శ్రీ రామ చరిత మానస |Sri Rama Charita Manasa – Ayodhya Kanda

ప్రభు పద పదుమ పరాగ దోహాఈ। సత్య సుకృత సుఖ సీవఁ సుహాఈ ॥
సో కరి కహుఁ హిఏ అపనే కీ। రుచి జాగత సోవత సపనే కీ ॥
సహజ సనేహఁ స్వామి సేవకాఈ। స్వారథ ఛల ఫల చారి బిహాఈ ॥
అగ్యా సమ న సుసాహిబ సేవా। సో ప్రసాదు జన పావై దేవా ॥
అస కహి ప్రేమ బిబస భే భారీ। పులక సరీర బిలోచన బారీ ॥
ప్రభు పద కమల గహే అకులాఈ। సము సనేహు న సో కహి జాఈ ॥
కృపాసింధు సనమాని సుబానీ। బైఠాఏ సమీప గహి పానీ ॥
భరత బినయ సుని దేఖి సుభ్AU। సిథిల సనేహఁ సభా రఘుర్AU ॥

ఛం. రఘురాఉ సిథిల సనేహఁ సాధు సమాజ ముని మిథిలా ధనీ।
మన మహుఁ సరాహత భరత భాయప భగతి కీ మహిమా ఘనీ ॥
భరతహి ప్రసంసత బిబుధ బరషత సుమన మానస మలిన సే।
తులసీ బికల సబ లోగ సుని సకుచే నిసాగమ నలిన సే ॥

సో. దేఖి దుఖారీ దీన దుహు సమాజ నర నారి సబ।
మఘవా మహా మలీన ముఏ మారి మంగల చహత ॥ 301 ॥

కపట కుచాలి సీవఁ సురరాజూ। పర అకాజ ప్రియ ఆపన కాజూ ॥
కాక సమాన పాకరిపు రీతీ। ఛలీ మలీన కతహుఁ న ప్రతీతీ ॥
ప్రథమ కుమత కరి కపటు సఁకేలా। సో ఉచాటు సబ కేం సిర మేలా ॥
సురమాయాఁ సబ లోగ బిమోహే। రామ ప్రేమ అతిసయ న బిఛోహే ॥
భయ ఉచాట బస మన థిర నాహీం। ఛన బన రుచి ఛన సదన సోహాహీమ్ ॥
దుబిధ మనోగతి ప్రజా దుఖారీ। సరిత సింధు సంగమ జను బారీ ॥
దుచిత కతహుఁ పరితోషు న లహహీం। ఏక ఏక సన మరము న కహహీమ్ ॥
లఖి హియఁ హఁసి కహ కృపానిధానూ। సరిస స్వాన మఘవాన జుబానూ ॥

దో. భరతు జనకు మునిజన సచివ సాధు సచేత బిహాఇ।
లాగి దేవమాయా సబహి జథాజోగు జను పాఇ ॥ 302 ॥

కృపాసింధు లఖి లోగ దుఖారే। నిజ సనేహఁ సురపతి ఛల భారే ॥
సభా రాఉ గుర మహిసుర మంత్రీ। భరత భగతి సబ కై మతి జంత్రీ ॥
రామహి చితవత చిత్ర లిఖే సే। సకుచత బోలత బచన సిఖే సే ॥
భరత ప్రీతి నతి బినయ బడ఼ఆఈ। సునత సుఖద బరనత కఠినాఈ ॥
జాసు బిలోకి భగతి లవలేసూ। ప్రేమ మగన మునిగన మిథిలేసూ ॥
మహిమా తాసు కహై కిమి తులసీ। భగతి సుభాయఁ సుమతి హియఁ హులసీ ॥
ఆపు ఛోటి మహిమా బడ఼ఇ జానీ। కబికుల కాని మాని సకుచానీ ॥
కహి న సకతి గున రుచి అధికాఈ। మతి గతి బాల బచన కీ నాఈ ॥

దో. భరత బిమల జసు బిమల బిధు సుమతి చకోరకుమారి।
ఉదిత బిమల జన హృదయ నభ ఏకటక రహీ నిహారి ॥ 303 ॥

భరత సుభాఉ న సుగమ నిగమహూఁ। లఘు మతి చాపలతా కబి ఛమహూఁ ॥
కహత సునత సతి భాఉ భరత కో। సీయ రామ పద హోఇ న రత కో ॥
సుమిరత భరతహి ప్రేము రామ కో। జేహి న సులభ తేహి సరిస బామ కో ॥
దేఖి దయాల దసా సబహీ కీ। రామ సుజాన జాని జన జీ కీ ॥
ధరమ ధురీన ధీర నయ నాగర। సత్య సనేహ సీల సుఖ సాగర ॥
దేసు కాల లఖి సము సమాజూ। నీతి ప్రీతి పాలక రఘురాజూ ॥
బోలే బచన బాని సరబసు సే। హిత పరినామ సునత ససి రసు సే ॥
తాత భరత తుమ్హ ధరమ ధురీనా। లోక బేద బిద ప్రేమ ప్రబీనా ॥

దో. కరమ బచన మానస బిమల తుమ్హ సమాన తుమ్హ తాత।
గుర సమాజ లఘు బంధు గున కుసమయఁ కిమి కహి జాత ॥ 304 ॥

జానహు తాత తరని కుల రీతీ। సత్యసంధ పితు కీరతి ప్రీతీ ॥
సము సమాజు లాజ గురుజన కీ। ఉదాసీన హిత అనహిత మన కీ ॥
తుమ్హహి బిదిత సబహీ కర కరమూ। ఆపన మోర పరమ హిత ధరమూ ॥
మోహి సబ భాఁతి భరోస తుమ్హారా। తదపి కహుఁ అవసర అనుసారా ॥
తాత తాత బిను బాత హమారీ। కేవల గురుకుల కృపాఁ సఁభారీ ॥
నతరు ప్రజా పరిజన పరివారూ। హమహి సహిత సబు హోత ఖుఆరూ ॥
జౌం బిను అవసర అథవఁ దినేసూ। జగ కేహి కహహు న హోఇ కలేసూ ॥
తస ఉతపాతు తాత బిధి కీన్హా। ముని మిథిలేస రాఖి సబు లీన్హా ॥

దో. రాజ కాజ సబ లాజ పతి ధరమ ధరని ధన ధామ।
గుర ప్రభాఉ పాలిహి సబహి భల హోఇహి పరినామ ॥ 305 ॥

సహిత సమాజ తుమ్హార హమారా। ఘర బన గుర ప్రసాద రఖవారా ॥
మాతు పితా గుర స్వామి నిదేసూ। సకల ధరమ ధరనీధర సేసూ ॥
సో తుమ్హ కరహు కరావహు మోహూ। తాత తరనికుల పాలక హోహూ ॥
సాధక ఏక సకల సిధి దేనీ। కీరతి సుగతి భూతిమయ బేనీ ॥
సో బిచారి సహి సంకటు భారీ। కరహు ప్రజా పరివారు సుఖారీ ॥
బాఁటీ బిపతి సబహిం మోహి భాఈ। తుమ్హహి అవధి భరి బడ఼ఇ కఠినాఈ ॥
జాని తుమ్హహి మృదు కహుఁ కఠోరా। కుసమయఁ తాత న అనుచిత మోరా ॥
హోహిం కుఠాయఁ సుబంధు సుహాఏ। ఓడ఼ఇఅహిం హాథ అసనిహు కే ఘాఏ ॥

దో. సేవక కర పద నయన సే ముఖ సో సాహిబు హోఇ।
తులసీ ప్రీతి కి రీతి సుని సుకబి సరాహహిం సోఇ ॥ 306 ॥

సభా సకల సుని రఘుబర బానీ। ప్రేమ పయోధి అమిఅ జను సానీ ॥
సిథిల సమాజ సనేహ సమాధీ। దేఖి దసా చుప సారద సాధీ ॥
భరతహి భయు పరమ సంతోషూ। సనముఖ స్వామి బిముఖ దుఖ దోషూ ॥
ముఖ ప్రసన్న మన మిటా బిషాదూ। భా జను గూఁగేహి గిరా ప్రసాదూ ॥
కీన్హ సప్రేమ ప్రనాము బహోరీ। బోలే పాని పంకరుహ జోరీ ॥
నాథ భయు సుఖు సాథ గే కో। లహేఉఁ లాహు జగ జనము భే కో ॥
అబ కృపాల జస ఆయసు హోఈ। కరౌం సీస ధరి సాదర సోఈ ॥
సో అవలంబ దేవ మోహి దేఈ। అవధి పారు పావౌం జేహి సేఈ ॥

దో. దేవ దేవ అభిషేక హిత గుర అనుసాసను పాఇ।
ఆనేఉఁ సబ తీరథ సలిలు తేహి కహఁ కాహ రజాఇ ॥ 307 ॥

ఏకు మనోరథు బడ఼ మన మాహీం। సభయఁ సకోచ జాత కహి నాహీమ్ ॥
కహహు తాత ప్రభు ఆయసు పాఈ। బోలే బాని సనేహ సుహాఈ ॥
చిత్రకూట సుచి థల తీరథ బన। ఖగ మృగ సర సరి నిర్ఝర గిరిగన ॥
ప్రభు పద అంకిత అవని బిసేషీ। ఆయసు హోఇ త ఆవౌం దేఖీ ॥
అవసి అత్రి ఆయసు సిర ధరహూ। తాత బిగతభయ కానన చరహూ ॥
ముని ప్రసాద బను మంగల దాతా। పావన పరమ సుహావన భ్రాతా ॥
రిషినాయకు జహఁ ఆయసు దేహీం। రాఖేహు తీరథ జలు థల తేహీమ్ ॥
సుని ప్రభు బచన భరత సుఖ పావా। ముని పద కమల ముదిత సిరు నావా ॥

దో. భరత రామ సంబాదు సుని సకల సుమంగల మూల।
సుర స్వారథీ సరాహి కుల బరషత సురతరు ఫూల ॥ 308 ॥

ధన్య భరత జయ రామ గోసాఈం। కహత దేవ హరషత బరిఆఈ।
ముని మిథిలేస సభాఁ సబ కాహూ। భరత బచన సుని భయు ఉఛాహూ ॥
భరత రామ గున గ్రామ సనేహూ। పులకి ప్రసంసత రాఉ బిదేహూ ॥
సేవక స్వామి సుభాఉ సుహావన। నేము పేము అతి పావన పావన ॥
మతి అనుసార సరాహన లాగే। సచివ సభాసద సబ అనురాగే ॥
సుని సుని రామ భరత సంబాదూ। దుహు సమాజ హియఁ హరషు బిషాదూ ॥
రామ మాతు దుఖు సుఖు సమ జానీ। కహి గున రామ ప్రబోధీం రానీ ॥
ఏక కహహిం రఘుబీర బడ఼ఆఈ। ఏక సరాహత భరత భలాఈ ॥

దో. అత్రి కహేఉ తబ భరత సన సైల సమీప సుకూప।
రాఖిఅ తీరథ తోయ తహఁ పావన అమిఅ అనూప ॥ 309 ॥

భరత అత్రి అనుసాసన పాఈ। జల భాజన సబ దిఏ చలాఈ ॥
సానుజ ఆపు అత్రి ముని సాధూ। సహిత గే జహఁ కూప అగాధూ ॥
పావన పాథ పున్యథల రాఖా। ప్రముదిత ప్రేమ అత్రి అస భాషా ॥
తాత అనాది సిద్ధ థల ఏహూ। లోపేఉ కాల బిదిత నహిం కేహూ ॥
తబ సేవకన్హ సరస థలు దేఖా। కిన్హ సుజల హిత కూప బిసేషా ॥
బిధి బస భయు బిస్వ ఉపకారూ। సుగమ అగమ అతి ధరమ బిచారూ ॥
భరతకూప అబ కహిహహిం లోగా। అతి పావన తీరథ జల జోగా ॥
ప్రేమ సనేమ నిమజ్జత ప్రానీ। హోఇహహిం బిమల కరమ మన బానీ ॥

దో. కహత కూప మహిమా సకల గే జహాఁ రఘురాఉ।
అత్రి సునాయు రఘుబరహి తీరథ పున్య ప్రభాఉ ॥ 310 ॥

కహత ధరమ ఇతిహాస సప్రీతీ। భయు భోరు నిసి సో సుఖ బీతీ ॥
నిత్య నిబాహి భరత దౌ భాఈ। రామ అత్రి గుర ఆయసు పాఈ ॥
సహిత సమాజ సాజ సబ సాదేం। చలే రామ బన అటన పయాదేమ్ ॥
కోమల చరన చలత బిను పనహీం। భి మృదు భూమి సకుచి మన మనహీమ్ ॥
కుస కంటక కాఁకరీం కురాఈం। కటుక కఠోర కుబస్తు దురాఈమ్ ॥
మహి మంజుల మృదు మారగ కీన్హే। బహత సమీర త్రిబిధ సుఖ లీన్హే ॥
సుమన బరషి సుర ఘన కరి ఛాహీం। బిటప ఫూలి ఫలి తృన మృదుతాహీమ్ ॥
మృగ బిలోకి ఖగ బోలి సుబానీ। సేవహిం సకల రామ ప్రియ జానీ ॥

దో. సులభ సిద్ధి సబ ప్రాకృతహు రామ కహత జముహాత।
రామ ప్రాన ప్రియ భరత కహుఁ యహ న హోఇ బడ఼ఇ బాత ॥ 311 ॥

ఏహి బిధి భరతు ఫిరత బన మాహీం। నేము ప్రేము లఖి ముని సకుచాహీమ్ ॥
పున్య జలాశ్రయ భూమి బిభాగా। ఖగ మృగ తరు తృన గిరి బన బాగా ॥
చారు బిచిత్ర పబిత్ర బిసేషీ। బూఝత భరతు దిబ్య సబ దేఖీ ॥
సుని మన ముదిత కహత రిషిర్AU। హేతు నామ గున పున్య ప్రభ్AU ॥
కతహుఁ నిమజ్జన కతహుఁ ప్రనామా। కతహుఁ బిలోకత మన అభిరామా ॥
కతహుఁ బైఠి ముని ఆయసు పాఈ। సుమిరత సీయ సహిత దౌ భాఈ ॥
దేఖి సుభాఉ సనేహు సుసేవా। దేహిం అసీస ముదిత బనదేవా ॥
ఫిరహిం గేఁ దిను పహర అఢ఼ఆఈ। ప్రభు పద కమల బిలోకహిం ఆఈ ॥

దో. దేఖే థల తీరథ సకల భరత పాఁచ దిన మాఝ।
కహత సునత హరి హర సుజసు గయు దివసు భి సాఁఝ ॥ 312 ॥

భోర న్హాఇ సబు జురా సమాజూ। భరత భూమిసుర తేరహుతి రాజూ ॥
భల దిన ఆజు జాని మన మాహీం। రాము కృపాల కహత సకుచాహీమ్ ॥
గుర నృప భరత సభా అవలోకీ। సకుచి రామ ఫిరి అవని బిలోకీ ॥
సీల సరాహి సభా సబ సోచీ। కహుఁ న రామ సమ స్వామి సఁకోచీ ॥
భరత సుజాన రామ రుఖ దేఖీ। ఉఠి సప్రేమ ధరి ధీర బిసేషీ ॥
కరి దండవత కహత కర జోరీ। రాఖీం నాథ సకల రుచి మోరీ ॥
మోహి లగి సహేఉ సబహిం సంతాపూ। బహుత భాఁతి దుఖు పావా ఆపూ ॥
అబ గోసాఇఁ మోహి దేఉ రజాఈ। సేవౌం అవధ అవధి భరి జాఈ ॥

దో. జేహిం ఉపాయ పుని పాయ జను దేఖై దీనదయాల।
సో సిఖ దేఇఅ అవధి లగి కోసలపాల కృపాల ॥ 313 ॥

పురజన పరిజన ప్రజా గోసాఈ। సబ సుచి సరస సనేహఁ సగాఈ ॥
రాఉర బది భల భవ దుఖ దాహూ। ప్రభు బిను బాది పరమ పద లాహూ ॥
స్వామి సుజాను జాని సబ హీ కీ। రుచి లాలసా రహని జన జీ కీ ॥
ప్రనతపాలు పాలిహి సబ కాహూ। దేఉ దుహూ దిసి ఓర నిబాహూ ॥
అస మోహి సబ బిధి భూరి భరోసో। కిఏఁ బిచారు న సోచు ఖరో సో ॥
ఆరతి మోర నాథ కర ఛోహూ। దుహుఁ మిలి కీన్హ ఢీఠు హఠి మోహూ ॥
యహ బడ఼ దోషు దూరి కరి స్వామీ। తజి సకోచ సిఖిఅ అనుగామీ ॥
భరత బినయ సుని సబహిం ప్రసంసీ। ఖీర నీర బిబరన గతి హంసీ ॥

దో. దీనబంధు సుని బంధు కే బచన దీన ఛలహీన।
దేస కాల అవసర సరిస బోలే రాము ప్రబీన ॥ 314 ॥

తాత తుమ్హారి మోరి పరిజన కీ। చింతా గురహి నృపహి ఘర బన కీ ॥
మాథే పర గుర ముని మిథిలేసూ। హమహి తుమ్హహి సపనేహుఁ న కలేసూ ॥
మోర తుమ్హార పరమ పురుషారథు। స్వారథు సుజసు ధరము పరమారథు ॥
పితు ఆయసు పాలిహిం దుహు భాఈ। లోక బేద భల భూప భలాఈ ॥
గుర పితు మాతు స్వామి సిఖ పాలేం। చలేహుఁ కుమగ పగ పరహిం న ఖాలేమ్ ॥
అస బిచారి సబ సోచ బిహాఈ। పాలహు అవధ అవధి భరి జాఈ ॥
దేసు కోసు పరిజన పరివారూ। గుర పద రజహిం లాగ ఛరుభారూ ॥
తుమ్హ ముని మాతు సచివ సిఖ మానీ। పాలేహు పుహుమి ప్రజా రజధానీ ॥

దో. ముఖిఆ ముఖు సో చాహిఐ ఖాన పాన కహుఁ ఏక।
పాలి పోషి సకల అఁగ తులసీ సహిత బిబేక ॥ 315 ॥

రాజధరమ సరబసు ఏతనోఈ। జిమి మన మాహఁ మనోరథ గోఈ ॥
బంధు ప్రబోధు కీన్హ బహు భాఁతీ। బిను అధార మన తోషు న సాఁతీ ॥
భరత సీల గుర సచివ సమాజూ। సకుచ సనేహ బిబస రఘురాజూ ॥
ప్రభు కరి కృపా పాఁవరీం దీన్హీం। సాదర భరత సీస ధరి లీన్హీమ్ ॥
చరనపీఠ కరునానిధాన కే। జను జుగ జామిక ప్రజా ప్రాన కే ॥
సంపుట భరత సనేహ రతన కే। ఆఖర జుగ జున జీవ జతన కే ॥
కుల కపాట కర కుసల కరమ కే। బిమల నయన సేవా సుధరమ కే ॥
భరత ముదిత అవలంబ లహే తేం। అస సుఖ జస సియ రాము రహే తేమ్ ॥

దో. మాగేఉ బిదా ప్రనాము కరి రామ లిఏ ఉర లాఇ।
లోగ ఉచాటే అమరపతి కుటిల కుఅవసరు పాఇ ॥ 316 ॥

సో కుచాలి సబ కహఁ భి నీకీ। అవధి ఆస సమ జీవని జీ కీ ॥
నతరు లఖన సియ సమ బియోగా। హహరి మరత సబ లోగ కురోగా ॥
రామకృపాఁ అవరేబ సుధారీ। బిబుధ ధారి భి గునద గోహారీ ॥
భేంటత భుజ భరి భాఇ భరత సో। రామ ప్రేమ రసు కహి న పరత సో ॥
తన మన బచన ఉమగ అనురాగా। ధీర ధురంధర ధీరజు త్యాగా ॥
బారిజ లోచన మోచత బారీ। దేఖి దసా సుర సభా దుఖారీ ॥
మునిగన గుర ధుర ధీర జనక సే। గ్యాన అనల మన కసేం కనక సే ॥
జే బిరంచి నిరలేప ఉపాఏ। పదుమ పత్ర జిమి జగ జల జాఏ ॥

దో. తేఉ బిలోకి రఘుబర భరత ప్రీతి అనూప అపార।
భే మగన మన తన బచన సహిత బిరాగ బిచార ॥ 317 ॥

జహాఁ జనక గుర మతి భోరీ। ప్రాకృత ప్రీతి కహత బడ఼ఇ ఖోరీ ॥
బరనత రఘుబర భరత బియోగూ। సుని కఠోర కబి జానిహి లోగూ ॥
సో సకోచ రసు అకథ సుబానీ। సము సనేహు సుమిరి సకుచానీ ॥
భేంటి భరత రఘుబర సముఝాఏ। పుని రిపుదవను హరషి హియఁ లాఏ ॥
సేవక సచివ భరత రుఖ పాఈ। నిజ నిజ కాజ లగే సబ జాఈ ॥
సుని దారున దుఖు దుహూఁ సమాజా। లగే చలన కే సాజన సాజా ॥
ప్రభు పద పదుమ బంది దౌ భాఈ। చలే సీస ధరి రామ రజాఈ ॥
ముని తాపస బనదేవ నిహోరీ। సబ సనమాని బహోరి బహోరీ ॥

దో. లఖనహి భేంటి ప్రనాము కరి సిర ధరి సియ పద ధూరి।
చలే సప్రేమ అసీస సుని సకల సుమంగల మూరి ॥ 318 ॥

సానుజ రామ నృపహి సిర నాఈ। కీన్హి బహుత బిధి బినయ బడ఼ఆఈ ॥
దేవ దయా బస బడ఼ దుఖు పాయు। సహిత సమాజ కాననహిం ఆయు ॥
పుర పగు ధారిఅ దేఇ అసీసా। కీన్హ ధీర ధరి గవను మహీసా ॥
ముని మహిదేవ సాధు సనమానే। బిదా కిఏ హరి హర సమ జానే ॥
సాసు సమీప గే దౌ భాఈ। ఫిరే బంది పగ ఆసిష పాఈ ॥
కౌసిక బామదేవ జాబాలీ। పురజన పరిజన సచివ సుచాలీ ॥
జథా జోగు కరి బినయ ప్రనామా। బిదా కిఏ సబ సానుజ రామా ॥
నారి పురుష లఘు మధ్య బడ఼ఏరే। సబ సనమాని కృపానిధి ఫేరే ॥

దో. భరత మాతు పద బంది ప్రభు సుచి సనేహఁ మిలి భేంటి।
బిదా కీన్హ సజి పాలకీ సకుచ సోచ సబ మేటి ॥ 319 ॥

పరిజన మాతు పితహి మిలి సీతా। ఫిరీ ప్రానప్రియ ప్రేమ పునీతా ॥
కరి ప్రనాము భేంటీ సబ సాసూ। ప్రీతి కహత కబి హియఁ న హులాసూ ॥
సుని సిఖ అభిమత ఆసిష పాఈ। రహీ సీయ దుహు ప్రీతి సమాఈ ॥
రఘుపతి పటు పాలకీం మగాఈం। కరి ప్రబోధు సబ మాతు చఢ఼ఆఈ ॥
బార బార హిలి మిలి దుహు భాఈ। సమ సనేహఁ జననీ పహుఁచాఈ ॥
సాజి బాజి గజ బాహన నానా। భరత భూప దల కీన్హ పయానా ॥
హృదయఁ రాము సియ లఖన సమేతా। చలే జాహిం సబ లోగ అచేతా ॥
బసహ బాజి గజ పసు హియఁ హారేం। చలే జాహిం పరబస మన మారేమ్ ॥

దో. గుర గురతియ పద బంది ప్రభు సీతా లఖన సమేత।
ఫిరే హరష బిసమయ సహిత ఆఏ పరన నికేత ॥ 320 ॥

బిదా కీన్హ సనమాని నిషాదూ। చలేఉ హృదయఁ బడ఼ బిరహ బిషాదూ ॥
కోల కిరాత భిల్ల బనచారీ। ఫేరే ఫిరే జోహారి జోహారీ ॥
ప్రభు సియ లఖన బైఠి బట ఛాహీం। ప్రియ పరిజన బియోగ బిలఖాహీమ్ ॥
భరత సనేహ సుభాఉ సుబానీ। ప్రియా అనుజ సన కహత బఖానీ ॥
ప్రీతి ప్రతీతి బచన మన కరనీ। శ్రీముఖ రామ ప్రేమ బస బరనీ ॥
తేహి అవసర ఖగ మృగ జల మీనా। చిత్రకూట చర అచర మలీనా ॥
బిబుధ బిలోకి దసా రఘుబర కీ। బరషి సుమన కహి గతి ఘర ఘర కీ ॥
ప్రభు ప్రనాము కరి దీన్హ భరోసో। చలే ముదిత మన డర న ఖరో సో ॥

దో. సానుజ సీయ సమేత ప్రభు రాజత పరన కుటీర।
భగతి గ్యాను బైరాగ్య జను సోహత ధరేం సరీర ॥ 321 ॥

ముని మహిసుర గుర భరత భుఆలూ। రామ బిరహఁ సబు సాజు బిహాలూ ॥
ప్రభు గున గ్రామ గనత మన మాహీం। సబ చుపచాప చలే మగ జాహీమ్ ॥
జమునా ఉతరి పార సబు భయూ। సో బాసరు బిను భోజన గయూ ॥
ఉతరి దేవసరి దూసర బాసూ। రామసఖాఁ సబ కీన్హ సుపాసూ ॥
సీ ఉతరి గోమతీం నహాఏ। చౌథేం దివస అవధపుర ఆఏ।
జనకు రహే పుర బాసర చారీ। రాజ కాజ సబ సాజ సఁభారీ ॥
సౌంపి సచివ గుర భరతహి రాజూ। తేరహుతి చలే సాజి సబు సాజూ ॥
నగర నారి నర గుర సిఖ మానీ। బసే సుఖేన రామ రజధానీ ॥

దో. రామ దరస లగి లోగ సబ కరత నేమ ఉపబాస।
తజి తజి భూషన భోగ సుఖ జిఅత అవధి కీం ఆస ॥ 322 ॥

సచివ సుసేవక భరత ప్రబోధే। నిజ నిజ కాజ పాఇ పాఇ సిఖ ఓధే ॥
పుని సిఖ దీన్హ బోలి లఘు భాఈ। సౌంపీ సకల మాతు సేవకాఈ ॥
భూసుర బోలి భరత కర జోరే। కరి ప్రనామ బయ బినయ నిహోరే ॥
ఊఁచ నీచ కారజు భల పోచూ। ఆయసు దేబ న కరబ సఁకోచూ ॥
పరిజన పురజన ప్రజా బోలాఏ। సమాధాను కరి సుబస బసాఏ ॥
సానుజ గే గుర గేహఁ బహోరీ। కరి దండవత కహత కర జోరీ ॥
ఆయసు హోఇ త రహౌం సనేమా। బోలే ముని తన పులకి సపేమా ॥
సముఝవ కహబ కరబ తుమ్హ జోఈ। ధరమ సారు జగ హోఇహి సోఈ ॥

దో. సుని సిఖ పాఇ అసీస బడ఼ఇ గనక బోలి దిను సాధి।
సింఘాసన ప్రభు పాదుకా బైఠారే నిరుపాధి ॥ 323 ॥

రామ మాతు గుర పద సిరు నాఈ। ప్రభు పద పీఠ రజాయసు పాఈ ॥
నందిగావఁ కరి పరన కుటీరా। కీన్హ నివాసు ధరమ ధుర ధీరా ॥
జటాజూట సిర మునిపట ధారీ। మహి ఖని కుస సాఁథరీ సఁవారీ ॥
అసన బసన బాసన బ్రత నేమా। కరత కఠిన రిషిధరమ సప్రేమా ॥
భూషన బసన భోగ సుఖ భూరీ। మన తన బచన తజే తిన తూరీ ॥
అవధ రాజు సుర రాజు సిహాఈ। దసరథ ధను సుని ధనదు లజాఈ ॥
తేహిం పుర బసత భరత బిను రాగా। చంచరీక జిమి చంపక బాగా ॥
రమా బిలాసు రామ అనురాగీ। తజత బమన జిమి జన బడ఼భాగీ ॥

దో. రామ పేమ భాజన భరతు బడ఼ఏ న ఏహిం కరతూతి।
చాతక హంస సరాహిఅత టేంక బిబేక బిభూతి ॥ 324 ॥

దేహ దినహుఁ దిన దూబరి హోఈ। ఘటి తేజు బలు ముఖఛబి సోఈ ॥
నిత నవ రామ ప్రేమ పను పీనా। బఢ఼త ధరమ దలు మను న మలీనా ॥
జిమి జలు నిఘటత సరద ప్రకాసే। బిలసత బేతస బనజ బికాసే ॥
సమ దమ సంజమ నియమ ఉపాసా। నఖత భరత హియ బిమల అకాసా ॥
ధ్రువ బిస్వాస అవధి రాకా సీ। స్వామి సురతి సురబీథి బికాసీ ॥
రామ పేమ బిధు అచల అదోషా। సహిత సమాజ సోహ నిత చోఖా ॥
భరత రహని సముఝని కరతూతీ। భగతి బిరతి గున బిమల బిభూతీ ॥
బరనత సకల సుకచి సకుచాహీం। సేస గనేస గిరా గము నాహీమ్ ॥

దో. నిత పూజత ప్రభు పాఁవరీ ప్రీతి న హృదయఁ సమాతి ॥
మాగి మాగి ఆయసు కరత రాజ కాజ బహు భాఁతి ॥ 325 ॥

పులక గాత హియఁ సియ రఘుబీరూ। జీహ నాము జప లోచన నీరూ ॥
లఖన రామ సియ కానన బసహీం। భరతు భవన బసి తప తను కసహీమ్ ॥
దౌ దిసి సముఝి కహత సబు లోగూ। సబ బిధి భరత సరాహన జోగూ ॥
సుని బ్రత నేమ సాధు సకుచాహీం। దేఖి దసా మునిరాజ లజాహీమ్ ॥
పరమ పునీత భరత ఆచరనూ। మధుర మంజు ముద మంగల కరనూ ॥
హరన కఠిన కలి కలుష కలేసూ। మహామోహ నిసి దలన దినేసూ ॥
పాప పుంజ కుంజర మృగరాజూ। సమన సకల సంతాప సమాజూ।
జన రంజన భంజన భవ భారూ। రామ సనేహ సుధాకర సారూ ॥

ఛం. సియ రామ ప్రేమ పియూష పూరన హోత జనము న భరత కో।
ముని మన అగమ జమ నియమ సమ దమ బిషమ బ్రత ఆచరత కో ॥
దుఖ దాహ దారిద దంభ దూషన సుజస మిస అపహరత కో।
కలికాల తులసీ సే సఠన్హి హఠి రామ సనముఖ కరత కో ॥

సో. భరత చరిత కరి నేము తులసీ జో సాదర సునహిం।
సీయ రామ పద పేము అవసి హోఇ భవ రస బిరతి ॥ 326 ॥

మాసపారాయణ, ఇక్కీసవాఁ విశ్రామ
ఇతి శ్రీమద్రామచరితమానసే సకలకలికలుషవిధ్వంసనే
ద్వితీయః సోపానః సమాప్తః।
(అయోధ్యాకాండ సమాప్త)

Read More Latest Post:

Leave a Comment