
హరషేఉ రాఉ బచన సుని తాసూ। నాథ న హోఇ మోర అబ నాసూ ॥
తవ ప్రసాద ప్రభు కృపానిధానా। మో కహుఁ సర్బ కాల కల్యానా ॥
దో. ఏవమస్తు కహి కపటముని బోలా కుటిల బహోరి।
మిలబ హమార భులాబ నిజ కహహు త హమహి న ఖోరి ॥ 165 ॥
తాతేం మై తోహి బరజుఁ రాజా। కహేం కథా తవ పరమ అకాజా ॥
ఛఠేం శ్రవన యహ పరత కహానీ। నాస తుమ్హార సత్య మమ బానీ ॥
యహ ప్రగటేం అథవా ద్విజశ్రాపా। నాస తోర సును భానుప్రతాపా ॥
ఆన ఉపాయఁ నిధన తవ నాహీం। జౌం హరి హర కోపహిం మన మాహీమ్ ॥
సత్య నాథ పద గహి నృప భాషా। ద్విజ గుర కోప కహహు కో రాఖా ॥
రాఖి గుర జౌం కోప బిధాతా। గుర బిరోధ నహిం కౌ జగ త్రాతా ॥
జౌం న చలబ హమ కహే తుమ్హారేం। హౌ నాస నహిం సోచ హమారేమ్ ॥
ఏకహిం డర డరపత మన మోరా। ప్రభు మహిదేవ శ్రాప అతి ఘోరా ॥
దో. హోహిం బిప్ర బస కవన బిధి కహహు కృపా కరి సౌ।
తుమ్హ తజి దీనదయాల నిజ హితూ న దేఖుఁ కౌఁ ॥ 166 ॥
సును నృప బిబిధ జతన జగ మాహీం। కష్టసాధ్య పుని హోహిం కి నాహీమ్ ॥
అహి ఏక అతి సుగమ ఉపాఈ। తహాఁ పరంతు ఏక కఠినాఈ ॥
మమ ఆధీన జుగుతి నృప సోఈ। మోర జాబ తవ నగర న హోఈ ॥
ఆజు లగేం అరు జబ తేం భయూఁ। కాహూ కే గృహ గ్రామ న గయూఁ ॥
జౌం న జాఉఁ తవ హోఇ అకాజూ। బనా ఆఇ అసమంజస ఆజూ ॥
సుని మహీస బోలేఉ మృదు బానీ। నాథ నిగమ అసి నీతి బఖానీ ॥
బడ఼ఏ సనేహ లఘున్హ పర కరహీం। గిరి నిజ సిరని సదా తృన ధరహీమ్ ॥
జలధి అగాధ మౌలి బహ ఫేనూ। సంతత ధరని ధరత సిర రేనూ ॥
దో. అస కహి గహే నరేస పద స్వామీ హోహు కృపాల।
మోహి లాగి దుఖ సహిఅ ప్రభు సజ్జన దీనదయాల ॥ 167 ॥
జాని నృపహి ఆపన ఆధీనా। బోలా తాపస కపట ప్రబీనా ॥
సత్య కహుఁ భూపతి సును తోహీ। జగ నాహిన దుర్లభ కఛు మోహీ ॥
అవసి కాజ మైం కరిహుఁ తోరా। మన తన బచన భగత తైం మోరా ॥
జోగ జుగుతి తప మంత్ర ప్రభ్AU। ఫలి తబహిం జబ కరిఅ దుర్AU ॥
జౌం నరేస మైం కరౌం రసోఈ। తుమ్హ పరుసహు మోహి జాన న కోఈ ॥
అన్న సో జోఇ జోఇ భోజన కరీ। సోఇ సోఇ తవ ఆయసు అనుసరీ ॥
పుని తిన్హ కే గృహ జేవఁఇ జోఊ। తవ బస హోఇ భూప సును సోఊ ॥
జాఇ ఉపాయ రచహు నృప ఏహూ। సంబత భరి సంకలప కరేహూ ॥
దో. నిత నూతన ద్విజ సహస సత బరేహు సహిత పరివార।
మైం తుమ్హరే సంకలప లగి దినహింఇబ జేవనార ॥ 168 ॥
ఏహి బిధి భూప కష్ట అతి థోరేం। హోఇహహిం సకల బిప్ర బస తోరేమ్ ॥
కరిహహిం బిప్ర హోమ మఖ సేవా। తేహిం ప్రసంగ సహజేహిం బస దేవా ॥
ఔర ఏక తోహి కహూఁ లఖ్AU। మైం ఏహి బేష న ఆఉబ క్AU ॥
తుమ్హరే ఉపరోహిత కహుఁ రాయా। హరి ఆనబ మైం కరి నిజ మాయా ॥
తపబల తేహి కరి ఆపు సమానా। రఖిహుఁ ఇహాఁ బరష పరవానా ॥
మైం ధరి తాసు బేషు సును రాజా। సబ బిధి తోర సఁవారబ కాజా ॥
గై నిసి బహుత సయన అబ కీజే। మోహి తోహి భూప భేంట దిన తీజే ॥
మైం తపబల తోహి తురగ సమేతా। పహుఁచేహుఁ సోవతహి నికేతా ॥
దో. మైం ఆఉబ సోఇ బేషు ధరి పహిచానేహు తబ మోహి।
జబ ఏకాంత బోలాఇ సబ కథా సునావౌం తోహి ॥ 169 ॥
సయన కీన్హ నృప ఆయసు మానీ। ఆసన జాఇ బైఠ ఛలగ్యానీ ॥
శ్రమిత భూప నిద్రా అతి ఆఈ। సో కిమి సోవ సోచ అధికాఈ ॥
కాలకేతు నిసిచర తహఁ ఆవా। జేహిం సూకర హోఇ నృపహి భులావా ॥
పరమ మిత్ర తాపస నృప కేరా। జాని సో అతి కపట ఘనేరా ॥
తేహి కే సత సుత అరు దస భాఈ। ఖల అతి అజయ దేవ దుఖదాఈ ॥
ప్రథమహి భూప సమర సబ మారే। బిప్ర సంత సుర దేఖి దుఖారే ॥
తేహిం ఖల పాఛిల బయరు సఁభరా। తాపస నృప మిలి మంత్ర బిచారా ॥
జేహి రిపు ఛయ సోఇ రచేన్హి ఉప్AU। భావీ బస న జాన కఛు ర్AU ॥
దో. రిపు తేజసీ అకేల అపి లఘు కరి గనిఅ న తాహు।
అజహుఁ దేత దుఖ రబి ససిహి సిర అవసేషిత రాహు ॥ 170 ॥
తాపస నృప నిజ సఖహి నిహారీ। హరషి మిలేఉ ఉఠి భయు సుఖారీ ॥
మిత్రహి కహి సబ కథా సునాఈ। జాతుధాన బోలా సుఖ పాఈ ॥
అబ సాధేఉఁ రిపు సునహు నరేసా। జౌం తుమ్హ కీన్హ మోర ఉపదేసా ॥
పరిహరి సోచ రహహు తుమ్హ సోఈ। బిను ఔషధ బిఆధి బిధి ఖోఈ ॥
కుల సమేత రిపు మూల బహాఈ। చౌథే దివస మిలబ మైం ఆఈ ॥
తాపస నృపహి బహుత పరితోషీ। చలా మహాకపటీ అతిరోషీ ॥
భానుప్రతాపహి బాజి సమేతా। పహుఁచాఏసి ఛన మాఝ నికేతా ॥
నృపహి నారి పహిం సయన కరాఈ। హయగృహఁ బాఁధేసి బాజి బనాఈ ॥
దో. రాజా కే ఉపరోహితహి హరి లై గయు బహోరి।
లై రాఖేసి గిరి ఖోహ మహుఁ మాయాఁ కరి మతి భోరి ॥ 171 ॥
ఆపు బిరచి ఉపరోహిత రూపా। పరేఉ జాఇ తేహి సేజ అనూపా ॥
జాగేఉ నృప అనభేఁ బిహానా। దేఖి భవన అతి అచరజు మానా ॥
ముని మహిమా మన మహుఁ అనుమానీ। ఉఠేఉ గవఁహి జేహి జాన న రానీ ॥
కానన గయు బాజి చఢ఼ఇ తేహీం। పుర నర నారి న జానేఉ కేహీమ్ ॥
గేఁ జామ జుగ భూపతి ఆవా। ఘర ఘర ఉత్సవ బాజ బధావా ॥
ఉపరోహితహి దేఖ జబ రాజా। చకిత బిలోకి సుమిరి సోఇ కాజా ॥
జుగ సమ నృపహి గే దిన తీనీ। కపటీ ముని పద రహ మతి లీనీ ॥
సమయ జాని ఉపరోహిత ఆవా। నృపహి మతే సబ కహి సముఝావా ॥
దో. నృప హరషేఉ పహిచాని గురు భ్రమ బస రహా న చేత।
బరే తురత సత సహస బర బిప్ర కుటుంబ సమేత ॥ 172 ॥
ఉపరోహిత జేవనార బనాఈ। ఛరస చారి బిధి జసి శ్రుతి గాఈ ॥
మాయామయ తేహిం కీన్హ రసోఈ। బింజన బహు గని సకి న కోఈ ॥
బిబిధ మృగన్హ కర ఆమిష రాఁధా। తేహి మహుఁ బిప్ర మాఁసు ఖల సాఁధా ॥
భోజన కహుఁ సబ బిప్ర బోలాఏ। పద పఖారి సాదర బైఠాఏ ॥
పరుసన జబహిం లాగ మహిపాలా। భై అకాసబానీ తేహి కాలా ॥
బిప్రబృంద ఉఠి ఉఠి గృహ జాహూ। హై బడ఼ఇ హాని అన్న జని ఖాహూ ॥
భయు రసోఈం భూసుర మాఁసూ। సబ ద్విజ ఉఠే మాని బిస్వాసూ ॥
భూప బికల మతి మోహఁ భులానీ। భావీ బస ఆవ ముఖ బానీ ॥
దో. బోలే బిప్ర సకోప తబ నహిం కఛు కీన్హ బిచార।
జాఇ నిసాచర హోహు నృప మూఢ఼ సహిత పరివార ॥ 173 ॥
ఛత్రబంధు తైం బిప్ర బోలాఈ। ఘాలై లిఏ సహిత సముదాఈ ॥
ఈస్వర రాఖా ధరమ హమారా। జైహసి తైం సమేత పరివారా ॥
సంబత మధ్య నాస తవ హోఊ। జలదాతా న రహిహి కుల కోఊ ॥
నృప సుని శ్రాప బికల అతి త్రాసా। భై బహోరి బర గిరా అకాసా ॥
బిప్రహు శ్రాప బిచారి న దీన్హా। నహిం అపరాధ భూప కఛు కీన్హా ॥
చకిత బిప్ర సబ సుని నభబానీ। భూప గయు జహఁ భోజన ఖానీ ॥
తహఁ న అసన నహిం బిప్ర సుఆరా। ఫిరేఉ రాఉ మన సోచ అపారా ॥
సబ ప్రసంగ మహిసురన్హ సునాఈ। త్రసిత పరేఉ అవనీం అకులాఈ ॥
దో. భూపతి భావీ మిటి నహిం జదపి న దూషన తోర।
కిఏఁ అన్యథా హోఇ నహిం బిప్రశ్రాప అతి ఘోర ॥ 174 ॥
అస కహి సబ మహిదేవ సిధాఏ। సమాచార పురలోగన్హ పాఏ ॥
సోచహిం దూషన దైవహి దేహీం। బిచరత హంస కాగ కియ జేహీమ్ ॥
ఉపరోహితహి భవన పహుఁచాఈ। అసుర తాపసహి ఖబరి జనాఈ ॥
తేహిం ఖల జహఁ తహఁ పత్ర పఠాఏ। సజి సజి సేన భూప సబ ధాఏ ॥
ఘేరేన్హి నగర నిసాన బజాఈ। బిబిధ భాఁతి నిత హోఈ లరాఈ ॥
జూఝే సకల సుభట కరి కరనీ। బంధు సమేత పరేఉ నృప ధరనీ ॥
సత్యకేతు కుల కౌ నహిం బాఁచా। బిప్రశ్రాప కిమి హోఇ అసాఁచా ॥
రిపు జితి సబ నృప నగర బసాఈ। నిజ పుర గవనే జయ జసు పాఈ ॥
దో. భరద్వాజ సును జాహి జబ హోఇ బిధాతా బామ।
ధూరి మేరుసమ జనక జమ తాహి బ్యాలసమ దామ ॥ ।175 ॥
కాల పాఇ ముని సును సోఇ రాజా। భయు నిసాచర సహిత సమాజా ॥
దస సిర తాహి బీస భుజదండా। రావన నామ బీర బరిబండా ॥
భూప అనుజ అరిమర్దన నామా। భయు సో కుంభకరన బలధామా ॥
సచివ జో రహా ధరమరుచి జాసూ। భయు బిమాత్ర బంధు లఘు తాసూ ॥
నామ బిభీషన జేహి జగ జానా। బిష్నుభగత బిగ్యాన నిధానా ॥
రహే జే సుత సేవక నృప కేరే। భే నిసాచర ఘోర ఘనేరే ॥
కామరూప ఖల జినస అనేకా। కుటిల భయంకర బిగత బిబేకా ॥
కృపా రహిత హింసక సబ పాపీ। బరని న జాహిం బిస్వ పరితాపీ ॥
దో. ఉపజే జదపి పులస్త్యకుల పావన అమల అనూప।
తదపి మహీసుర శ్రాప బస భే సకల అఘరూప ॥ 176 ॥
కీన్హ బిబిధ తప తీనిహుఁ భాఈ। పరమ ఉగ్ర నహిం బరని సో జాఈ ॥
గయు నికట తప దేఖి బిధాతా। మాగహు బర ప్రసన్న మైం తాతా ॥
కరి బినతీ పద గహి దససీసా। బోలేఉ బచన సునహు జగదీసా ॥
హమ కాహూ కే మరహిం న మారేం। బానర మనుజ జాతి దుఇ బారేమ్ ॥
ఏవమస్తు తుమ్హ బడ఼ తప కీన్హా। మైం బ్రహ్మాఁ మిలి తేహి బర దీన్హా ॥
పుని ప్రభు కుంభకరన పహిం గయూ। తేహి బిలోకి మన బిసమయ భయూ ॥
జౌం ఏహిం ఖల నిత కరబ అహారూ। హోఇహి సబ ఉజారి సంసారూ ॥
సారద ప్రేరి తాసు మతి ఫేరీ। మాగేసి నీద మాస షట కేరీ ॥
దో. గే బిభీషన పాస పుని కహేఉ పుత్ర బర మాగు।
తేహిం మాగేఉ భగవంత పద కమల అమల అనురాగు ॥ 177 ॥
తిన్హి దేఇ బర బ్రహ్మ సిధాఏ। హరషిత తే అపనే గృహ ఆఏ ॥
మయ తనుజా మందోదరి నామా। పరమ సుందరీ నారి లలామా ॥
సోఇ మయఁ దీన్హి రావనహి ఆనీ। హోఇహి జాతుధానపతి జానీ ॥
హరషిత భయు నారి భలి పాఈ। పుని దౌ బంధు బిఆహేసి జాఈ ॥
గిరి త్రికూట ఏక సింధు మఝారీ। బిధి నిర్మిత దుర్గమ అతి భారీ ॥
సోఇ మయ దానవఁ బహురి సఁవారా। కనక రచిత మనిభవన అపారా ॥
భోగావతి జసి అహికుల బాసా। అమరావతి జసి సక్రనివాసా ॥
తిన్హ తేం అధిక రమ్య అతి బంకా। జగ బిఖ్యాత నామ తేహి లంకా ॥
దో. ఖాఈం సింధు గభీర అతి చారిహుఁ దిసి ఫిరి ఆవ।
కనక కోట మని ఖచిత దృఢ఼ బరని న జాఇ బనావ ॥ 178(క) ॥
హరిప్రేరిత జేహిం కలప జోఇ జాతుధానపతి హోఇ।
సూర ప్రతాపీ అతులబల దల సమేత బస సోఇ ॥ 178(ఖ) ॥
రహే తహాఁ నిసిచర భట భారే। తే సబ సురన్హ సమర సంఘారే ॥
అబ తహఁ రహహిం సక్ర కే ప్రేరే। రచ్ఛక కోటి జచ్ఛపతి కేరే ॥
దసముఖ కతహుఁ ఖబరి అసి పాఈ। సేన సాజి గఢ఼ ఘేరేసి జాఈ ॥
దేఖి బికట భట బడ఼ఇ కటకాఈ। జచ్ఛ జీవ లై గే పరాఈ ॥
ఫిరి సబ నగర దసానన దేఖా। గయు సోచ సుఖ భయు బిసేషా ॥
సుందర సహజ అగమ అనుమానీ। కీన్హి తహాఁ రావన రజధానీ ॥
జేహి జస జోగ బాఁటి గృహ దీన్హే। సుఖీ సకల రజనీచర కీన్హే ॥
ఏక బార కుబేర పర ధావా। పుష్పక జాన జీతి లై ఆవా ॥
దో. కౌతుకహీం కైలాస పుని లీన్హేసి జాఇ ఉఠాఇ।
మనహుఁ తౌలి నిజ బాహుబల చలా బహుత సుఖ పాఇ ॥ 179 ॥
సుఖ సంపతి సుత సేన సహాఈ। జయ ప్రతాప బల బుద్ధి బడ఼ఆఈ ॥
నిత నూతన సబ బాఢ఼త జాఈ। జిమి ప్రతిలాభ లోభ అధికాఈ ॥
అతిబల కుంభకరన అస భ్రాతా। జేహి కహుఁ నహిం ప్రతిభట జగ జాతా ॥
కరి పాన సోవి షట మాసా। జాగత హోఇ తిహుఁ పుర త్రాసా ॥
జౌం దిన ప్రతి అహార కర సోఈ। బిస్వ బేగి సబ చౌపట హోఈ ॥
సమర ధీర నహిం జాఇ బఖానా। తేహి సమ అమిత బీర బలవానా ॥
బారిదనాద జేఠ సుత తాసూ। భట మహుఁ ప్రథమ లీక జగ జాసూ ॥
జేహి న హోఇ రన సనముఖ కోఈ। సురపుర నితహిం పరావన హోఈ ॥
దో. కుముఖ అకంపన కులిసరద ధూమకేతు అతికాయ।
ఏక ఏక జగ జీతి సక ఐసే సుభట నికాయ ॥ 180 ॥
కామరూప జానహిం సబ మాయా। సపనేహుఁ జిన్హ కేం ధరమ న దాయా ॥
దసముఖ బైఠ సభాఁ ఏక బారా। దేఖి అమిత ఆపన పరివారా ॥
సుత సమూహ జన పరిజన నాతీ। గే కో పార నిసాచర జాతీ ॥
సేన బిలోకి సహజ అభిమానీ। బోలా బచన క్రోధ మద సానీ ॥
సునహు సకల రజనీచర జూథా। హమరే బైరీ బిబుధ బరూథా ॥
తే సనముఖ నహిం కరహీ లరాఈ। దేఖి సబల రిపు జాహిం పరాఈ ॥
తేన్హ కర మరన ఏక బిధి హోఈ। కహుఁ బుఝాఇ సునహు అబ సోఈ ॥
ద్విజభోజన మఖ హోమ సరాధా ॥ సబ కై జాఇ కరహు తుమ్హ బాధా ॥
దో. ఛుధా ఛీన బలహీన సుర సహజేహిం మిలిహహిం ఆఇ।
తబ మారిహుఁ కి ఛాడ఼ఇహుఁ భలీ భాఁతి అపనాఇ ॥ 181 ॥
మేఘనాద కహుఁ పుని హఁకరావా। దీన్హీ సిఖ బలు బయరు బఢ఼ఆవా ॥
జే సుర సమర ధీర బలవానా। జిన్హ కేం లరిబే కర అభిమానా ॥
తిన్హహి జీతి రన ఆనేసు బాఁధీ। ఉఠి సుత పితు అనుసాసన కాఁధీ ॥
ఏహి బిధి సబహీ అగ్యా దీన్హీ। ఆపును చలేఉ గదా కర లీన్హీ ॥
చలత దసానన డోలతి అవనీ। గర్జత గర్భ స్త్రవహిం సుర రవనీ ॥
రావన ఆవత సునేఉ సకోహా। దేవన్హ తకే మేరు గిరి ఖోహా ॥
దిగపాలన్హ కే లోక సుహాఏ। సూనే సకల దసానన పాఏ ॥
పుని పుని సింఘనాద కరి భారీ। దేఇ దేవతన్హ గారి పచారీ ॥
రన మద మత్త ఫిరి జగ ధావా। ప్రతిభట ఖౌజత కతహుఁ న పావా ॥
రబి ససి పవన బరున ధనధారీ। అగిని కాల జమ సబ అధికారీ ॥
కింనర సిద్ధ మనుజ సుర నాగా। హఠి సబహీ కే పంథహిం లాగా ॥
బ్రహ్మసృష్టి జహఁ లగి తనుధారీ। దసముఖ బసబర్తీ నర నారీ ॥
ఆయసు కరహిం సకల భయభీతా। నవహిం ఆఇ నిత చరన బినీతా ॥
దో. భుజబల బిస్వ బస్య కరి రాఖేసి కౌ న సుతంత్ర।
మండలీక మని రావన రాజ కరి నిజ మంత్ర ॥ 182(ఖ) ॥
దేవ జచ్ఛ గంధర్వ నర కింనర నాగ కుమారి।
జీతి బరీం నిజ బాహుబల బహు సుందర బర నారి ॥ 182ఖ ॥
ఇంద్రజీత సన జో కఛు కహేఊ। సో సబ జను పహిలేహిం కరి రహేఊ ॥
ప్రథమహిం జిన్హ కహుఁ ఆయసు దీన్హా। తిన్హ కర చరిత సునహు జో కీన్హా ॥
దేఖత భీమరూప సబ పాపీ। నిసిచర నికర దేవ పరితాపీ ॥
కరహి ఉపద్రవ అసుర నికాయా। నానా రూప ధరహిం కరి మాయా ॥
జేహి బిధి హోఇ ధర్మ నిర్మూలా। సో సబ కరహిం బేద ప్రతికూలా ॥
జేహిం జేహిం దేస ధేను ద్విజ పావహిం। నగర గాఉఁ పుర ఆగి లగావహిమ్ ॥
సుభ ఆచరన కతహుఁ నహిం హోఈ। దేవ బిప్ర గురూ మాన న కోఈ ॥
నహిం హరిభగతి జగ్య తప గ్యానా। సపనేహుఁ సునిఅ న బేద పురానా ॥
ఛం. జప జోగ బిరాగా తప మఖ భాగా శ్రవన సుని దససీసా।
ఆపును ఉఠి ధావి రహై న పావి ధరి సబ ఘాలి ఖీసా ॥
అస భ్రష్ట అచారా భా సంసారా ధర్మ సునిఅ నహి కానా।
తేహి బహుబిధి త్రాసి దేస నికాసి జో కహ బేద పురానా ॥
సో. బరని న జాఇ అనీతి ఘోర నిసాచర జో కరహిం।
హింసా పర అతి ప్రీతి తిన్హ కే పాపహి కవని మితి ॥ 183 ॥
మాసపారాయణ, ఛఠా విశ్రామ
బాఢ఼ఏ ఖల బహు చోర జుఆరా। జే లంపట పరధన పరదారా ॥
మానహిం మాతు పితా నహిం దేవా। సాధున్హ సన కరవావహిం సేవా ॥
జిన్హ కే యహ ఆచరన భవానీ। తే జానేహు నిసిచర సబ ప్రానీ ॥
అతిసయ దేఖి ధర్మ కై గ్లానీ। పరమ సభీత ధరా అకులానీ ॥
గిరి సరి సింధు భార నహిం మోహీ। జస మోహి గరుఅ ఏక పరద్రోహీ ॥
సకల ధర్మ దేఖి బిపరీతా। కహి న సకి రావన భయ భీతా ॥
ధేను రూప ధరి హృదయఁ బిచారీ। గీ తహాఁ జహఁ సుర ముని ఝారీ ॥
నిజ సంతాప సునాఏసి రోఈ। కాహూ తేం కఛు కాజ న హోఈ ॥
ఛం. సుర ముని గంధర్బా మిలి కరి సర్బా గే బిరంచి కే లోకా।
సఁగ గోతనుధారీ భూమి బిచారీ పరమ బికల భయ సోకా ॥
బ్రహ్మాఁ సబ జానా మన అనుమానా మోర కఛూ న బసాఈ।
జా కరి తైం దాసీ సో అబినాసీ హమరేఉ తోర సహాఈ ॥
సో. ధరని ధరహి మన ధీర కహ బిరంచి హరిపద సుమిరు।
జానత జన కీ పీర ప్రభు భంజిహి దారున బిపతి ॥ 184 ॥
బైఠే సుర సబ కరహిం బిచారా। కహఁ పాఇఅ ప్రభు కరిఅ పుకారా ॥
పుర బైకుంఠ జాన కహ కోఈ। కౌ కహ పయనిధి బస ప్రభు సోఈ ॥
జాకే హృదయఁ భగతి జసి ప్రీతి। ప్రభు తహఁ ప్రగట సదా తేహిం రీతీ ॥
తేహి సమాజ గిరిజా మైం రహేఊఁ। అవసర పాఇ బచన ఏక కహేఊఁ ॥
హరి బ్యాపక సర్బత్ర సమానా। ప్రేమ తేం ప్రగట హోహిం మైం జానా ॥
దేస కాల దిసి బిదిసిహు మాహీం। కహహు సో కహాఁ జహాఁ ప్రభు నాహీమ్ ॥
అగ జగమయ సబ రహిత బిరాగీ। ప్రేమ తేం ప్రభు ప్రగటి జిమి ఆగీ ॥
మోర బచన సబ కే మన మానా। సాధు సాధు కరి బ్రహ్మ బఖానా ॥
దో. సుని బిరంచి మన హరష తన పులకి నయన బహ నీర।
అస్తుతి కరత జోరి కర సావధాన మతిధీర ॥ 185 ॥
ఛం. జయ జయ సురనాయక జన సుఖదాయక ప్రనతపాల భగవంతా।
గో ద్విజ హితకారీ జయ అసురారీ సిధుంసుతా ప్రియ కంతా ॥
పాలన సుర ధరనీ అద్భుత కరనీ మరమ న జాని కోఈ।
జో సహజ కృపాలా దీనదయాలా కరు అనుగ్రహ సోఈ ॥
జయ జయ అబినాసీ సబ ఘట బాసీ బ్యాపక పరమానందా।
అబిగత గోతీతం చరిత పునీతం మాయారహిత ముకుందా ॥
జేహి లాగి బిరాగీ అతి అనురాగీ బిగతమోహ మునిబృందా।
నిసి బాసర ధ్యావహిం గున గన గావహిం జయతి సచ్చిదానందా ॥
జేహిం సృష్టి ఉపాఈ త్రిబిధ బనాఈ సంగ సహాయ న దూజా।
సో కరు అఘారీ చింత హమారీ జానిఅ భగతి న పూజా ॥
జో భవ భయ భంజన ముని మన రంజన గంజన బిపతి బరూథా।
మన బచ క్రమ బానీ ఛాడ఼ఇ సయానీ సరన సకల సుర జూథా ॥
సారద శ్రుతి సేషా రిషయ అసేషా జా కహుఁ కౌ నహి జానా।
జేహి దీన పిఆరే బేద పుకారే ద్రవు సో శ్రీభగవానా ॥
భవ బారిధి మందర సబ బిధి సుందర గునమందిర సుఖపుంజా।
ముని సిద్ధ సకల సుర పరమ భయాతుర నమత నాథ పద కంజా ॥
దో. జాని సభయ సురభూమి సుని బచన సమేత సనేహ।
గగనగిరా గంభీర భి హరని సోక సందేహ ॥ 186 ॥
జని డరపహు ముని సిద్ధ సురేసా। తుమ్హహి లాగి ధరిహుఁ నర బేసా ॥
అంసన్హ సహిత మనుజ అవతారా। లేహుఁ దినకర బంస ఉదారా ॥
కస్యప అదితి మహాతప కీన్హా। తిన్హ కహుఁ మైం పూరబ బర దీన్హా ॥
తే దసరథ కౌసల్యా రూపా। కోసలపురీం ప్రగట నరభూపా ॥
తిన్హ కే గృహ అవతరిహుఁ జాఈ। రఘుకుల తిలక సో చారిఉ భాఈ ॥
నారద బచన సత్య సబ కరిహుఁ। పరమ సక్తి సమేత అవతరిహుఁ ॥
హరిహుఁ సకల భూమి గరుఆఈ। నిర్భయ హోహు దేవ సముదాఈ ॥
గగన బ్రహ్మబానీ సునీ కానా। తురత ఫిరే సుర హృదయ జుడ఼ఆనా ॥
తబ బ్రహ్మా ధరనిహి సముఝావా। అభయ భీ భరోస జియఁ ఆవా ॥
దో. నిజ లోకహి బిరంచి గే దేవన్హ ఇహి సిఖాఇ।
బానర తను ధరి ధరి మహి హరి పద సేవహు జాఇ ॥ 187 ॥
గే దేవ సబ నిజ నిజ ధామా। భూమి సహిత మన కహుఁ బిశ్రామా ।
జో కఛు ఆయసు బ్రహ్మాఁ దీన్హా। హరషే దేవ బిలంబ న కీన్హా ॥
బనచర దేహ ధరి ఛితి మాహీం। అతులిత బల ప్రతాప తిన్హ పాహీమ్ ॥
గిరి తరు నఖ ఆయుధ సబ బీరా। హరి మారగ చితవహిం మతిధీరా ॥
గిరి కానన జహఁ తహఁ భరి పూరీ। రహే నిజ నిజ అనీక రచి రూరీ ॥
యహ సబ రుచిర చరిత మైం భాషా। అబ సో సునహు జో బీచహిం రాఖా ॥
అవధపురీం రఘుకులమని ర్AU। బేద బిదిత తేహి దసరథ న్AUఁ ॥
ధరమ ధురంధర గుననిధి గ్యానీ। హృదయఁ భగతి మతి సారఁగపానీ ॥
దో. కౌసల్యాది నారి ప్రియ సబ ఆచరన పునీత।
పతి అనుకూల ప్రేమ దృఢ఼ హరి పద కమల బినీత ॥ 188 ॥
ఏక బార భూపతి మన మాహీం। భై గలాని మోరేం సుత నాహీమ్ ॥
గుర గృహ గయు తురత మహిపాలా। చరన లాగి కరి బినయ బిసాలా ॥
నిజ దుఖ సుఖ సబ గురహి సునాయు। కహి బసిష్ఠ బహుబిధి సముఝాయు ॥
ధరహు ధీర హోఇహహిం సుత చారీ। త్రిభువన బిదిత భగత భయ హారీ ॥
సృంగీ రిషహి బసిష్ఠ బోలావా। పుత్రకామ సుభ జగ్య కరావా ॥
భగతి సహిత ముని ఆహుతి దీన్హేం। ప్రగటే అగిని చరూ కర లీన్హేమ్ ॥
జో బసిష్ఠ కఛు హృదయఁ బిచారా। సకల కాజు భా సిద్ధ తుమ్హారా ॥
యహ హబి బాఁటి దేహు నృప జాఈ। జథా జోగ జేహి భాగ బనాఈ ॥
దో. తబ అదృస్య భే పావక సకల సభహి సముఝాఇ ॥
పరమానంద మగన నృప హరష న హృదయఁ సమాఇ ॥ 189 ॥
తబహిం రాయఁ ప్రియ నారి బోలాఈం। కౌసల్యాది తహాఁ చలి ఆఈ ॥
అర్ధ భాగ కౌసల్యాహి దీన్హా। ఉభయ భాగ ఆధే కర కీన్హా ॥
కైకేఈ కహఁ నృప సో దయూ। రహ్యో సో ఉభయ భాగ పుని భయూ ॥
కౌసల్యా కైకేఈ హాథ ధరి। దీన్హ సుమిత్రహి మన ప్రసన్న కరి ॥
ఏహి బిధి గర్భసహిత సబ నారీ। భీం హృదయఁ హరషిత సుఖ భారీ ॥
జా దిన తేం హరి గర్భహిం ఆఏ। సకల లోక సుఖ సంపతి ఛాఏ ॥
మందిర మహఁ సబ రాజహిం రానీ। సోభా సీల తేజ కీ ఖానీమ్ ॥
సుఖ జుత కఛుక కాల చలి గయూ। జేహిం ప్రభు ప్రగట సో అవసర భయూ ॥
దో. జోగ లగన గ్రహ బార తిథి సకల భే అనుకూల।
చర అరు అచర హర్షజుత రామ జనమ సుఖమూల ॥ 190 ॥
నౌమీ తిథి మధు మాస పునీతా। సుకల పచ్ఛ అభిజిత హరిప్రీతా ॥
మధ్యదివస అతి సీత న ఘామా। పావన కాల లోక బిశ్రామా ॥
సీతల మంద సురభి బహ బ్AU। హరషిత సుర సంతన మన చ్AU ॥
బన కుసుమిత గిరిగన మనిఆరా। స్త్రవహిం సకల సరితాఽమృతధారా ॥
సో అవసర బిరంచి జబ జానా। చలే సకల సుర సాజి బిమానా ॥
గగన బిమల సకుల సుర జూథా। గావహిం గున గంధర్బ బరూథా ॥
బరషహిం సుమన సుఅంజలి సాజీ। గహగహి గగన దుందుభీ బాజీ ॥
అస్తుతి కరహిం నాగ ముని దేవా। బహుబిధి లావహిం నిజ నిజ సేవా ॥
దో. సుర సమూహ బినతీ కరి పహుఁచే నిజ నిజ ధామ।
జగనివాస ప్రభు ప్రగటే అఖిల లోక బిశ్రామ ॥ 191 ॥
ఛం. భే ప్రగట కృపాలా దీనదయాలా కౌసల్యా హితకారీ।
హరషిత మహతారీ ముని మన హారీ అద్భుత రూప బిచారీ ॥
లోచన అభిరామా తను ఘనస్యామా నిజ ఆయుధ భుజ చారీ।
భూషన బనమాలా నయన బిసాలా సోభాసింధు ఖరారీ ॥
కహ దుఇ కర జోరీ అస్తుతి తోరీ కేహి బిధి కరౌం అనంతా।
మాయా గున గ్యానాతీత అమానా బేద పురాన భనంతా ॥
కరునా సుఖ సాగర సబ గున ఆగర జేహి గావహిం శ్రుతి సంతా।
సో మమ హిత లాగీ జన అనురాగీ భయు ప్రగట శ్రీకంతా ॥
బ్రహ్మాండ నికాయా నిర్మిత మాయా రోమ రోమ ప్రతి బేద కహై।
మమ ఉర సో బాసీ యహ ఉపహాసీ సునత ధీర పతి థిర న రహై ॥
ఉపజా జబ గ్యానా ప్రభు ముసకానా చరిత బహుత బిధి కీన్హ చహై।
కహి కథా సుహాఈ మాతు బుఝాఈ జేహి ప్రకార సుత ప్రేమ లహై ॥
మాతా పుని బోలీ సో మతి డౌలీ తజహు తాత యహ రూపా।
కీజై సిసులీలా అతి ప్రియసీలా యహ సుఖ పరమ అనూపా ॥
సుని బచన సుజానా రోదన ఠానా హోఇ బాలక సురభూపా।
యహ చరిత జే గావహిం హరిపద పావహిం తే న పరహిం భవకూపా ॥
దో. బిప్ర ధేను సుర సంత హిత లీన్హ మనుజ అవతార।
నిజ ఇచ్ఛా నిర్మిత తను మాయా గున గో పార ॥ 192 ॥
సుని సిసు రుదన పరమ ప్రియ బానీ। సంభ్రమ చలి ఆఈ సబ రానీ ॥
హరషిత జహఁ తహఁ ధాఈం దాసీ। ఆనఁద మగన సకల పురబాసీ ॥
దసరథ పుత్రజన్మ సుని కానా। మానహుఁ బ్రహ్మానంద సమానా ॥
పరమ ప్రేమ మన పులక సరీరా। చాహత ఉఠత కరత మతి ధీరా ॥
జాకర నామ సునత సుభ హోఈ। మోరేం గృహ ఆవా ప్రభు సోఈ ॥
పరమానంద పూరి మన రాజా। కహా బోలాఇ బజావహు బాజా ॥
గుర బసిష్ఠ కహఁ గయు హఁకారా। ఆఏ ద్విజన సహిత నృపద్వారా ॥
అనుపమ బాలక దేఖేన్హి జాఈ। రూప రాసి గున కహి న సిరాఈ ॥
దో. నందీముఖ సరాధ కరి జాతకరమ సబ కీన్హ।
హాటక ధేను బసన మని నృప బిప్రన్హ కహఁ దీన్హ ॥ 193 ॥
ధ్వజ పతాక తోరన పుర ఛావా। కహి న జాఇ జేహి భాఁతి బనావా ॥
సుమనబృష్టి అకాస తేం హోఈ। బ్రహ్మానంద మగన సబ లోఈ ॥
బృంద బృంద మిలి చలీం లోగాఈ। సహజ సంగార కిఏఁ ఉఠి ధాఈ ॥
కనక కలస మంగల ధరి థారా। గావత పైఠహిం భూప దుఆరా ॥
కరి ఆరతి నేవఛావరి కరహీం। బార బార సిసు చరనన్హి పరహీమ్ ॥
మాగధ సూత బందిగన గాయక। పావన గున గావహిం రఘునాయక ॥
సర్బస దాన దీన్హ సబ కాహూ। జేహిం పావా రాఖా నహిం తాహూ ॥
మృగమద చందన కుంకుమ కీచా। మచీ సకల బీథిన్హ బిచ బీచా ॥
దో. గృహ గృహ బాజ బధావ సుభ ప్రగటే సుషమా కంద।
హరషవంత సబ జహఁ తహఁ నగర నారి నర బృంద ॥ 194 ॥
కైకయసుతా సుమిత్రా దోఊ। సుందర సుత జనమత భైం ఓఊ ॥
వహ సుఖ సంపతి సమయ సమాజా। కహి న సకి సారద అహిరాజా ॥
అవధపురీ సోహి ఏహి భాఁతీ। ప్రభుహి మిలన ఆఈ జను రాతీ ॥
దేఖి భానూ జను మన సకుచానీ। తదపి బనీ సంధ్యా అనుమానీ ॥
అగర ధూప బహు జను అఁధిఆరీ। ఉడ఼ఇ అభీర మనహుఁ అరునారీ ॥
మందిర మని సమూహ జను తారా। నృప గృహ కలస సో ఇందు ఉదారా ॥
భవన బేదధుని అతి మృదు బానీ। జను ఖగ మూఖర సమయఁ జను సానీ ॥
కౌతుక దేఖి పతంగ భులానా। ఏక మాస తేఇఁ జాత న జానా ॥
దో. మాస దివస కర దివస భా మరమ న జాని కోఇ।
రథ సమేత రబి థాకేఉ నిసా కవన బిధి హోఇ ॥ 195 ॥
యహ రహస్య కాహూ నహిం జానా। దిన మని చలే కరత గునగానా ॥
దేఖి మహోత్సవ సుర ముని నాగా। చలే భవన బరనత నిజ భాగా ॥
ఔరు ఏక కహుఁ నిజ చోరీ। సును గిరిజా అతి దృఢ఼ మతి తోరీ ॥
కాక భుసుండి సంగ హమ దోఊ। మనుజరూప జాని నహిం కోఊ ॥
పరమానంద ప్రేమసుఖ ఫూలే। బీథిన్హ ఫిరహిం మగన మన భూలే ॥
యహ సుభ చరిత జాన పై సోఈ। కృపా రామ కై జాపర హోఈ ॥
తేహి అవసర జో జేహి బిధి ఆవా। దీన్హ భూప జో జేహి మన భావా ॥
గజ రథ తురగ హేమ గో హీరా। దీన్హే నృప నానాబిధి చీరా ॥
దో. మన సంతోషే సబన్హి కే జహఁ తహఁ దేహి అసీస।
సకల తనయ చిర జీవహుఁ తులసిదాస కే ఈస ॥ 196 ॥
కఛుక దివస బీతే ఏహి భాఁతీ। జాత న జానిఅ దిన అరు రాతీ ॥
నామకరన కర అవసరు జానీ। భూప బోలి పఠే ముని గ్యానీ ॥
కరి పూజా భూపతి అస భాషా। ధరిఅ నామ జో ముని గుని రాఖా ॥
ఇన్హ కే నామ అనేక అనూపా। మైం నృప కహబ స్వమతి అనురూపా ॥
జో ఆనంద సింధు సుఖరాసీ। సీకర తేం త్రైలోక సుపాసీ ॥
సో సుఖ ధామ రామ అస నామా। అఖిల లోక దాయక బిశ్రామా ॥
బిస్వ భరన పోషన కర జోఈ। తాకర నామ భరత అస హోఈ ॥
జాకే సుమిరన తేం రిపు నాసా। నామ సత్రుహన బేద ప్రకాసా ॥
దో. లచ్ఛన ధామ రామ ప్రియ సకల జగత ఆధార।
గురు బసిష్ట తేహి రాఖా లఛిమన నామ ఉదార ॥ 197 ॥
ధరే నామ గుర హృదయఁ బిచారీ। బేద తత్త్వ నృప తవ సుత చారీ ॥
ముని ధన జన సరబస సివ ప్రానా। బాల కేలి తేహిం సుఖ మానా ॥
బారేహి తే నిజ హిత పతి జానీ। లఛిమన రామ చరన రతి మానీ ॥
భరత సత్రుహన దూను భాఈ। ప్రభు సేవక జసి ప్రీతి బడ఼ఆఈ ॥
స్యామ గౌర సుందర దౌ జోరీ। నిరఖహిం ఛబి జననీం తృన తోరీ ॥
చారిఉ సీల రూప గున ధామా। తదపి అధిక సుఖసాగర రామా ॥
హృదయఁ అనుగ్రహ ఇందు ప్రకాసా। సూచత కిరన మనోహర హాసా ॥
కబహుఁ ఉఛంగ కబహుఁ బర పలనా। మాతు దులారి కహి ప్రియ లలనా ॥
దో. బ్యాపక బ్రహ్మ నిరంజన నిర్గున బిగత బినోద।
సో అజ ప్రేమ భగతి బస కౌసల్యా కే గోద ॥ 198 ॥
కామ కోటి ఛబి స్యామ సరీరా। నీల కంజ బారిద గంభీరా ॥
అరున చరన పకంజ నఖ జోతీ। కమల దలన్హి బైఠే జను మోతీ ॥
రేఖ కులిస ధవజ అంకుర సోహే। నూపుర ధుని సుని ముని మన మోహే ॥
కటి కింకినీ ఉదర త్రయ రేఖా। నాభి గభీర జాన జేహి దేఖా ॥
భుజ బిసాల భూషన జుత భూరీ। హియఁ హరి నఖ అతి సోభా రూరీ ॥
ఉర మనిహార పదిక కీ సోభా। బిప్ర చరన దేఖత మన లోభా ॥
కంబు కంఠ అతి చిబుక సుహాఈ। ఆనన అమిత మదన ఛబి ఛాఈ ॥
దుఇ దుఇ దసన అధర అరునారే। నాసా తిలక కో బరనై పారే ॥
సుందర శ్రవన సుచారు కపోలా। అతి ప్రియ మధుర తోతరే బోలా ॥
చిక్కన కచ కుంచిత గభుఆరే। బహు ప్రకార రచి మాతు సఁవారే ॥
పీత ఝగులిఆ తను పహిరాఈ। జాను పాని బిచరని మోహి భాఈ ॥
రూప సకహిం నహిం కహి శ్రుతి సేషా। సో జాని సపనేహుఁ జేహి దేఖా ॥
దో. సుఖ సందోహ మోహపర గ్యాన గిరా గోతీత।
దంపతి పరమ ప్రేమ బస కర సిసుచరిత పునీత ॥ 199 ॥
ఏహి బిధి రామ జగత పితు మాతా। కోసలపుర బాసింహ సుఖదాతా ॥
జిన్హ రఘునాథ చరన రతి మానీ। తిన్హ కీ యహ గతి ప్రగట భవానీ ॥
రఘుపతి బిముఖ జతన కర కోరీ। కవన సకి భవ బంధన ఛోరీ ॥
జీవ చరాచర బస కై రాఖే। సో మాయా ప్రభు సోం భయ భాఖే ॥
భృకుటి బిలాస నచావి తాహీ। అస ప్రభు ఛాడ఼ఇ భజిఅ కహు కాహీ ॥
మన క్రమ బచన ఛాడ఼ఇ చతురాఈ। భజత కృపా కరిహహిం రఘురాఈ ॥
ఏహి బిధి సిసుబినోద ప్రభు కీన్హా। సకల నగరబాసింహ సుఖ దీన్హా ॥
లై ఉఛంగ కబహుఁక హలరావై। కబహుఁ పాలనేం ఘాలి ఝులావై ॥
దో. ప్రేమ మగన కౌసల్యా నిసి దిన జాత న జాన।
సుత సనేహ బస మాతా బాలచరిత కర గాన ॥ 200 ॥