పవిత్రమైన ఋషి పంచమి వ్రతం: సప్తఋషుల ఆశీస్సులతో పాప విమోచనం.
ఋషి పంచమి – Rishi Panchami అనేది హిందూ సంప్రదాయంలో అత్యంత పవిత్రమైన పండుగలలో ఒకటి. ఇది భాద్రపద శుద్ధ పంచమి నాడు, వినాయక చవితి (Ganesha Chavithi) తర్వాత రోజు జరుపుకుంటారు. ఈ పండుగను ప్రధానంగా మహిళలు, ముఖ్యంగా వివాహిత స్త్రీలు ఆచరిస్తారు. ఈ రోజున, సప్తఋషులైన (Saptha Rishi) కశ్యపుడు, అత్రి, భరద్వాజుడు, విశ్వామిత్రుడు, గౌతముడు, జమదగ్ని, వసిష్ఠుడు మరియు అరుంధతిని పూజిస్తారు. పురాణాల ప్రకారం, ఈ ఋషులు తమ అపారమైన తపస్సు, జ్ఞానం మరియు త్యాగాలతో సమాజానికి మార్గదర్శనం చేశారు. ఈ పండుగ వారి పవిత్రతను, త్యాగాలను స్మరించుకోవడానికి ఉద్దేశించబడింది. ఆ రోజున అత్రి, కశ్యప, భరద్వాజ, గౌతమ, వశిష్ట, విశ్వామిత్ర మహర్షుల గురించి ఒక్కసారైనా తలచుకోవాలని చెబుతారు పెద్దలు.
స్త్రీలు తమ జీవితంలో తెలిసిగాని, తెలియకగాని చేసిన పాపాలను, ముఖ్యంగా ఋతు ధర్మాలకు సంబంధించిన పొరపాట్లను పరిహరించుకోవడానికి ఈ వ్రతాన్ని ఆచరిస్తారు. ఈ వ్రతం మహిళలకు కేవలం శారీరక శుద్ధిని మాత్రమే కాకుండా, ఆధ్యాత్మిక శుద్ధిని కూడా ప్రసాదిస్తుందని నమ్మకం. ఈ వ్రతం ఆచరించడం ద్వారా ఋషుల ఆశీస్సులు పొంది, జీవితంలో సుఖశాంతులు లభిస్తాయని భక్తులు విశ్వసిస్తారు.
సప్తఋషుల గురించి:
కశ్యపత్రి ర్భరద్వాజో విశ్వా మిత్రోథ గౌతమః|
వసిష్ఠో జమదగ్నిశ్చ సప్తయతే ఋషయస్తథా||
మన పురాణ కథనాల ప్రకారం ప్రతివారి వంశానికి ఓ ఋషి మూలపురుషుడిగా ఉంటారు.
ప్రాచీన ఋషుల వంశానుక్రమమే నేటి భారతీయ సంతతి, కొందరికి గోత్రరూపంలో (Gotram) వారి పూర్వ ఋషులు ప్రతిరోజూ స్మరణీయులే. మరికొందరికీ వారి పూర్వ ఋషులు తెలియకపోయినప్పటికీ వారి వంశాలకు ఋషులున్నారు.
ఎంతోమంది ఋషుల ప్రతినిధులుగా సప్తర్షులను పూజించటం ఆనవాయితీగా వస్తున్నది.
1.కశ్యపుడు – Kashyapa
2.అత్రి – Atri
3.భరద్వాజుడు – Bharadwaja
4.విశ్వామిత్రుడు – Vishwamitra
5.గౌతముడు – Gautama
6.జమదగ్ని – Jamadagni
7.వసిష్ఠుడు – Vasishtha
వీరు ఏడుగురు పూజ్యనీయులే,
రాక్షసులు హరించిన భగవద్దత్తమైన వేదాలను మహావిష్ణువు (Lord Sri Maha Vishnu) వ్యాసుని రూపంలో అవతరించి ఉపనిషత్తులు, పురాణాల రూపేణా మనకందించాడు.
1. కశ్యప మహర్షి:
కశ్యప మహర్షి (Kashyapa Maharshi) సప్తర్షుల్లో ఒకరు, బ్రహ్మదేవుని కుమారుడు మరీచికి, అతని భార్య కళకు జన్మించారు. ఆయన సృష్టి విస్తరణకు ప్రధాన కారకులలో ఒకరిగా పురాణాలలో ప్రసిద్ధి చెందారు. కశ్యపుడు దక్షప్రజాపతి పుత్రికలైన అదితి, దితి, దనువు, కాష్ఠ, అరిష్ట, సురస, ఇలా, ముని, క్రోధవశ, తామ్ర, వినత, సురభి, సరస, తిమి, ఇర, కద్రువు మరియు వైశ్వానరుని పుత్రికలైన పులోమ, కాలికలను వివాహమాడారు. ఈయన సంతానం ద్వారా దేవతలు, అసురులు, దానవులు, సిద్ధులు, గంధర్వులు (Gandharva) అప్సరసలు, మానేయులు, యక్షులు, రాక్షసులు, పక్షులు, సర్పాలు, వృక్షాలు, జంతువులు, గోగణాలు, సింహాలు, మరియు మృగ జాతులతో సహా సకల జీవరాశులు ఉద్భవించాయి.
ప్రత్యేకంగా, అదితికి దేవతలు, దితికి దైత్యులు, దనువుకు దానవులు, వినతకు గరుడుడు మరియు అనూరుడు, కద్రువుకు నాగులు, పులోమకు పులోములు, కాలికకు కాలకేయులు పుత్రులుగా జన్మించారు. వీరే కాకుండా, పర్వతుడు అనే దేవర్షిని, విభండకుడు అనే బ్రహ్మర్షిని కూడా ఈయన పుత్రులుగా పొందారు. ఈ కారణంగా కశ్యపుడిని సకల జీవరాశికి మూల పురుషుడిగా భావిస్తారు. ఆయన చేసిన త్యాగాలు, లోక కల్యాణానికి అందించిన తోడ్పాటు అనంతమైనవి, అందుకే ఋషి పంచమి నాడు సప్తర్షులతో పాటు కశ్యప మహర్షిని ప్రత్యేకంగా పూజిస్తారు.
2. అత్రి మహర్షి:
అత్రి మహర్షి సప్తర్షులలో రెండవవాడు, బ్రహ్మదేవుని (Lord Brahma) మానస పుత్రులలో ఒకరు. ఆయన ధర్మం, తపస్సు, మరియు జ్ఞానానికి ప్రతీకగా పురాణాలలో ప్రసిద్ధి చెందారు. ఆయన భార్య అనసూయ, ఆమె తన పతివ్రత ధర్మంతో అత్యంత ప్రఖ్యాతి గాంచింది. అత్రి మహర్షి (Atri Maharshi) తన అపారమైన తపోబలంతో త్రిమూర్తులైన బ్రహ్మ, విష్ణు, మహేశ్వరులను ప్రసన్నం చేసుకుని, వారి అంశలతో ముగ్గురు కుమారులను పొందారు. వారి పేర్లు సోముడు (చంద్రుడు), దూర్వాసుడు, మరియు దత్తాత్రేయుడు. ఈ ముగ్గురూ త్రిమూర్తుల అంశలని పురాణాలు చెబుతాయి. అత్రి మహర్షి సృష్టి విస్తరణలో కీలక పాత్ర పోషించడమే కాక, అనేక వేద మంత్రాలను రచించారు. ఆయన ఆశ్రమం బ్రహ్మ, విష్ణు, మరియు శివుల (Lord Shiva) అనుగ్రహం పొంది, పవిత్ర క్షేత్రంగా విలసిల్లింది. ఋషి పంచమి (Panchami) నాడు సప్తర్షులతో పాటు అత్రి మహర్షిని ప్రత్యేకంగా పూజించడం ఆయన ప్రాముఖ్యతకు నిదర్శనం. ఆయన జీవితం తపస్సుకు, ధర్మానికి, మరియు సద్గుణాలకు ఒక గొప్ప ఉదాహరణ.
3. భరద్వాజ మహర్షి:
భరద్వాజ మహర్షి (Kashyapa Maharshi) సప్తర్షులలో ఒకరు, గొప్ప వేద పండితుడు. ఆయన ఉతథ్యుని మరియు మమత దంపతుల పుత్రుడు. పురాణాల ప్రకారం, భరద్వాజుడు బృహస్పతి (Brihaspati) దయతో జన్మించారు. ఒకసారి, బృహస్పతి మరియు మమతల మధ్య జరిగిన సంఘటనల కారణంగా జన్మించిన ద్రోణుడికి, తండ్రి లేకపోవడంతో భరద్వాజుడు కుండలోంచి తీసి పెంచినట్లు కథనం. ఈ కారణంగానే ద్రోణుడికి ‘కుండలోంచి పుట్టినవాడు’ అనే అర్థం వచ్చే పేరు వచ్చింది. భరద్వాజుడు జ్ఞానానికి, తపస్సుకు ప్రతీకగా నిలిచారు. ఆయన అనేక వేద మంత్రాలను రచించారని, ముఖ్యంగా యోగా (Yoga), ఆయుర్వేదం (Ayurveda), ధనుర్వేదం వంటి అనేక శాస్త్రాలలో ఆయనకు గొప్ప ప్రావీణ్యం ఉందని పురాణాలు చెబుతాయి. ఆయనను ఆదిత్యయోగి అని కూడా పిలుస్తారు, ఎందుకంటే ఆయన సూర్యుని నుండి యోగ విద్యను నేర్చుకున్నాడు. భరద్వాజుని ఆశ్రమం అనేకమంది శిష్యులకు విద్యాభ్యాస కేంద్రంగా ఉండేది. ఆయన జీవితం తపస్సు, జ్ఞానం మరియు శిష్యులకు మార్గదర్శనం చేయడంలో గడిచింది. ఋషి పంచమి నాడు సప్తర్షులతో పాటు భరద్వాజ మహర్షిని పూజించడం ఆయన ప్రాముఖ్యతకు నిదర్శనం.
4. విశ్వామిత్ర మహర్షి – Vishwamitra Maharshi :
విశ్వామిత్రుడు, సప్తర్షులలో ఒకరు, గొప్ప రాజర్షి. ఆయన పరాక్రమానికి, తపస్సుకు, మరియు సంకల్పానికి ప్రతీకగా పురాణాలలో నిలిచిపోయారు. నిజానికి, విశ్వామిత్రుడు మొదట రాజవంశంలో జన్మించి కౌశికుడు అనే పేరుతో రాజుగా పాలించారు. ఒకసారి వసిష్ఠ మహర్షి ఆశ్రమంలో ఉన్న కామధేనువును బలవంతంగా తీసుకువెళ్లాలని ప్రయత్నించి, వసిష్ఠుని తపోబలం ముందు ఓడిపోయాడు. ఆ పరాజయంతో తీవ్రంగా కుమిలిపోయిన విశ్వామిత్రుడు, రాజరిషి నుండి బ్రహ్మర్షిగా ఎదగాలని సంకల్పించి, కఠోరమైన తపస్సు ఆరంభించారు. ఈ తపస్సు ఫలితంగా ఆయన ఎన్నో అద్భుతమైన శక్తులను పొందారు. ఆయన త్రిశంకువును సశరీరంగా స్వర్గానికి పంపడానికి తన తపోఫలాన్ని ధారపోశాడు. అలాగే, హరిశ్చంద్రుడి (Harishchandra) సత్యాన్ని పరీక్షించడానికి ఆయనను అసత్యం పలికేలా చేయడానికి కొంత తపోఫలాన్ని ఉపయోగించాడు. దేవతలు ఆయన తపస్సుకు భయపడి మేనక అనే అప్సరసను పంపి తపోభంగం కలిగించగా, ఆమె ద్వారా శకుంతల జన్మించింది. శకుంతల, దుష్యంతుడిల పుత్రుడైన భరతుడు పేరు మీదనే భారతదేశానికి ‘భరత ఖండం – Bharat’ అనే పేరు వచ్చింది. ఇలా ఎన్నో అసాధారణమైన ఘట్టాలకు విశ్వామిత్రుడు మూలపురుషుడయ్యాడు. ఆయన తపస్సు, క్షమాగుణం మరియు గురుపరంపరలో ఆయన ప్రాధాన్యత అనన్యసామాన్యమైనవి.
5. గౌతమ మహర్షి:
గౌతమ మహర్షి (Gautama Maharshi) సప్తర్షులలో ఒకరు, గొప్ప తపస్సు, జ్ఞానం, మరియు దూరదృష్టికి ప్రతీక. తీవ్రమైన క్షామం సంభవించినప్పుడు, గౌతముడు తన అపారమైన తపోబలంతో అటవీ ప్రాంతంలో నివసించే ఋషులు, మునులందరికీ అపారమైన భోజనాన్ని, ఆశ్రయాన్ని కల్పించి ఆదుకున్నాడు. అయితే, ఇతర ఋషులకు ఆయన పట్ల ఈర్ష్య పెరిగి, గౌతముడిని అవమానించాలని కుట్ర పన్నారు. వారి మాయతో ఒక ఆవును సృష్టించి, దానిని గౌతముడి ఆశ్రమంలో తిరుగుతున్నట్లు చేశారు. గౌతముడు ఆ ఆవును కేవలం దర్భతో అదిలించగానే అది పడి చనిపోయింది.
దీంతో ఆయనకు తెలియకుండానే బ్రహ్మహత్యా పాతకం అంటగట్టబడింది. ఆ దోషం నుండి విముక్తి పొందడానికి, ఆయన తపస్సు చేసి శివుని అనుగ్రహంతో గంగను (గోదావరి) భూమిపైకి తెచ్చాడు. గంగలో (Ganga River) స్నానం చేసి ఆ పాపాన్ని పోగొట్టుకున్నాడు. రామాయణంలో (Ramayan), తన భార్య అహల్య ఇంద్రుడి చేతిలో మోసపోయినందుకు ఆగ్రహించి, ఆమెను రాయిగా మారమని శపించాడు. ఆ శాపం శ్రీరాముని (Lord Sri Rama) పాద స్పర్శతోనే తొలగుతుందని చెప్పి, ఆమెకు శాప విమోచనం ప్రసాదించాడు. గౌతముడు గొప్ప తపస్వి, ధర్మజ్ఞుడు, మరియు సంకల్ప బలానికి నిదర్శనంగా పురాణాలలో నిలిచిపోయారు.
6. జమదగ్ని మహర్షి:
జమదగ్ని మహర్షి (Jamadagni Maharshi) సప్తర్షులలో ఒకరు, గొప్ప తపస్సు, జ్ఞానం మరియు తీవ్రమైన ధర్మాగ్రహానికి ప్రసిద్ధి చెందారు. ఆయన రుచిక మహర్షి, సత్యవతి దంపతుల కుమారుడు. ఆయన భార్య రేణుక, ఆమెకు పుట్టిన కుమారుడే శ్రీమహావిష్ణువు యొక్క అవతారమైన (Parushurama) పరశురాముడు. జమదగ్ని మహర్షి ధర్మనిష్ఠకు, ఆజ్ఞా పాలనకు అత్యంత ప్రాధాన్యత ఇచ్చేవారు. ఒకానొక సందర్భంలో, రేణుక దేవి మనసులో ఒక అన్యపురుషుని పట్ల క్షణికమైన వ్యామోహం కలిగింది. తన భార్య మనసులో కలిగిన ఈ అపవిత్రతను గమనించిన జమదగ్ని, ఆమెను శిక్షించమని తన కుమారుడైన పరశురాముడిని ఆదేశించాడు.
తండ్రి ఆజ్ఞకు శిరసావహించి, పరశురాముడు తన తల్లి రేణుక శిరస్సును ఖండించాడు. పరశురాముని ఆజ్ఞా పాలనకు సంతోషించిన జమదగ్ని, ఒక వరం కోరుకోమనగా, పరశురాముడు తన తల్లిని తిరిగి బతికించమని వేడుకున్నాడు. జమదగ్ని మహర్షి తన తపోబలంతో రేణుకను పునర్జీవితురాలిని చేశారు. ఈ సంఘటన జమదగ్ని మహర్షి ఎంతటి ధర్మనిష్ఠుడో, మరియు ఆయన ఆజ్ఞ ఎంత శక్తివంతమైనదో తెలియజేస్తుంది. ఆయన జీవితం ధర్మాన్ని అనుసరించడంలో, మరియు తపస్సులో గడిచింది. ఋషి పంచమి నాడు సప్తర్షులతో పాటు జమదగ్ని మహర్షిని కూడా పూజించడం ఒక ముఖ్యమైన ఆచారంగా ఉంది.
7. వశిష్ఠ మహర్షి:
వశిష్ఠ మహర్షి (Vasishtha Maharshi) సప్తర్షులలో ఒకరు, బ్రహ్మదేవుని మానస పుత్రుడు. ఆయన వైవస్వత మన్వంతరంలో సప్తర్షి మండలిలో ముఖ్యమైన స్థానాన్ని పొందారు. ఆయన భార్య అరుంధతి, ఆమె పతివ్రత ధర్మానికి శిరోమణిగా ప్రసిద్ధి చెందారు. వశిష్ఠుడు కేవలం ఒక మహర్షి మాత్రమే కాదు, గొప్ప గురువు మరియు జ్ఞాని. శ్రీరాముడు, లక్ష్మణుడు వంటి సూర్యవంశపు రాజులకు ఆయన కులగురువుగా ఉన్నారు. ఆయనకు శక్తి మొదలైన వందమంది కుమారులు ఉన్నారని పురాణాలు చెబుతాయి. దక్ష ప్రజాపతి పుత్రిక ఊర్జ ద్వారా రజుడు, గోత్రుడు, ఊర్ధ్వబాహుడు, సువనుడు, అనఘుడు, సుతవుడు, శుక్రుడు అనే ఏడుగురు కుమారులను కూడా పొందాడు. ఆయన నిష్కళంకమైన జీవితం, ధర్మాన్ని అనుసరించడం, మరియు రాజరిషులైన విశ్వామిత్ర, ఇతర రాజులకు మార్గదర్శనం చేయడంలో ఆయన నిష్ఠ అనిర్వచనీయమైనవి. వశిష్ఠుడి ఆశ్రమం జ్ఞానానికి, ఆధ్యాత్మికతకు ప్రతీకగా నిలిచింది. సప్తర్షులు తేజస్సు గలవారు కాబట్టి, వారిని పూజిస్తే సకల దోషాలు తొలగిపోతాయని, అందుకే ఋషి పంచమి నాడు వారిని పూజించడం ఒక ముఖ్యమైన ఆచారంగా మారింది.
అరణ్యవాసంలో సీతారాములకు అభయమిచ్చినవాడు అత్రి మహర్షి. సాక్షాత్తూ శ్రీహరినే (Sri Hari) పుత్రునిగా పొందిన ఈ మహానుభావుడు, రామాయణంలో ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించారు. సీతారాములకు చిత్రకూటానికి దారి చూపినవాడు భరద్వాజ మహర్షి. తన భార్య అహల్య ద్వారా శ్రీరామునికి తన తప:ఫలాన్ని అందించిన మహారుషి గౌతముడు. శ్రీరాముని గురువు విశ్వామిత్రుడు, కులగురువు వశిష్టుడు. విష్ణువు అంశావతారమైన పరశురాముని కన్న తండ్రి జమదగ్ని మహర్షి, దశావతారాల్లో మరొకటైన వామనుడి (Vamana Avatar) జనకుడు కశ్యప మహర్షి. ఋషి పంచమి నాడు రామాయణం చదివితే ఈ మహర్షులందరినీ తలుచుకున్నట్టే.
సప్తఋషి ధ్యాన శ్లోకములు
కశ్యప ఋషి :
కశ్యపస్సర్వ లోకాఢ్యః సర్వ శాస్త్రార్థ కోవిదః |
ఆత్మయోగ బలేనైవ సృష్టి స్థిత్యంత కారకః ||
ఓం అదితి సహిత కశ్యపాయ నమః ||
అత్రి ఋషి :
అగ్నిహోత్రరతం శాంతం సదావ్రత పరాయణమ్ |
సత్కర్మనిరతం శాంత మర్చయే దత్రిమవ్యయమ్ ||
ఓం అనసూయా సహిత అత్రయేనమః ||
భరద్వాజ ఋషి :
జటిలం తపసాసిద్ధం యఙ్ఞ సూత్రాక్ష ధారిణమ్ |
కమండలు ధరం నిత్యం భరద్వాజం నతోస్మ్యహమ్
ఓం సుశీలా సహిత భరద్వాజాయ నమః ||
విశ్వామిత్ర ఋషి :
కృష్ణాజిన ధరం దేవం సదండ పరిధానకమ్ |
దర్భపాణిం జటాజూటం విశ్వామిత్రం సనాతనమ్ ||
ఓం కుముద్వతీ సహిత విశ్వామిత్రాయనమః ||
గౌతమ ఋషి :
యోగాఢ్యః సర్వభూతానాం అన్నదానరతస్సదా |
అహల్యాయాః పతిశ్శ్రీమాన్ గౌతమస్సర్వ పావనః ||
ఓం అహల్యా సహిత గౌతమాయనమః ||
జమదగ్ని ఋషి :
అక్షసూత్ర ధరం దేవం ఋషీనామధిపం ప్రభుమ్ |
దర్భపాణిం జటాజూటం మహాతేజస్వినం భజే ||
ఓం రేణుకా సహిత జమదగ్నయే నమః ||
వసిష్ఠ ఋషి :
శివధ్యాన రతం శాంతం త్రిదశైరభి పూజితమ్ |
బ్రహ్మసూనుం మాహాత్మానం వసిష్ఠం పూజయేత్సదా ||
ఓం అరుంధతీ సహిత వసిష్ఠాయ నమః ||
సప్తఋషిభ్యో నమః
ఋషి పంచమి వ్రత కథ – Rishi Panchami Vrata Katha
భవిష్యోత్తర పురాణం ఈ ఋషి పంచమి వ్రత ప్రాశస్త్యమును వివరిస్తోంది. పేరుకు ఋషి పంచమి అయినా ఇది పూర్తిగా స్త్రీలకు సంబందించిన వ్రతంగా చెప్పబడినది. ఒకానొకప్పుడు సివాశ్వడు అనే రాజు స్త్రీల పాపాల్ని తక్షణమే హరించే వ్రతం గురించి అడుగగా బ్రహ్మ ఈ వ్రతాన్ని ఉపదేశించినట్లుగా “వ్రతకల్పం” పేర్కొన్నది.
పూర్వం విదర్భలో ఉత్తంగుడనే బ్రాహ్మణునకు బాలవితంతువు అయిన ఒక కుమార్తె, వేదాధ్యయనం చేసే ఒక కుమారుడు ఉన్నారు. విద్యార్ధులకు వేదం నేర్పుతూ ఈ బ్రాహ్మణుడు జీవనం చేస్తూ ఉండగా, ఒక రోజు ఆయన కుమార్తె దేహం నుండి పురుగులు రాలిపడ్డాయి. ఈ సంఘటనతో ఆ బాలిక స్పృహతప్పి పడిపోగా, ఉత్తంగుడు తన ఉపాసనా బలం వలన ఆమె పూర్వ జన్మలో రజస్వల అయి ఉండి , ఇంటిలోని అన్నపు గిన్నెలను ముట్టుకోవడం వలన ప్రస్తుతం తన కుమార్తె దేహం క్రిమిభూయిష్టమైనదని తెలుసుకున్నాడు. అప్పుడా బాపడు తన కూతురు చేత ఋషిపంచమీ వ్రతాన్ని చేయించి, గత జన్మలో ఆమె రజస్వలగా ఉన్న సమయంలో చేసిన పాపాలను హరించివేశాడు. భాద్రపద శుద్ధ పంచమి నాడు ఏ స్త్రీ అయితే ఈ వ్రతాన్ని నిష్ఠగా ఆచరిస్తుందో, ఆమె రజస్వలగా ఉండి చేసిన దోషాలన్నీ హరించబడతాయి.
పూర్వకాలంలో ఇంద్రుడు వృతాసుర వధ చేసి బ్రహ్మహత్యా పాతకం పొందాడు. అప్పుడు ఇంద్రుడు తన పాపంలో ఒక పావు వంతు భాగాన్ని స్త్రీలకు ఇచ్చాడు. ఆనాటి నుండి స్త్రీలు రజో ధర్మాన్ని పొంది, రజస్వలలు కావడం ప్రారంభమైనది. రజస్వలా కాలంలో వారు తెలిసీ తెలియక చేసే పాపాలను పోగొట్టడానికి బ్రహ్మ ఈ ఋషిపంచమి వ్రతాన్ని కలిపంచాడని పురాణ కథనం.
విదర్భలో శ్వేతజితుడనే క్షత్రీయుడు, సుమిత్ర అనే ఒక బ్రాహ్మణ స్త్రీ ఉండేవారు. శ్వేతజితుడు కృషి కర్మలో ఉండటం వలన, తెలియక రజస్వల, అయిన స్త్రీలను తాకడం, వారితో సంబాషించడం వంటి పనులు చేశాడు. సుమిత్ర కూడా రజస్వలగా ఉన్నా అందర్నీ ముట్టుకుంటూ ఉండేది. అవసానకాలంలో వారు ఇద్దరూ మృతి చెంది, సుమిత్ర కుక్క గానూ, శ్వేతజితుడు ఎద్దుగానూ సుమిత్ర కొడుకైన గంగాధరుని ఇంటినే జన్మించారు.
కాలం గడుస్తున్నది.సుమిత్ర శ్రాద్ధదినం వచ్చింది. గంగాధరుడు శ్రద్ధగా. శ్రాద్ధ క్రియ ఆచరించి, బియ్యపు పరమాన్నాన్ని నైవేద్యంగా సమర్పించేలోగా, పాయసాన్ని ఒక పాము ముట్టడం చూసిన కుక్క, అతిథులకు ఆ పాయసం పెడితే మరణిస్తారని తలంచి, అందరూ చూస్తూండగానే తాను ఆ పాయసాన్ని ఎంగిలి చేసింది. కుక్కముట్టిన పాయసం పనికి రాదు కనుక వంట మనిషి మళ్ళీ పాయసం వండి అతిథులను తృప్తి పరచింది. కానీ కుక్క పాయసాన్ని ముట్టినందున కోపంతో, ఆ రోజు దానికి ఆహారం ఇవ్వలేదా వంటమనిషి.ఆదిత్యయోగీ.
కుక్కరూపంలో ఉన్నది తానని తెలియక కొడుకు సైతం తన పట్ల నిర్లక్ష్యం వహించడం చూసిన సుమిత్ర ఈనాడు నా కొడుకు చేసిన శ్రాద్ధం వ్యర్ధం అయింది కదా! అని ఎద్దురూపంలో ఉన్న క్షత్రియునకు చెప్పుకుంది. ఈ రెండు మూగ జీవాల భాషను తెల్సిన గంగాధరుడు మర్నాడు తన గురువు వద్దకు వెళ్ళి, వాళ్ళ శాపవృత్తాంతము తెలుసుకుని, తాను ఋషిపంచమి వ్రతాన్ని ఆచరించి, వారికి పశుజన్మల నుండి విముక్తి కలిగించి, ఉత్తమ గతులు పొందునట్లు చేసి మాతృఋణ విముక్తుడయ్యాడు.
ఈ వ్రతం ఆచరించే విధానం
ఋషిపంచమి వ్రతం ప్రాయశ్చితాత్మకమైన వ్రతం. ఈ వ్రతం విధానాలు మనలో చాలామందికి తెల్సినా ఆచరించే వాళ్ళు తక్కువ! ఒకవేళ ఆచరించినా చాలా అశాస్త్రీయంగా చేయడం విచారకరం.
పంచమినాటి తెల్లవారుఝామున స్త్రీలు స్నానం చేసి పుష్పసంచయనం చేయాలి. స్నానం చేస్తున్న సమయంలోనే వ్రత సంకల్పాన్ని చెప్పుకోవాలి. అనంతరం గణపతి పూజ పూర్తిచేసి, ఉత్తరేణి మొక్కకు పూజసల్పి, దాన్ని సమూలంగా పెరికివేసి,దాని కొమ్మతో దంతధావనం ( పళ్ళుతోమడం) చేయాలి. పుణ్యస్త్రీలు విభుది, గోపిచందనం, పంచగవ్యములతో స్నానించాలి. ఈ తంతు ముగియగానే ఆకాశంలోని సప్తఋషులను, అరుంధతిని చూస్తూ ఋషి పూజ చేయాలి.
పూజలో నాల్గువత్తుల దీపం ఉండాలి. పూజానంతరం, భోజనంలో గేదే పెరుగు, వేయించిన శనగలు, తోటకూర కూరను భుజించాలి.
వివాహితలు ఈ వ్రతంవల్ల భర్త ప్రేమనూ, వితంతువులు రాబోయే జన్మలో ఆయుష్మంతుడైన భర్తను పొందుతారని ” వ్రతోత్సవ చరిత్ర ” స్పష్టం చేస్తున్నది. ఋషిపంచమి మధ్యాహ్నకాల వ్యాపిని అయి ఉండాలి. పంచమి తిధి ఉభయదిన వ్యాపినిగా ఉంటే మొదటిరోజునే ఈ వ్రతం ఆచరించాలి. నీలమతపురాణం ఋషిపంచమిని వరుణ పంచమి గానూ, ” జ్యోతిషీ” రక్షాపంచమిగానూ, స్మృతి కౌస్తుభమౌ – చతుర్వర్గ చింతామణి – పురుషార్ధ చింతామణి వంటి పలు ప్రాచీన గ్రంథాలు ఈ పంచమిని “ఋషిపంచమి” గానూ పేర్కొనడం జరుగింది. నామాలు వేరు అయినప్పటికి స్త్రీలు ఈ రోజున ఋషిపంచమి వ్రతాన్ని ఆచరించినట్లయితే జన్మ జన్మలందు రజస్వలయై చేసిన దోషములు హరించబడతాయి. ఇది స్త్రీల వ్రతం. ప్రతి స్త్రీ ఆచరించవలసిన వ్రతం…
మనిషి – జ్ఞానేంద్రియ, విషయ జ్ఞాన, వినియోగి!
ఋషి – ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానాభువం కలిగియుండాలి!
దేవరుషి – దివ్యానుభూతిని పొందిన, ఆత్మజ్ఞాని!
దివ్యపురుషం – పూర్ణ జ్ఞానయోగి, విశ్వవిహారం, పరమాత్మ
ప్రేరిత, అంతటా వ్యాప్తతను కలిగి యుండుట పరమాత్మ
బ్రహ్మం – సర్వాన్ని తనలో కలిగియుండి, తాను దేని
పరిధిలోనూ లేనిది – సర్వవ్యాప్తతాబ్రహ్మం..
ఈ వ్రతం పవిత్రతకు, నిష్ఠకు, మరియు ఋషులకు కృతజ్ఞతగా భావించబడుతుంది. ఈ వ్రతాన్ని నిష్ఠగా ఆచరించడం వల్ల సమస్త పాపాలు తొలగి, జీవితం సుఖసంతోషాలతో నిండిపోతుందని నమ్మకం.
సప్తఋషిభ్యో నమః
Also Read
