కేవట కీన్హి బహుత సేవకాఈ। సో జామిని సింగరౌర గవాఁఈ ॥
హోత ప్రాత బట ఛీరు మగావా। జటా ముకుట నిజ సీస బనావా ॥
రామ సఖాఁ తబ నావ మగాఈ। ప్రియా చఢ఼ఆఇ చఢ఼ఏ రఘురాఈ ॥
లఖన బాన ధను ధరే బనాఈ। ఆపు చఢ఼ఏ ప్రభు ఆయసు పాఈ ॥
బికల బిలోకి మోహి రఘుబీరా। బోలే మధుర బచన ధరి ధీరా ॥
తాత ప్రనాము తాత సన కహేహు। బార బార పద పంకజ గహేహూ ॥
కరబి పాయఁ పరి బినయ బహోరీ। తాత కరిఅ జని చింతా మోరీ ॥
బన మగ మంగల కుసల హమారేం। కృపా అనుగ్రహ పున్య తుమ్హారేమ్ ॥
ఛం. తుమ్హరే అనుగ్రహ తాత కానన జాత సబ సుఖు పాఇహౌం।
ప్రతిపాలి ఆయసు కుసల దేఖన పాయ పుని ఫిరి ఆఇహౌమ్ ॥
జననీం సకల పరితోషి పరి పరి పాయఁ కరి బినతీ ఘనీ।
తులసీ కరేహు సోఇ జతను జేహిం కుసలీ రహహిం కోసల ధనీ ॥
సో. గుర సన కహబ సఁదేసు బార బార పద పదుమ గహి।
కరబ సోఇ ఉపదేసు జేహిం న సోచ మోహి అవధపతి ॥ 151 ॥
పురజన పరిజన సకల నిహోరీ। తాత సునాఏహు బినతీ మోరీ ॥
సోఇ సబ భాఁతి మోర హితకారీ। జాతేం రహ నరనాహు సుఖారీ ॥
కహబ సఁదేసు భరత కే ఆఏఁ। నీతి న తజిఅ రాజపదు పాఏఁ ॥
పాలేహు ప్రజహి కరమ మన బానీ। సీహు మాతు సకల సమ జానీ ॥
ఓర నిబాహేహు భాయప భాఈ। కరి పితు మాతు సుజన సేవకాఈ ॥
తాత భాఁతి తేహి రాఖబ ర్AU। సోచ మోర జేహిం కరై న క్AU ॥
లఖన కహే కఛు బచన కఠోరా। బరజి రామ పుని మోహి నిహోరా ॥
బార బార నిజ సపథ దేవాఈ। కహబి న తాత లఖన లరికాఈ ॥
దో. కహి ప్రనామ కఛు కహన లియ సియ భి సిథిల సనేహ।
థకిత బచన లోచన సజల పులక పల్లవిత దేహ ॥ 152 ॥
తేహి అవసర రఘుబర రూఖ పాఈ। కేవట పారహి నావ చలాఈ ॥
రఘుకులతిలక చలే ఏహి భాఁతీ। దేఖుఁ ఠాఢ఼ కులిస ధరి ఛాతీ ॥
మైం ఆపన కిమి కహౌం కలేసూ। జిఅత ఫిరేఉఁ లేఇ రామ సఁదేసూ ॥
అస కహి సచివ బచన రహి గయూ। హాని గలాని సోచ బస భయూ ॥
సుత బచన సునతహిం నరనాహూ। పరేఉ ధరని ఉర దారున దాహూ ॥
తలఫత బిషమ మోహ మన మాపా। మాజా మనహుఁ మీన కహుఁ బ్యాపా ॥
కరి బిలాప సబ రోవహిం రానీ। మహా బిపతి కిమి జాఇ బఖానీ ॥
సుని బిలాప దుఖహూ దుఖు లాగా। ధీరజహూ కర ధీరజు భాగా ॥
దో. భయు కోలాహలు అవధ అతి సుని నృప రాఉర సోరు।
బిపుల బిహగ బన పరేఉ నిసి మానహుఁ కులిస కఠోరు ॥ 153 ॥
ప్రాన కంఠగత భయు భుఆలూ। మని బిహీన జను బ్యాకుల బ్యాలూ ॥
ఇద్రీం సకల బికల భిఁ భారీ। జను సర సరసిజ బను బిను బారీ ॥
కౌసల్యాఁ నృపు దీఖ మలానా। రబికుల రబి అఁథయు జియఁ జానా।
ఉర ధరి ధీర రామ మహతారీ। బోలీ బచన సమయ అనుసారీ ॥
నాథ సముఝి మన కరిఅ బిచారూ। రామ బియోగ పయోధి అపారూ ॥
కరనధార తుమ్హ అవధ జహాజూ। చఢ఼ఏఉ సకల ప్రియ పథిక సమాజూ ॥
ధీరజు ధరిఅ త పాఇఅ పారూ। నాహిం త బూడ఼ఇహి సబు పరివారూ ॥
జౌం జియఁ ధరిఅ బినయ పియ మోరీ। రాము లఖను సియ మిలహిం బహోరీ ॥
దో. -ప్రియా బచన మృదు సునత నృపు చితయు ఆఁఖి ఉఘారి।
తలఫత మీన మలీన జను సీంచత సీతల బారి ॥ 154 ॥
ధరి ధీరజు ఉఠీ బైఠ భుఆలూ। కహు సుమంత్ర కహఁ రామ కృపాలూ ॥
కహాఁ లఖను కహఁ రాము సనేహీ। కహఁ ప్రియ పుత్రబధూ బైదేహీ ॥
బిలపత రాఉ బికల బహు భాఁతీ। భి జుగ సరిస సిరాతి న రాతీ ॥
తాపస అంధ సాప సుధి ఆఈ। కౌసల్యహి సబ కథా సునాఈ ॥
భయు బికల బరనత ఇతిహాసా। రామ రహిత ధిగ జీవన ఆసా ॥
సో తను రాఖి కరబ మైం కాహా। జేంహి న ప్రేమ పను మోర నిబాహా ॥
హా రఘునందన ప్రాన పిరీతే। తుమ్హ బిను జిఅత బహుత దిన బీతే ॥
హా జానకీ లఖన హా రఘుబర। హా పితు హిత చిత చాతక జలధర।
దో. రామ రామ కహి రామ కహి రామ రామ కహి రామ।
తను పరిహరి రఘుబర బిరహఁ రాఉ గయు సురధామ ॥ 155 ॥
జిఅన మరన ఫలు దసరథ పావా। అండ అనేక అమల జసు ఛావా ॥
జిఅత రామ బిధు బదను నిహారా। రామ బిరహ కరి మరను సఁవారా ॥
సోక బికల సబ రోవహిం రానీ। రూపు సీల బలు తేజు బఖానీ ॥
కరహిం బిలాప అనేక ప్రకారా। పరహీం భూమితల బారహిం బారా ॥
బిలపహిం బికల దాస అరు దాసీ। ఘర ఘర రుదను కరహిం పురబాసీ ॥
అఁథయు ఆజు భానుకుల భానూ। ధరమ అవధి గున రూప నిధానూ ॥
గారీం సకల కైకిహి దేహీం। నయన బిహీన కీన్హ జగ జేహీమ్ ॥
ఏహి బిధి బిలపత రైని బిహానీ। ఆఏ సకల మహాముని గ్యానీ ॥
దో. తబ బసిష్ఠ ముని సమయ సమ కహి అనేక ఇతిహాస।
సోక నేవారేఉ సబహి కర నిజ బిగ్యాన ప్రకాస ॥ 156 ॥
తేల నాఁవ భరి నృప తను రాఖా। దూత బోలాఇ బహురి అస భాషా ॥
ధావహు బేగి భరత పహిం జాహూ। నృప సుధి కతహుఁ కహహు జని కాహూ ॥
ఏతనేఇ కహేహు భరత సన జాఈ। గుర బోలాఈ పఠయు దౌ భాఈ ॥
సుని ముని ఆయసు ధావన ధాఏ। చలే బేగ బర బాజి లజాఏ ॥
అనరథు అవధ అరంభేఉ జబ తేం। కుసగున హోహిం భరత కహుఁ తబ తేమ్ ॥
దేఖహిం రాతి భయానక సపనా। జాగి కరహిం కటు కోటి కలపనా ॥
బిప్ర జేవాఁఇ దేహిం దిన దానా। సివ అభిషేక కరహిం బిధి నానా ॥
మాగహిం హృదయఁ మహేస మనాఈ। కుసల మాతు పితు పరిజన భాఈ ॥
దో. ఏహి బిధి సోచత భరత మన ధావన పహుఁచే ఆఇ।
గుర అనుసాసన శ్రవన సుని చలే గనేసు మనాఇ ॥ 157 ॥
చలే సమీర బేగ హయ హాఁకే। నాఘత సరిత సైల బన బాఁకే ॥
హృదయఁ సోచు బడ఼ కఛు న సోహాఈ। అస జానహిం జియఁ జాఉఁ ఉడ఼ఆఈ ॥
ఏక నిమేష బరస సమ జాఈ। ఏహి బిధి భరత నగర నిఅరాఈ ॥
అసగున హోహిం నగర పైఠారా। రటహిం కుభాఁతి కుఖేత కరారా ॥
ఖర సిఆర బోలహిం ప్రతికూలా। సుని సుని హోఇ భరత మన సూలా ॥
శ్రీహత సర సరితా బన బాగా। నగరు బిసేషి భయావను లాగా ॥
ఖగ మృగ హయ గయ జాహిం న జోఏ। రామ బియోగ కురోగ బిగోఏ ॥
నగర నారి నర నిపట దుఖారీ। మనహుఁ సబన్హి సబ సంపతి హారీ ॥
దో. పురజన మిలిహిం న కహహిం కఛు గవఁహిం జోహారహిం జాహిం।
భరత కుసల పూఁఛి న సకహిం భయ బిషాద మన మాహిమ్ ॥ 158 ॥
హాట బాట నహిం జాఇ నిహారీ। జను పుర దహఁ దిసి లాగి దవారీ ॥
ఆవత సుత సుని కైకయనందిని। హరషీ రబికుల జలరుహ చందిని ॥
సజి ఆరతీ ముదిత ఉఠి ధాఈ। ద్వారేహిం భేంటి భవన లేఇ ఆఈ ॥
భరత దుఖిత పరివారు నిహారా। మానహుఁ తుహిన బనజ బను మారా ॥
కైకేఈ హరషిత ఏహి భాఁతి। మనహుఁ ముదిత దవ లాఇ కిరాతీ ॥
సుతహి ససోచ దేఖి మను మారేం। పూఁఛతి నైహర కుసల హమారేమ్ ॥
సకల కుసల కహి భరత సునాఈ। పూఁఛీ నిజ కుల కుసల భలాఈ ॥
కహు కహఁ తాత కహాఁ సబ మాతా। కహఁ సియ రామ లఖన ప్రియ భ్రాతా ॥
దో. సుని సుత బచన సనేహమయ కపట నీర భరి నైన।
భరత శ్రవన మన సూల సమ పాపిని బోలీ బైన ॥ 159 ॥
తాత బాత మైం సకల సఁవారీ। భై మంథరా సహాయ బిచారీ ॥
కఛుక కాజ బిధి బీచ బిగారేఉ। భూపతి సురపతి పుర పగు ధారేఉ ॥
సునత భరతు భే బిబస బిషాదా। జను సహమేఉ కరి కేహరి నాదా ॥
తాత తాత హా తాత పుకారీ। పరే భూమితల బ్యాకుల భారీ ॥
చలత న దేఖన పాయుఁ తోహీ। తాత న రామహి సౌంపేహు మోహీ ॥
బహురి ధీర ధరి ఉఠే సఁభారీ। కహు పితు మరన హేతు మహతారీ ॥
సుని సుత బచన కహతి కైకేఈ। మరము పాఁఛి జను మాహుర దేఈ ॥
ఆదిహు తేం సబ ఆపని కరనీ। కుటిల కఠోర ముదిత మన బరనీ ॥
దో. భరతహి బిసరేఉ పితు మరన సునత రామ బన గౌను।
హేతు అపనపు జాని జియఁ థకిత రహే ధరి మౌను ॥ 160 ॥
బికల బిలోకి సుతహి సముఝావతి। మనహుఁ జరే పర లోను లగావతి ॥
తాత రాఉ నహిం సోచే జోగూ। బిఢ఼ఇ సుకృత జసు కీన్హేఉ భోగూ ॥
జీవత సకల జనమ ఫల పాఏ। అంత అమరపతి సదన సిధాఏ ॥
అస అనుమాని సోచ పరిహరహూ। సహిత సమాజ రాజ పుర కరహూ ॥
సుని సుఠి సహమేఉ రాజకుమారూ। పాకేం ఛత జను లాగ అఁగారూ ॥
ధీరజ ధరి భరి లేహిం ఉసాసా। పాపని సబహి భాఁతి కుల నాసా ॥
జౌం పై కురుచి రహీ అతి తోహీ। జనమత కాహే న మారే మోహీ ॥
పేడ఼ కాటి తైం పాలు సీంచా। మీన జిఅన నితి బారి ఉలీచా ॥
దో. హంసబంసు దసరథు జనకు రామ లఖన సే భాఇ।
జననీ తూఁ జననీ భీ బిధి సన కఛు న బసాఇ ॥ 161 ॥
జబ తైం కుమతి కుమత జియఁ ఠయూ। ఖండ ఖండ హోఇ హ్రదు న గయూ ॥
బర మాగత మన భి నహిం పీరా। గరి న జీహ ముహఁ పరేఉ న కీరా ॥
భూపఁ ప్రతీత తోరి కిమి కీన్హీ। మరన కాల బిధి మతి హరి లీన్హీ ॥
బిధిహుఁ న నారి హృదయ గతి జానీ। సకల కపట అఘ అవగున ఖానీ ॥
సరల సుసీల ధరమ రత ర్AU। సో కిమి జానై తీయ సుభ్AU ॥
అస కో జీవ జంతు జగ మాహీం। జేహి రఘునాథ ప్రానప్రియ నాహీమ్ ॥
భే అతి అహిత రాము తేఉ తోహీ। కో తూ అహసి సత్య కహు మోహీ ॥
జో హసి సో హసి ముహఁ మసి లాఈ। ఆఁఖి ఓట ఉఠి బైఠహిం జాఈ ॥
దో. రామ బిరోధీ హృదయ తేం ప్రగట కీన్హ బిధి మోహి।
మో సమాన కో పాతకీ బాది కహుఁ కఛు తోహి ॥ 162 ॥
సుని సత్రుఘున మాతు కుటిలాఈ। జరహిం గాత రిస కఛు న బసాఈ ॥
తేహి అవసర కుబరీ తహఁ ఆఈ। బసన బిభూషన బిబిధ బనాఈ ॥
లఖి రిస భరేఉ లఖన లఘు భాఈ। బరత అనల ఘృత ఆహుతి పాఈ ॥
హుమగి లాత తకి కూబర మారా। పరి ముహ భర మహి కరత పుకారా ॥
కూబర టూటేఉ ఫూట కపారూ। దలిత దసన ముఖ రుధిర ప్రచారూ ॥
ఆహ దిఅ మైం కాహ నసావా। కరత నీక ఫలు అనిస పావా ॥
సుని రిపుహన లఖి నఖ సిఖ ఖోటీ। లగే ఘసీటన ధరి ధరి ఝోంటీ ॥
భరత దయానిధి దీన్హి ఛడ఼ఆఈ। కౌసల్యా పహిం గే దౌ భాఈ ॥
దో. మలిన బసన బిబరన బికల కృస సరీర దుఖ భార।
కనక కలప బర బేలి బన మానహుఁ హనీ తుసార ॥ 163 ॥
భరతహి దేఖి మాతు ఉఠి ధాఈ। మురుఛిత అవని పరీ ఝిఁ ఆఈ ॥
దేఖత భరతు బికల భే భారీ। పరే చరన తన దసా బిసారీ ॥
మాతు తాత కహఁ దేహి దేఖాఈ। కహఁ సియ రాము లఖను దౌ భాఈ ॥
కైకి కత జనమీ జగ మాఝా। జౌం జనమి త భి కాహే న బాఁఝా ॥
కుల కలంకు జేహిం జనమేఉ మోహీ। అపజస భాజన ప్రియజన ద్రోహీ ॥
కో తిభువన మోహి సరిస అభాగీ। గతి అసి తోరి మాతు జేహి లాగీ ॥
పితు సురపుర బన రఘుబర కేతూ। మైం కేవల సబ అనరథ హేతు ॥
ధిగ మోహి భయుఁ బేను బన ఆగీ। దుసహ దాహ దుఖ దూషన భాగీ ॥
దో. మాతు భరత కే బచన మృదు సుని సుని ఉఠీ సఁభారి ॥
లిఏ ఉఠాఇ లగాఇ ఉర లోచన మోచతి బారి ॥ 164 ॥
సరల సుభాయ మాయఁ హియఁ లాఏ। అతి హిత మనహుఁ రామ ఫిరి ఆఏ ॥
భేంటేఉ బహురి లఖన లఘు భాఈ। సోకు సనేహు న హృదయఁ సమాఈ ॥
దేఖి సుభాఉ కహత సబు కోఈ। రామ మాతు అస కాహే న హోఈ ॥
మాతాఁ భరతు గోద బైఠారే। ఆఁసు పౌంఛి మృదు బచన ఉచారే ॥
అజహుఁ బచ్ఛ బలి ధీరజ ధరహూ। కుసము సముఝి సోక పరిహరహూ ॥
జని మానహు హియఁ హాని గలానీ। కాల కరమ గతి అఘటిత జాని ॥
కాహుహి దోసు దేహు జని తాతా। భా మోహి సబ బిధి బామ బిధాతా ॥
జో ఏతేహుఁ దుఖ మోహి జిఆవా। అజహుఁ కో జాని కా తేహి భావా ॥
దో. పితు ఆయస భూషన బసన తాత తజే రఘుబీర।
బిసము హరషు న హృదయఁ కఛు పహిరే బలకల చీర। 165 ॥
ముఖ ప్రసన్న మన రంగ న రోషూ। సబ కర సబ బిధి కరి పరితోషూ ॥
చలే బిపిన సుని సియ సఁగ లాగీ। రహి న రామ చరన అనురాగీ ॥
సునతహిం లఖను చలే ఉఠి సాథా। రహహిం న జతన కిఏ రఘునాథా ॥
తబ రఘుపతి సబహీ సిరు నాఈ। చలే సంగ సియ అరు లఘు భాఈ ॥
రాము లఖను సియ బనహి సిధాఏ। గిఉఁ న సంగ న ప్రాన పఠాఏ ॥
యహు సబు భా ఇన్హ ఆఁఖిన్హ ఆగేం। తు న తజా తను జీవ అభాగేమ్ ॥
మోహి న లాజ నిజ నేహు నిహారీ। రామ సరిస సుత మైం మహతారీ ॥
జిఐ మరై భల భూపతి జానా। మోర హృదయ సత కులిస సమానా ॥
దో. కౌసల్యా కే బచన సుని భరత సహిత రనివాస।
బ్యాకుల బిలపత రాజగృహ మానహుఁ సోక నేవాసు ॥ 166 ॥
బిలపహిం బికల భరత దౌ భాఈ। కౌసల్యాఁ లిఏ హృదయఁ లగాఈ ॥
భాఁతి అనేక భరతు సముఝాఏ। కహి బిబేకమయ బచన సునాఏ ॥
భరతహుఁ మాతు సకల సముఝాఈం। కహి పురాన శ్రుతి కథా సుహాఈమ్ ॥
ఛల బిహీన సుచి సరల సుబానీ। బోలే భరత జోరి జుగ పానీ ॥
జే అఘ మాతు పితా సుత మారేం। గాఇ గోఠ మహిసుర పుర జారేమ్ ॥
జే అఘ తియ బాలక బధ కీన్హేం। మీత మహీపతి మాహుర దీన్హేమ్ ॥
జే పాతక ఉపపాతక అహహీం। కరమ బచన మన భవ కబి కహహీమ్ ॥
తే పాతక మోహి హోహుఁ బిధాతా। జౌం యహు హోఇ మోర మత మాతా ॥
దో. జే పరిహరి హరి హర చరన భజహిం భూతగన ఘోర।
తేహి కి గతి మోహి దేఉ బిధి జౌం జననీ మత మోర ॥ 167 ॥
బేచహిం బేదు ధరము దుహి లేహీం। పిసున పరాయ పాప కహి దేహీమ్ ॥
కపటీ కుటిల కలహప్రియ క్రోధీ। బేద బిదూషక బిస్వ బిరోధీ ॥
లోభీ లంపట లోలుపచారా। జే తాకహిం పరధను పరదారా ॥
పావౌం మైం తిన్హ కే గతి ఘోరా। జౌం జననీ యహు సంమత మోరా ॥
జే నహిం సాధుసంగ అనురాగే। పరమారథ పథ బిముఖ అభాగే ॥
జే న భజహిం హరి నరతను పాఈ। జిన్హహి న హరి హర సుజసు సోహాఈ ॥
తజి శ్రుతిపంథు బామ పథ చలహీం। బంచక బిరచి బేష జగు ఛలహీమ్ ॥
తిన్హ కై గతి మోహి సంకర దేఊ। జననీ జౌం యహు జానౌం భేఊ ॥
దో. మాతు భరత కే బచన సుని సాఁచే సరల సుభాయఁ।
కహతి రామ ప్రియ తాత తుమ్హ సదా బచన మన కాయఁ ॥ 168 ॥
రామ ప్రానహు తేం ప్రాన తుమ్హారే। తుమ్హ రఘుపతిహి ప్రానహు తేం ప్యారే ॥
బిధు బిష చవై స్త్రవై హిము ఆగీ। హోఇ బారిచర బారి బిరాగీ ॥
భేఁ గ్యాను బరు మిటై న మోహూ। తుమ్హ రామహి ప్రతికూల న హోహూ ॥
మత తుమ్హార యహు జో జగ కహహీం। సో సపనేహుఁ సుఖ సుగతి న లహహీమ్ ॥
అస కహి మాతు భరతు హియఁ లాఏ। థన పయ స్త్రవహిం నయన జల ఛాఏ ॥
కరత బిలాప బహుత యహి భాఁతీ। బైఠేహిం బీతి గి సబ రాతీ ॥
బామదేఉ బసిష్ఠ తబ ఆఏ। సచివ మహాజన సకల బోలాఏ ॥
ముని బహు భాఁతి భరత ఉపదేసే। కహి పరమారథ బచన సుదేసే ॥
దో. తాత హృదయఁ ధీరజు ధరహు కరహు జో అవసర ఆజు।
ఉఠే భరత గుర బచన సుని కరన కహేఉ సబు సాజు ॥ 169 ॥
నృపతను బేద బిదిత అన్హవావా। పరమ బిచిత్ర బిమాను బనావా ॥
గహి పద భరత మాతు సబ రాఖీ। రహీం రాని దరసన అభిలాషీ ॥
చందన అగర భార బహు ఆఏ। అమిత అనేక సుగంధ సుహాఏ ॥
సరజు తీర రచి చితా బనాఈ। జను సురపుర సోపాన సుహాఈ ॥
ఏహి బిధి దాహ క్రియా సబ కీన్హీ। బిధివత న్హాఇ తిలాంజులి దీన్హీ ॥
సోధి సుమృతి సబ బేద పురానా। కీన్హ భరత దసగాత బిధానా ॥
జహఁ జస మునిబర ఆయసు దీన్హా। తహఁ తస సహస భాఁతి సబు కీన్హా ॥
భే బిసుద్ధ దిఏ సబ దానా। ధేను బాజి గజ బాహన నానా ॥
దో. సింఘాసన భూషన బసన అన్న ధరని ధన ధామ।
దిఏ భరత లహి భూమిసుర భే పరిపూరన కామ ॥ 170 ॥
పితు హిత భరత కీన్హి జసి కరనీ। సో ముఖ లాఖ జాఇ నహిం బరనీ ॥
సుదిను సోధి మునిబర తబ ఆఏ। సచివ మహాజన సకల బోలాఏ ॥
బైఠే రాజసభాఁ సబ జాఈ। పఠే బోలి భరత దౌ భాఈ ॥
భరతు బసిష్ఠ నికట బైఠారే। నీతి ధరమమయ బచన ఉచారే ॥
ప్రథమ కథా సబ మునిబర బరనీ। కైకి కుటిల కీన్హి జసి కరనీ ॥
భూప ధరమబ్రతు సత్య సరాహా। జేహిం తను పరిహరి ప్రేము నిబాహా ॥
కహత రామ గున సీల సుభ్AU। సజల నయన పులకేఉ మునిర్AU ॥
బహురి లఖన సియ ప్రీతి బఖానీ। సోక సనేహ మగన ముని గ్యానీ ॥
దో. సునహు భరత భావీ ప్రబల బిలఖి కహేఉ మునినాథ।
హాని లాభు జీవన మరను జసు అపజసు బిధి హాథ ॥ 171 ॥
అస బిచారి కేహి దేఇఅ దోసూ। బ్యరథ కాహి పర కీజిఅ రోసూ ॥
తాత బిచారు కేహి కరహు మన మాహీం। సోచ జోగు దసరథు నృపు నాహీమ్ ॥
సోచిఅ బిప్ర జో బేద బిహీనా। తజి నిజ ధరము బిషయ లయలీనా ॥
సోచిఅ నృపతి జో నీతి న జానా। జేహి న ప్రజా ప్రియ ప్రాన సమానా ॥
సోచిఅ బయసు కృపన ధనవానూ। జో న అతిథి సివ భగతి సుజానూ ॥
సోచిఅ సూద్రు బిప్ర అవమానీ। ముఖర మానప్రియ గ్యాన గుమానీ ॥
సోచిఅ పుని పతి బంచక నారీ। కుటిల కలహప్రియ ఇచ్ఛాచారీ ॥
సోచిఅ బటు నిజ బ్రతు పరిహరీ। జో నహిం గుర ఆయసు అనుసరీ ॥
దో. సోచిఅ గృహీ జో మోహ బస కరి కరమ పథ త్యాగ।
సోచిఅ జతి ప్రంపచ రత బిగత బిబేక బిరాగ ॥ 172 ॥
బైఖానస సోఇ సోచై జోగు। తపు బిహాఇ జేహి భావి భోగూ ॥
సోచిఅ పిసున అకారన క్రోధీ। జనని జనక గుర బంధు బిరోధీ ॥
సబ బిధి సోచిఅ పర అపకారీ। నిజ తను పోషక నిరదయ భారీ ॥
సోచనీయ సబహి బిధి సోఈ। జో న ఛాడ఼ఇ ఛలు హరి జన హోఈ ॥
సోచనీయ నహిం కోసలర్AU। భువన చారిదస ప్రగట ప్రభ్AU ॥
భయు న అహి న అబ హోనిహారా। భూప భరత జస పితా తుమ్హారా ॥
బిధి హరి హరు సురపతి దిసినాథా। బరనహిం సబ దసరథ గున గాథా ॥
దో. కహహు తాత కేహి భాఁతి కౌ కరిహి బడ఼ఆఈ తాసు।
రామ లఖన తుమ్హ సత్రుహన సరిస సుఅన సుచి జాసు ॥ 173 ॥
సబ ప్రకార భూపతి బడ఼భాగీ। బాది బిషాదు కరిఅ తేహి లాగీ ॥
యహు సుని సముఝి సోచు పరిహరహూ। సిర ధరి రాజ రజాయసు కరహూ ॥
రాఁయ రాజపదు తుమ్హ కహుఁ దీన్హా। పితా బచను ఫుర చాహిఅ కీన్హా ॥
తజే రాము జేహిం బచనహి లాగీ। తను పరిహరేఉ రామ బిరహాగీ ॥
నృపహి బచన ప్రియ నహిం ప్రియ ప్రానా। కరహు తాత పితు బచన ప్రవానా ॥
కరహు సీస ధరి భూప రజాఈ। హి తుమ్హ కహఁ సబ భాఁతి భలాఈ ॥
పరసురామ పితు అగ్యా రాఖీ। మారీ మాతు లోక సబ సాఖీ ॥
తనయ జజాతిహి జౌబను దయూ। పితు అగ్యాఁ అఘ అజసు న భయూ ॥
దో. అనుచిత ఉచిత బిచారు తజి జే పాలహిం పితు బైన।
తే భాజన సుఖ సుజస కే బసహిం అమరపతి ఐన ॥ 174 ॥
అవసి నరేస బచన ఫుర కరహూ। పాలహు ప్రజా సోకు పరిహరహూ ॥
సురపుర నృప పాఇహి పరితోషూ। తుమ్హ కహుఁ సుకృత సుజసు నహిం దోషూ ॥
బేద బిదిత సంమత సబహీ కా। జేహి పితు దేఇ సో పావి టీకా ॥
కరహు రాజు పరిహరహు గలానీ। మానహు మోర బచన హిత జానీ ॥
సుని సుఖు లహబ రామ బైదేహీం। అనుచిత కహబ న పండిత కేహీమ్ ॥
కౌసల్యాది సకల మహతారీం। తేఉ ప్రజా సుఖ హోహిం సుఖారీమ్ ॥
పరమ తుమ్హార రామ కర జానిహి। సో సబ బిధి తుమ్హ సన భల మానిహి ॥
సౌంపేహు రాజు రామ కై ఆఏఁ। సేవా కరేహు సనేహ సుహాఏఁ ॥
దో. కీజిఅ గుర ఆయసు అవసి కహహిం సచివ కర జోరి।
రఘుపతి ఆఏఁ ఉచిత జస తస తబ కరబ బహోరి ॥ 175 ॥
కౌసల్యా ధరి ధీరజు కహీ। పూత పథ్య గుర ఆయసు అహీ ॥
సో ఆదరిఅ కరిఅ హిత మానీ। తజిఅ బిషాదు కాల గతి జానీ ॥
బన రఘుపతి సురపతి నరనాహూ। తుమ్హ ఏహి భాఁతి తాత కదరాహూ ॥
పరిజన ప్రజా సచివ సబ అంబా। తుమ్హహీ సుత సబ కహఁ అవలంబా ॥
లఖి బిధి బామ కాలు కఠినాఈ। ధీరజు ధరహు మాతు బలి జాఈ ॥
సిర ధరి గుర ఆయసు అనుసరహూ। ప్రజా పాలి పరిజన దుఖు హరహూ ॥
గుర కే బచన సచివ అభినందను। సునే భరత హియ హిత జను చందను ॥
సునీ బహోరి మాతు మృదు బానీ। సీల సనేహ సరల రస సానీ ॥
ఛం. సానీ సరల రస మాతు బానీ సుని భరత బ్యాకుల భే।
లోచన సరోరుహ స్త్రవత సీంచత బిరహ ఉర అంకుర నే ॥
సో దసా దేఖత సమయ తేహి బిసరీ సబహి సుధి దేహ కీ।
తులసీ సరాహత సకల సాదర సీవఁ సహజ సనేహ కీ ॥
సో. భరతు కమల కర జోరి ధీర ధురంధర ధీర ధరి।
బచన అమిఅఁ జను బోరి దేత ఉచిత ఉత్తర సబహి ॥ 176 ॥
మాసపారాయణ, అఠారహవాఁ విశ్రామ
మోహి ఉపదేసు దీన్హ గుర నీకా। ప్రజా సచివ సంమత సబహీ కా ॥
మాతు ఉచిత ధరి ఆయసు దీన్హా। అవసి సీస ధరి చాహుఁ కీన్హా ॥
గుర పితు మాతు స్వామి హిత బానీ। సుని మన ముదిత కరిఅ భలి జానీ ॥
ఉచిత కి అనుచిత కిఏఁ బిచారూ। ధరము జాఇ సిర పాతక భారూ ॥
తుమ్హ తౌ దేహు సరల సిఖ సోఈ। జో ఆచరత మోర భల హోఈ ॥
జద్యపి యహ సముఝత హుఁ నీకేం। తదపి హోత పరితోషు న జీ కేమ్ ॥
అబ తుమ్హ బినయ మోరి సుని లేహూ। మోహి అనుహరత సిఖావను దేహూ ॥
ఊతరు దేఉఁ ఛమబ అపరాధూ। దుఖిత దోష గున గనహిం న సాధూ ॥
దో. పితు సురపుర సియ రాము బన కరన కహహు మోహి రాజు।
ఏహి తేం జానహు మోర హిత కై ఆపన బడ఼ కాజు ॥ 177 ॥
హిత హమార సియపతి సేవకాఈ। సో హరి లీన్హ మాతు కుటిలాఈ ॥
మైం అనుమాని దీఖ మన మాహీం। ఆన ఉపాయఁ మోర హిత నాహీమ్ ॥
సోక సమాజు రాజు కేహి లేఖేం। లఖన రామ సియ బిను పద దేఖేమ్ ॥
బాది బసన బిను భూషన భారూ। బాది బిరతి బిను బ్రహ్మ బిచారూ ॥
సరుజ సరీర బాది బహు భోగా। బిను హరిభగతి జాయఁ జప జోగా ॥
జాయఁ జీవ బిను దేహ సుహాఈ। బాది మోర సబు బిను రఘురాఈ ॥
జాఉఁ రామ పహిం ఆయసు దేహూ। ఏకహిం ఆఁక మోర హిత ఏహూ ॥
మోహి నృప కరి భల ఆపన చహహూ। సౌ సనేహ జడ఼తా బస కహహూ ॥
దో. కైకేఈ సుఅ కుటిలమతి రామ బిముఖ గతలాజ।
తుమ్హ చాహత సుఖు మోహబస మోహి సే అధమ కేం రాజ ॥ 178 ॥
కహుఁ సాఁచు సబ సుని పతిఆహూ। చాహిఅ ధరమసీల నరనాహూ ॥
మోహి రాజు హఠి దేఇహహు జబహీం। రసా రసాతల జాఇహి తబహీమ్ ॥
మోహి సమాన కో పాప నివాసూ। జేహి లగి సీయ రామ బనబాసూ ॥
రాయఁ రామ కహుఁ కానను దీన్హా। బిఛురత గమను అమరపుర కీన్హా ॥
మైం సఠు సబ అనరథ కర హేతూ। బైఠ బాత సబ సునుఁ సచేతూ ॥
బిను రఘుబీర బిలోకి అబాసూ। రహే ప్రాన సహి జగ ఉపహాసూ ॥
రామ పునీత బిషయ రస రూఖే। లోలుప భూమి భోగ కే భూఖే ॥
కహఁ లగి కహౌం హృదయ కఠినాఈ। నిదరి కులిసు జేహిం లహీ బడ఼ఆఈ ॥
దో. కారన తేం కారజు కఠిన హోఇ దోసు నహి మోర।
కులిస అస్థి తేం ఉపల తేం లోహ కరాల కఠోర ॥ 179 ॥
కైకేఈ భవ తను అనురాగే। పాఁవర ప్రాన అఘాఇ అభాగే ॥
జౌం ప్రియ బిరహఁ ప్రాన ప్రియ లాగే। దేఖబ సునబ బహుత అబ ఆగే ॥
లఖన రామ సియ కహుఁ బను దీన్హా। పఠి అమరపుర పతి హిత కీన్హా ॥
లీన్హ బిధవపన అపజసు ఆపూ। దీన్హేఉ ప్రజహి సోకు సంతాపూ ॥
మోహి దీన్హ సుఖు సుజసు సురాజూ। కీన్హ కైకేఈం సబ కర కాజూ ॥
ఏహి తేం మోర కాహ అబ నీకా। తేహి పర దేన కహహు తుమ్హ టీకా ॥
కైకీ జఠర జనమి జగ మాహీం। యహ మోహి కహఁ కఛు అనుచిత నాహీమ్ ॥
మోరి బాత సబ బిధిహిం బనాఈ। ప్రజా పాఁచ కత కరహు సహాఈ ॥
దో. గ్రహ గ్రహీత పుని బాత బస తేహి పుని బీఛీ మార।
తేహి పిఆఇఅ బారునీ కహహు కాహ ఉపచార ॥ 180 ॥
కైకి సుఅన జోగు జగ జోఈ। చతుర బిరంచి దీన్హ మోహి సోఈ ॥
దసరథ తనయ రామ లఘు భాఈ। దీన్హి మోహి బిధి బాది బడ఼ఆఈ ॥
తుమ్హ సబ కహహు కఢ఼ఆవన టీకా। రాయ రజాయసు సబ కహఁ నీకా ॥
ఉతరు దేఉఁ కేహి బిధి కేహి కేహీ। కహహు సుఖేన జథా రుచి జేహీ ॥
మోహి కుమాతు సమేత బిహాఈ। కహహు కహిహి కే కీన్హ భలాఈ ॥
మో బిను కో సచరాచర మాహీం। జేహి సియ రాము ప్రానప్రియ నాహీమ్ ॥
పరమ హాని సబ కహఁ బడ఼ లాహూ। అదిను మోర నహి దూషన కాహూ ॥
సంసయ సీల ప్రేమ బస అహహూ। సబుఇ ఉచిత సబ జో కఛు కహహూ ॥
దో. రామ మాతు సుఠి సరలచిత మో పర ప్రేము బిసేషి।
కహి సుభాయ సనేహ బస మోరి దీనతా దేఖి ॥ 181।
గుర బిబేక సాగర జగు జానా। జిన్హహి బిస్వ కర బదర సమానా ॥
మో కహఁ తిలక సాజ సజ సోఊ। భేఁ బిధి బిముఖ బిముఖ సబు కోఊ ॥
పరిహరి రాము సీయ జగ మాహీం। కౌ న కహిహి మోర మత నాహీమ్ ॥
సో మైం సునబ సహబ సుఖు మానీ। అంతహుఁ కీచ తహాఁ జహఁ పానీ ॥
డరు న మోహి జగ కహిహి కి పోచూ। పరలోకహు కర నాహిన సోచూ ॥
ఏకి ఉర బస దుసహ దవారీ। మోహి లగి భే సియ రాము దుఖారీ ॥
జీవన లాహు లఖన భల పావా। సబు తజి రామ చరన మను లావా ॥
మోర జనమ రఘుబర బన లాగీ। ఝూఠ కాహ పఛితాఉఁ అభాగీ ॥
దో. ఆపని దారున దీనతా కహుఁ సబహి సిరు నాఇ।
దేఖేం బిను రఘునాథ పద జియ కై జరని న జాఇ ॥ 182 ॥
ఆన ఉపాఉ మోహి నహి సూఝా। కో జియ కై రఘుబర బిను బూఝా ॥
ఏకహిం ఆఁక ఇహి మన మాహీం। ప్రాతకాల చలిహుఁ ప్రభు పాహీమ్ ॥
జద్యపి మైం అనభల అపరాధీ। భై మోహి కారన సకల ఉపాధీ ॥
తదపి సరన సనముఖ మోహి దేఖీ। ఛమి సబ కరిహహిం కృపా బిసేషీ ॥
సీల సకుచ సుఠి సరల సుభ్AU। కృపా సనేహ సదన రఘుర్AU ॥
అరిహుక అనభల కీన్హ న రామా। మైం సిసు సేవక జద్యపి బామా ॥
తుమ్హ పై పాఁచ మోర భల మానీ। ఆయసు ఆసిష దేహు సుబానీ ॥
జేహిం సుని బినయ మోహి జను జానీ। ఆవహిం బహురి రాము రజధానీ ॥
దో. జద్యపి జనము కుమాతు తేం మైం సఠు సదా సదోస।
ఆపన జాని న త్యాగిహహిం మోహి రఘుబీర భరోస ॥ 183 ॥
భరత బచన సబ కహఁ ప్రియ లాగే। రామ సనేహ సుధాఁ జను పాగే ॥
లోగ బియోగ బిషమ బిష దాగే। మంత్ర సబీజ సునత జను జాగే ॥
మాతు సచివ గుర పుర నర నారీ। సకల సనేహఁ బికల భే భారీ ॥
భరతహి కహహి సరాహి సరాహీ। రామ ప్రేమ మూరతి తను ఆహీ ॥
తాత భరత అస కాహే న కహహూ। ప్రాన సమాన రామ ప్రియ అహహూ ॥
జో పావఁరు అపనీ జడ఼తాఈ। తుమ్హహి సుగాఇ మాతు కుటిలాఈ ॥
సో సఠు కోటిక పురుష సమేతా। బసిహి కలప సత నరక నికేతా ॥
అహి అఘ అవగున నహి మని గహీ। హరి గరల దుఖ దారిద దహీ ॥
దో. అవసి చలిఅ బన రాము జహఁ భరత మంత్రు భల కీన్హ।
సోక సింధు బూడ఼త సబహి తుమ్హ అవలంబను దీన్హ ॥ 184 ॥
భా సబ కేం మన మోదు న థోరా। జను ఘన ధుని సుని చాతక మోరా ॥
చలత ప్రాత లఖి నిరను నీకే। భరతు ప్రానప్రియ భే సబహీ కే ॥
మునిహి బంది భరతహి సిరు నాఈ। చలే సకల ఘర బిదా కరాఈ ॥
ధన్య భరత జీవను జగ మాహీం। సీలు సనేహు సరాహత జాహీమ్ ॥
కహహి పరసపర భా బడ఼ కాజూ। సకల చలై కర సాజహిం సాజూ ॥
జేహి రాఖహిం రహు ఘర రఖవారీ। సో జాని జను గరదని మారీ ॥
కౌ కహ రహన కహిఅ నహిం కాహూ। కో న చహి జగ జీవన లాహూ ॥
దో. జరు సో సంపతి సదన సుఖు సుహద మాతు పితు భాఇ।
సనముఖ హోత జో రామ పద కరై న సహస సహాఇ ॥ 185 ॥
ఘర ఘర సాజహిం బాహన నానా। హరషు హృదయఁ పరభాత పయానా ॥
భరత జాఇ ఘర కీన్హ బిచారూ। నగరు బాజి గజ భవన భఁడారూ ॥
సంపతి సబ రఘుపతి కై ఆహీ। జౌ బిను జతన చలౌం తజి తాహీ ॥
తౌ పరినామ న మోరి భలాఈ। పాప సిరోమని సాఇఁ దోహాఈ ॥
కరి స్వామి హిత సేవకు సోఈ। దూషన కోటి దేఇ కిన కోఈ ॥
అస బిచారి సుచి సేవక బోలే। జే సపనేహుఁ నిజ ధరమ న డోలే ॥
కహి సబు మరము ధరము భల భాషా। జో జేహి లాయక సో తేహిం రాఖా ॥
కరి సబు జతను రాఖి రఖవారే। రామ మాతు పహిం భరతు సిధారే ॥
దో. ఆరత జననీ జాని సబ భరత సనేహ సుజాన।
కహేఉ బనావన పాలకీం సజన సుఖాసన జాన ॥ 186 ॥
చక్క చక్కి జిమి పుర నర నారీ। చహత ప్రాత ఉర ఆరత భారీ ॥
జాగత సబ నిసి భయు బిహానా। భరత బోలాఏ సచివ సుజానా ॥
కహేఉ లేహు సబు తిలక సమాజూ। బనహిం దేబ ముని రామహిం రాజూ ॥
బేగి చలహు సుని సచివ జోహారే। తురత తురగ రథ నాగ సఁవారే ॥
అరుంధతీ అరు అగిని సమ్AU। రథ చఢ఼ఇ చలే ప్రథమ మునిర్AU ॥
బిప్ర బృంద చఢ఼ఇ బాహన నానా। చలే సకల తప తేజ నిధానా ॥
నగర లోగ సబ సజి సజి జానా। చిత్రకూట కహఁ కీన్హ పయానా ॥
సిబికా సుభగ న జాహిం బఖానీ। చఢ఼ఇ చఢ఼ఇ చలత భీ సబ రానీ ॥
దో. సౌంపి నగర సుచి సేవకని సాదర సకల చలాఇ।
సుమిరి రామ సియ చరన తబ చలే భరత దౌ భాఇ ॥ 187 ॥
రామ దరస బస సబ నర నారీ। జను కరి కరిని చలే తకి బారీ ॥
బన సియ రాము సముఝి మన మాహీం। సానుజ భరత పయాదేహిం జాహీమ్ ॥
దేఖి సనేహు లోగ అనురాగే। ఉతరి చలే హయ గయ రథ త్యాగే ॥
జాఇ సమీప రాఖి నిజ డోలీ। రామ మాతు మృదు బానీ బోలీ ॥
తాత చఢ఼హు రథ బలి మహతారీ। హోఇహి ప్రియ పరివారు దుఖారీ ॥
తుమ్హరేం చలత చలిహి సబు లోగూ। సకల సోక కృస నహిం మగ జోగూ ॥
సిర ధరి బచన చరన సిరు నాఈ। రథ చఢ఼ఇ చలత భే దౌ భాఈ ॥
తమసా ప్రథమ దివస కరి బాసూ। దూసర గోమతి తీర నివాసూ ॥
దో. పయ అహార ఫల అసన ఏక నిసి భోజన ఏక లోగ।
కరత రామ హిత నేమ బ్రత పరిహరి భూషన భోగ ॥ 188 ॥
సీ తీర బసి చలే బిహానే। సృంగబేరపుర సబ నిఅరానే ॥
సమాచార సబ సునే నిషాదా। హృదయఁ బిచార కరి సబిషాదా ॥
కారన కవన భరతు బన జాహీం। హై కఛు కపట భాఉ మన మాహీమ్ ॥
జౌం పై జియఁ న హోతి కుటిలాఈ। తౌ కత లీన్హ సంగ కటకాఈ ॥
జానహిం సానుజ రామహి మారీ। కరుఁ అకంటక రాజు సుఖారీ ॥
భరత న రాజనీతి ఉర ఆనీ। తబ కలంకు అబ జీవన హానీ ॥
సకల సురాసుర జురహిం జుఝారా। రామహి సమర న జీతనిహారా ॥
కా ఆచరజు భరతు అస కరహీం। నహిం బిష బేలి అమిఅ ఫల ఫరహీమ్ ॥
దో. అస బిచారి గుహఁ గ్యాతి సన కహేఉ సజగ సబ హోహు।
హథవాఁసహు బోరహు తరని కీజిఅ ఘాటారోహు ॥ 189 ॥
హోహు సఁజోఇల రోకహు ఘాటా। ఠాటహు సకల మరై కే ఠాటా ॥
సనముఖ లోహ భరత సన లేఊఁ। జిఅత న సురసరి ఉతరన దేఊఁ ॥
సమర మరను పుని సురసరి తీరా। రామ కాజు ఛనభంగు సరీరా ॥
భరత భాఇ నృపు మై జన నీచూ। బడ఼ఏం భాగ అసి పాఇఅ మీచూ ॥
స్వామి కాజ కరిహుఁ రన రారీ। జస ధవలిహుఁ భువన దస చారీ ॥
తజుఁ ప్రాన రఘునాథ నిహోరేం। దుహూఁ హాథ ముద మోదక మోరేమ్ ॥
సాధు సమాజ న జాకర లేఖా। రామ భగత మహుఁ జాసు న రేఖా ॥
జాయఁ జిఅత జగ సో మహి భారూ। జననీ జౌబన బిటప కుఠారూ ॥
దో. బిగత బిషాద నిషాదపతి సబహి బఢ఼ఆఇ ఉఛాహు।
సుమిరి రామ మాగేఉ తురత తరకస ధనుష సనాహు ॥ 190 ॥
బేగహు భాఇహు సజహు సఁజోఊ। సుని రజాఇ కదరాఇ న కోఊ ॥
భలేహిం నాథ సబ కహహిం సహరషా। ఏకహిం ఏక బఢ఼ఆవి కరషా ॥
చలే నిషాద జోహారి జోహారీ। సూర సకల రన రూచి రారీ ॥
సుమిరి రామ పద పంకజ పనహీం। భాథీం బాఁధి చఢ఼ఆఇన్హి ధనహీమ్ ॥
అఁగరీ పహిరి కూఁడ఼ఇ సిర ధరహీం। ఫరసా బాఁస సేల సమ కరహీమ్ ॥
ఏక కుసల అతి ఓడ఼న ఖాఁడ఼ఏ। కూదహి గగన మనహుఁ ఛితి ఛాఁడ఼ఏ ॥
నిజ నిజ సాజు సమాజు బనాఈ। గుహ రాఉతహి జోహారే జాఈ ॥
దేఖి సుభట సబ లాయక జానే। లై లై నామ సకల సనమానే ॥
దో. భాఇహు లావహు ధోఖ జని ఆజు కాజ బడ఼ మోహి।
సుని సరోష బోలే సుభట బీర అధీర న హోహి ॥ 191 ॥
రామ ప్రతాప నాథ బల తోరే। కరహిం కటకు బిను భట బిను ఘోరే ॥
జీవత పాఉ న పాఛేం ధరహీం। రుండ ముండమయ మేదిని కరహీమ్ ॥
దీఖ నిషాదనాథ భల టోలూ। కహేఉ బజాఉ జుఝ్AU ఢోలూ ॥
ఏతనా కహత ఛీంక భి బాఁఏ। కహేఉ సగునిఅన్హ ఖేత సుహాఏ ॥
బూఢ఼ఉ ఏకు కహ సగున బిచారీ। భరతహి మిలిఅ న హోఇహి రారీ ॥
రామహి భరతు మనావన జాహీం। సగున కహి అస బిగ్రహు నాహీమ్ ॥
సుని గుహ కహి నీక కహ బూఢ఼ఆ। సహసా కరి పఛితాహిం బిమూఢ఼ఆ ॥
భరత సుభాఉ సీలు బిను బూఝేం। బడ఼ఇ హిత హాని జాని బిను జూఝేమ్ ॥
దో. గహహు ఘాట భట సమిటి సబ లేఉఁ మరమ మిలి జాఇ।
బూఝి మిత్ర అరి మధ్య గతి తస తబ కరిహుఁ ఆఇ ॥ 192 ॥
లఖన సనేహు సుభాయఁ సుహాఏఁ। బైరు ప్రీతి నహిం దురిఁ దురాఏఁ ॥
అస కహి భేంట సఁజోవన లాగే। కంద మూల ఫల ఖగ మృగ మాగే ॥
మీన పీన పాఠీన పురానే। భరి భరి భార కహారన్హ ఆనే ॥
మిలన సాజు సజి మిలన సిధాఏ। మంగల మూల సగున సుభ పాఏ ॥
దేఖి దూరి తేం కహి నిజ నామూ। కీన్హ మునీసహి దండ ప్రనామూ ॥
జాని రామప్రియ దీన్హి అసీసా। భరతహి కహేఉ బుఝాఇ మునీసా ॥
రామ సఖా సుని సందను త్యాగా। చలే ఉతరి ఉమగత అనురాగా ॥
గాఉఁ జాతి గుహఁ నాఉఁ సునాఈ। కీన్హ జోహారు మాథ మహి లాఈ ॥
దో. కరత దండవత దేఖి తేహి భరత లీన్హ ఉర లాఇ।
మనహుఁ లఖన సన భేంట భి ప్రేమ న హృదయఁ సమాఇ ॥ 193 ॥
భేంటత భరతు తాహి అతి ప్రీతీ। లోగ సిహాహిం ప్రేమ కై రీతీ ॥
ధన్య ధన్య ధుని మంగల మూలా। సుర సరాహి తేహి బరిసహిం ఫూలా ॥
లోక బేద సబ భాఁతిహిం నీచా। జాసు ఛాఁహ ఛుఇ లేఇఅ సీంచా ॥
తేహి భరి అంక రామ లఘు భ్రాతా। మిలత పులక పరిపూరిత గాతా ॥
రామ రామ కహి జే జముహాహీం। తిన్హహి న పాప పుంజ సముహాహీమ్ ॥
యహ తౌ రామ లాఇ ఉర లీన్హా। కుల సమేత జగు పావన కీన్హా ॥
కరమనాస జలు సురసరి పరీ। తేహి కో కహహు సీస నహిం ధరీ ॥
ఉలటా నాము జపత జగు జానా। బాలమీకి భే బ్రహ్మ సమానా ॥
దో. స్వపచ సబర ఖస జమన జడ఼ పావఁర కోల కిరాత।
రాము కహత పావన పరమ హోత భువన బిఖ్యాత ॥ 194 ॥
నహిం అచిరజు జుగ జుగ చలి ఆఈ। కేహి న దీన్హి రఘుబీర బడ఼ఆఈ ॥
రామ నామ మహిమా సుర కహహీం। సుని సుని అవధలోగ సుఖు లహహీమ్ ॥
రామసఖహి మిలి భరత సప్రేమా। పూఁఛీ కుసల సుమంగల ఖేమా ॥
దేఖి భరత కర సీల సనేహూ। భా నిషాద తేహి సమయ బిదేహూ ॥
సకుచ సనేహు మోదు మన బాఢ఼ఆ। భరతహి చితవత ఏకటక ఠాఢ఼ఆ ॥
ధరి ధీరజు పద బంది బహోరీ। బినయ సప్రేమ కరత కర జోరీ ॥
కుసల మూల పద పంకజ పేఖీ। మైం తిహుఁ కాల కుసల నిజ లేఖీ ॥
అబ ప్రభు పరమ అనుగ్రహ తోరేం। సహిత కోటి కుల మంగల మోరేమ్ ॥
దో. సముఝి మోరి కరతూతి కులు ప్రభు మహిమా జియఁ జోఇ।
జో న భజి రఘుబీర పద జగ బిధి బంచిత సోఇ ॥ 195 ॥
కపటీ కాయర కుమతి కుజాతీ। లోక బేద బాహేర సబ భాఁతీ ॥
రామ కీన్హ ఆపన జబహీ తేం। భయుఁ భువన భూషన తబహీ తేమ్ ॥
దేఖి ప్రీతి సుని బినయ సుహాఈ। మిలేఉ బహోరి భరత లఘు భాఈ ॥
కహి నిషాద నిజ నామ సుబానీం। సాదర సకల జోహారీం రానీమ్ ॥
జాని లఖన సమ దేహిం అసీసా। జిఅహు సుఖీ సయ లాఖ బరీసా ॥
నిరఖి నిషాదు నగర నర నారీ। భే సుఖీ జను లఖను నిహారీ ॥
కహహిం లహేఉ ఏహిం జీవన లాహూ। భేంటేఉ రామభద్ర భరి బాహూ ॥
సుని నిషాదు నిజ భాగ బడ఼ఆఈ। ప్రముదిత మన లి చలేఉ లేవాఈ ॥
దో. సనకారే సేవక సకల చలే స్వామి రుఖ పాఇ।
ఘర తరు తర సర బాగ బన బాస బనాఏన్హి జాఇ ॥ 196 ॥
సృంగబేరపుర భరత దీఖ జబ। భే సనేహఁ సబ అంగ సిథిల తబ ॥
సోహత దిఏఁ నిషాదహి లాగూ। జను తను ధరేం బినయ అనురాగూ ॥
ఏహి బిధి భరత సేను సబు సంగా। దీఖి జాఇ జగ పావని గంగా ॥
రామఘాట కహఁ కీన్హ ప్రనామూ। భా మను మగను మిలే జను రామూ ॥
కరహిం ప్రనామ నగర నర నారీ। ముదిత బ్రహ్మమయ బారి నిహారీ ॥
కరి మజ్జను మాగహిం కర జోరీ। రామచంద్ర పద ప్రీతి న థోరీ ॥
భరత కహేఉ సురసరి తవ రేనూ। సకల సుఖద సేవక సురధేనూ ॥
జోరి పాని బర మాగుఁ ఏహూ। సీయ రామ పద సహజ సనేహూ ॥
దో. ఏహి బిధి మజ్జను భరతు కరి గుర అనుసాసన పాఇ।
మాతు నహానీం జాని సబ డేరా చలే లవాఇ ॥ 197 ॥
జహఁ తహఁ లోగన్హ డేరా కీన్హా। భరత సోధు సబహీ కర లీన్హా ॥
సుర సేవా కరి ఆయసు పాఈ। రామ మాతు పహిం గే దౌ భాఈ ॥
చరన చాఁపి కహి కహి మృదు బానీ। జననీం సకల భరత సనమానీ ॥
భాఇహి సౌంపి మాతు సేవకాఈ। ఆపు నిషాదహి లీన్హ బోలాఈ ॥
చలే సఖా కర సోం కర జోరేం। సిథిల సరీర సనేహ న థోరేమ్ ॥
పూఁఛత సఖహి సో ఠాఉఁ దేఖ్AU। నేకు నయన మన జరని జుడ఼AU ॥
జహఁ సియ రాము లఖను నిసి సోఏ। కహత భరే జల లోచన కోఏ ॥
భరత బచన సుని భయు బిషాదూ। తురత తహాఁ లి గయు నిషాదూ ॥
దో. జహఁ సింసుపా పునీత తర రఘుబర కియ బిశ్రాము।
అతి సనేహఁ సాదర భరత కీన్హేఉ దండ ప్రనాము ॥ 198 ॥
కుస సాఁథరీíనిహారి సుహాఈ। కీన్హ ప్రనాము ప్రదచ్ఛిన జాఈ ॥
చరన రేఖ రజ ఆఁఖిన్హ లాఈ। బని న కహత ప్రీతి అధికాఈ ॥
కనక బిందు దుఇ చారిక దేఖే। రాఖే సీస సీయ సమ లేఖే ॥
సజల బిలోచన హృదయఁ గలానీ। కహత సఖా సన బచన సుబానీ ॥
శ్రీహత సీయ బిరహఁ దుతిహీనా। జథా అవధ నర నారి బిలీనా ॥
పితా జనక దేఉఁ పటతర కేహీ। కరతల భోగు జోగు జగ జేహీ ॥
ససుర భానుకుల భాను భుఆలూ। జేహి సిహాత అమరావతిపాలూ ॥
ప్రాననాథు రఘునాథ గోసాఈ। జో బడ఼ హోత సో రామ బడ఼ఆఈ ॥
దో. పతి దేవతా సుతీయ మని సీయ సాఁథరీ దేఖి।
బిహరత హ్రదు న హహరి హర పబి తేం కఠిన బిసేషి ॥ 199 ॥
లాలన జోగు లఖన లఘు లోనే। భే న భాఇ అస అహహిం న హోనే ॥
పురజన ప్రియ పితు మాతు దులారే। సియ రఘుబరహి ప్రానపిఆరే ॥
మృదు మూరతి సుకుమార సుభ్AU। తాత బాఉ తన లాగ న క్AU ॥
తే బన సహహిం బిపతి సబ భాఁతీ। నిదరే కోటి కులిస ఏహిం ఛాతీ ॥
రామ జనమి జగు కీన్హ ఉజాగర। రూప సీల సుఖ సబ గున సాగర ॥
పురజన పరిజన గుర పితు మాతా। రామ సుభాఉ సబహి సుఖదాతా ॥
బైరిఉ రామ బడ఼ఆఈ కరహీం। బోలని మిలని బినయ మన హరహీమ్ ॥
సారద కోటి కోటి సత సేషా। కరి న సకహిం ప్రభు గున గన లేఖా ॥
దో. సుఖస్వరుప రఘుబంసమని మంగల మోద నిధాన।
తే సోవత కుస డాసి మహి బిధి గతి అతి బలవాన ॥ 200 ॥