పూరీ జగన్నాథ ఆలయం: ఒక దైవాలయం యొక్క వైభవోపేత చరిత్ర
భారతదేశంలోని పురాతన పుణ్యక్షేత్రాలలో ఒకటైన పూరీ, తన అద్భుతమైన జగన్నాథ ఆలయంతో – Puri Jagannath Temple ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఒడిశా రాష్ట్ర (Odisha) రాజధాని భువనేశ్వర్ (Bhubaneswar) నుండి 60 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న ఈ పట్టణం, శతాబ్దాలుగా భక్తులను ఆకట్టుకుంటూ వస్తోంది.
“పురుషోత్తమ క్షేత్రం” మరియు “శ్రీ క్షేత్రం” అనే పేర్లతో పిలువబడే పూరీ (Puri), వైష్ణవ మతంలో ఒక ముఖ్యమైన కేంద్రంగా విరాజిల్లుతోంది. ఈ పట్టణంలోని జగన్నాథ ఆలయం (Jagannath Temple), వైష్ణవ దివ్యదేశాలలో ఒకటిగా గుర్తించబడుతుంది, హిందువులకు అత్యంత పవిత్రమైన “చార్ ధాం – Char Dham” యాత్రా స్థలాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది.
ఆలయ నిర్మాణం: ఒక చారిత్రక గాథ
11వ శతాబ్దంలో, కళింగ రాజు (King of Kalinga) అనంతవర్మ చోడగంగాదేవ ఈ అద్భుత ఆలయ నిర్మాణానికి శ్రీకారం చుట్టాడు. ఆయన మనవడు రాజా అనంగ భీమదేవ పాలనలో ఈ ఆలయ నిర్మాణం పూర్తయింది. అయితే, చారిత్రక ఆధారాల ప్రకారం, ఈ ప్రదేశంలో ఇంతకు ముందు మరొక ఆలయం ఉండేదని, దానిని ఇంద్రద్యుమ్న(Indradyumna) మహారాజు నిర్మించాడని తెలుస్తోంది.
ఆలయానికి సంబంధించిన పురాణ కథ
ఈ ఆలయ నిర్మాణంతో సంబంధం ఉన్న ఒక ఆసక్తికరమైన పురాణ కథ ప్రచారంలో ఉంది. దక్షిణ ద్వీపకల్పంలోని ఒక అడవిలో నివసించే ఇంద్రద్యుమ్న మహారాజు, శ్రీకృష్ణుడి (Lord Sri Krishna) భక్తుడు. ఒకరోజు, శ్రీకృష్ణుడు అడవిలో సంచరిస్తూ ఉండగా, ఒక రాక్షసుడు ఆయనపై దాడి చేశాడు. ఆ రాక్షసుడి నుండి శ్రీకృష్ణుడిని కాపాడటానికి ఇంద్రద్యుమ్న మహారాజు పోరాడాడు.
అయితే, ఆ పోరాటంలో శ్రీకృష్ణుడు మరణించాడు. తన ప్రియమైన దేవుడి మరణంతో కలత చెందిన ఇంద్రద్యుమ్న మహారాజు, ఆయన స్మారక చిహ్నాన్ని ప్రతిష్టించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు.
అందుకోసం, ఒక రాత్రి సమయంలో, శ్రీకృష్ణుడి దేహం నుండి వెలువడిన కాంతి ఒక చెట్టుపై ఒదిగింది. ఆ ప్రకాశాన్ని చూసిన ఇంద్రద్యుమ్న మహారాజు, ఆ చెట్టు దగ్గర ఒక ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. అదే ఆలయం కాలక్రమేణా జగన్నాథ ఆలయంగా (Puri Jagannath Temple) పరిణమించిందని చెబుతారు.
ఆలయ నిర్మాణ వైశిష్ట్యాలు
214 అడుగుల ఎత్తుతో, వైష్ణవ శైలిలో నిర్మించబడిన పూరీ జగన్నాథ ఆలయం ఒక అద్భుతమైన కళాఖండం. ఈ ఆలయం యొక్క నిర్మాణ శైలిలో కొన్ని ప్రత్యేకమైన అంశాలు ఉన్నాయి, ఇవి దానిని భారతదేశంలోని ఇతర ఆలయాల నుండి వేరు చేస్తాయి.
1. ఎత్తైన గోపురం లేకపోవడం:
సాధారణంగా హిందూ ఆలయాలకు ఎత్తైన గోపురాలు ఉంటాయి. కానీ, పూరీ జగన్నాథ ఆలయానికి గోపురం లేదు. ఆలయం యొక్క ప్రధాన ద్వారం పైభాగంలో ఒక చిన్న శిఖరం మాత్రమే ఉంది.
2. ప్రత్యేకమైన రథ నిర్మాణం:
ఈ ఆలయం యొక్క మరొక ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, ఇది రథం ఆకారంలో నిర్మించబడింది. ఆలయం యొక్క నాలుగు వైపులా నాలుగు గోడలు ఉన్నాయి, అవి ఒక రథం (Chariot) యొక్క చక్రాలను పోలి ఉంటాయి.
3. శిల్పకళా వైభవం:
జగన్నాథ ఆలయం శిల్పకళా వైభవానికి ప్రసిద్ధి చెందింది. ఆలయం యొక్క గోడలు మరియు స్తంభాలు వివిధ దేవతలు, పురాణ కథలు మరియు జ్యామితీయ నమూనాలతో చెక్కబడిన శిల్పాలతో (Sculptures) అలంకరించబడి ఉన్నాయి.
4. లోహపు చెక్కిళ్ళు:
పూరీ జగన్నాథ ఆలయం లోహపు చెక్కిళ్ళకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ ఆలయం లోపల మరియు బయట అనేక అద్భుతమైన శిల్పాలు ఉన్నాయి, ఇవి రాగి, బంగారం మరియు వెండితో తయారు చేయబడ్డాయి. ఈ చెక్కిళ్ళు భగవాన్ విష్ణువు (Lord Vishnu) యొక్క వివిధ రూపాలను, పక్షులు, జంతువులు మరియు పురాణ జీవులను చిత్రీకరిస్తాయి. కేంద్ర గోపురం 214 అడుగుల ఎత్తు ఉంది మరియు ఇది రాగితో చేసిన నటరాజ విగ్రహంతో అలంకరించబడింది.
5. నాలుగు ద్వారాలు:
జగన్నాథ ఆలయానికి నాలుగు ద్వారాలు ఉన్నాయి, ప్రతి ద్వారం ఒక దిశను ముఖంగా ఉంటుంది. తూర్పు ద్వారాన్ని “సింహ ద్వారం” అని పిలుస్తారు, దక్షిణ ద్వారాన్ని “అశ్వి ద్వారం” అని పిలుస్తారు, పశ్చిమ ద్వారాన్ని “గజ ద్వారం” అని పిలుస్తారు మరియు ఉత్తర ద్వారాన్ని “వసుధార ద్వారం” అని పిలుస్తారు.
6. నవగ్రహాల మందిరం:
ఆలయం ప్రాంగణంలో నవగ్రహాలకు అంకితమైన ఒక చిన్న మందిరం ఉంది. నవగ్రహాల ప్రభావానికి గురైన భక్తులు ఈ మందిరాన్ని సందర్శిస్తారు.
7. అన్నప్రసాదం:
ప్రతిరోజూ వేలాది మంది భక్తులకు ఉచిత భోజనం అందించే “అన్నప్రసాదం” పేరుతో పంపిణీ చేయబడే భారీ వంట ఏర్పాటు పూరీ జగన్నాథ ఆలయంలోని మరొక ప్రత్యేకత. దాదాపు 50 వంటలతో తయారుచేసే ఈ ప్రసాదం భక్తులందరికీ ఉచితంగా అందించబడుతుంది.
8. సమీప దేవాలయాలు:
జగన్నాథ ఆలయం సముదాయంలో ఇతర ఆలయాలు కూడా ఉన్నాయి, వీటిలో గుండీచా మందిర్ మరియు శక్తి పీఠాలలో ఒకటైన శక్తి పీఠం – సింహాచల గణపతి ఆలయం ముఖ్యమైనవి.
పూరీ జగన్నాథ ఆలయం: ప్రత్యేకమైన విగ్రహాల వివరాలు
పూరీ జగన్నాథ ఆలయంలోని విగ్రహాలు చాలా ప్రత్యేకమైనవి మరియు ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఈ విగ్రహాలు చెక్కతో తయారు చేయబడ్డాయి, కానీ అవి బంగారు దుస్తులు మరియు ఆభరణాలతో అలంకరించబడ్డాయి. ప్రతి సంవత్సరం, నూతన విగ్రహాలను తయారు చేసి పాత విగ్రహాలను స్థానంలో ఉంచుతారు. ఈ ప్రక్రియను “నవకళేబర” అని పిలుస్తారు.
1. ప్రధాన విగ్రహాలు:
- జగన్నాథుడు: జగన్నాథుడు ఆలయంలోని ప్రధాన దేవుడు మరియు శ్రీకృష్ణుడిని సూచిస్తాడు. ఆయన విగ్రహం 9 అడుగుల ఎత్తు ఉంటుంది మరియు నాలుగు చేతులు కలిగి ఉంటుంది. ఆయన కుడి చేతిలో చక్రం, ఎడమ చేతిలో శంఖం ఉంటుంది.
- బలభద్రుడు: బలభద్రుడు జగన్నాథుడి అన్నయ్య మరియు బలరాముడిని సూచిస్తాడు. ఆయన విగ్రహం జగన్నాథుడి విగ్రహం కంటే కొంచెం చిన్నది మరియు నాలుగు చేతులు కలిగి ఉంటుంది. ఆయన కుడి చేతిలో గద, ఎడమ చేతిలో హలం ఉంటుంది.
- సుభద్ర: సుభద్ర జగన్నాథుడి చెల్లెలు మరియు సుభద్రను సూచిస్తుంది. ఆమె విగ్రహం రెండు విగ్రహాల కంటే చిన్నది మరియు రెండు చేతులు కలిగి ఉంటుంది. ఆమె కుడి చేతిలో పద్మం, ఎడమ చేతిలో లోటా ఉంటుంది.
2. విగ్రహాల తయారీ:
ప్రతి 12 సంవత్సరాలకు ఒకసారి, కొత్త విగ్రహాలను తయారు చేయడానికి ఒక ప్రత్యేక కార్యక్రమం జరుగుతుంది. ఈ కార్యక్రమాన్ని “నబకళేబర ఉత్సవం” అని పిలుస్తారు.
- కలప ఎంపిక: ఒక నిర్దిష్ట రకమైన వేప చెట్టు (Neem Tree) నుండి కలపను ఎంచుకుంటారు. ఈ చెట్టును “దారు బ్రహ్మ” అని పిలుస్తారు మరియు దానిని దేవతలకు నిలయంగా భావిస్తారు.
- విగ్రహాల తయారీ: శిల్పులు ఎటువంటి రేఖాచిత్రాలు లేదా నమూనాలను ఉపయోగించకుండా, దైవ స్ఫూర్తితో విగ్రహాలను చెక్కడం ప్రారంభిస్తారు. ఈ ప్రక్రియ సుమారు 15 రోజులు పడుతుంది.
- ప్రాణ ప్రతిష్ట: కొత్త విగ్రహాలకు “ప్రాణ ప్రతిష్ట” అనే ఒక ప్రత్యేకమైన కార్యక్రమం నిర్వహిస్తారు. ఈ కార్యక్రమంలో, దేవతల ఆత్మలను విగ్రహాలలోకి ఆహ్వానించడానికి వేద మంత్రాలను (Vedic mantras) పఠిస్తారు
- జగన్నాథుడు, బలభద్రుడు మరియు సుభద్ర: ఈ మూడు విగ్రహాలు ఆలయంలోని ప్రధాన విగ్రహాలు. జగన్నాథుడు (Jagannath) రాజుగా, బలభద్రుడు (Balabhadra) బలవంతుడిగా మరియు సుభద్ర (Subhadra) సోదరిగా సూచించబడతారు.
- చెక్కతో తయారీ: ఈ విగ్రహాలు రాతి లేదా లోహంతో కాకుండా చెక్కతో తయారు చేయబడటం ఒక ప్రత్యేకత. చెక్కను దేవతలకు మరింత జీవించేలా చేస్తుందని నమ్ముతారు.
- ప్రతి సంవత్సరం కొత్తవి: ప్రతి 12 సంవత్సరాలకు ఒకసారి, విగ్రహాలు పాతవిగా మారినట్లు భావించినప్పుడు, కొత్త విగ్రహాలను తయారు చేస్తారు. ఈ ప్రక్రియను “నబకలేబర” అని పిలుస్తారు మరియు ఇది ఒక పెద్ద పండుగ.
- అసంపూర్ణ శరీరాలు: జగన్నాథుడి విగ్రహం యొక్క చేతులు, కాళ్ళు మరియు మెడ అసంపూర్ణంగా చెక్కి ఉండటం ఒక ఆసక్తికరమైన విషయం. కొందరు దీనిని దేవుడు ఇంకా సృష్టిలో ఉన్నాడని సూచిస్తుందని నమ్ముతారు, మరికొందరు ఇది భక్తులకు తమ స్వంత ఊహలతో విగ్రహాన్ని పూర్తి చేసే అవకాశం ఇస్తుందని నమ్ముతారు.
3. పాత విగ్రహాల విధి:
కొత్త విగ్రహాలు సిద్ధమైన తర్వాత, పాత విగ్రహాలను ఏం చేస్తారో ఎవరికీ తెలియదు. కొందరు వాటిని సముద్రంలో నిమగ్నం చేశారని, మరికొందరు వాటిని రహస్య ప్రదేశంలో దాచారని నమ్ముతారు.
4. జగన్నాథ రథ యాత్ర:
కొత్త విగ్రహాల ప్రతిష్టాపన తర్వాత, ప్రసిద్ధ రథ యాత్ర జరుగుతుంది. ఈ ఉత్సవంలో, జగన్నాథుడు, బలభద్రుడు మరియు సుభద్ర మూల విగ్రహాలను భారీ రథాలపై ఊరేగిస్తారు. లక్షలాది భక్తులు ఈ యాత్రలో పాల్గొంటారు.
పూరీ జగన్నాథ ఆలయంలోని విగ్రహాలు వాటి ప్రత్యేకత, చరిత్ర మరియు ఆ సంబంధించిన ఆచారాల కారణంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందాయి. వీటితో పాటు, ఈ ఆలయంలో మరొక ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, విగ్రహాలకు కళ్ళు ఉండవు. కొత్తగా తయారు చేసిన విగ్రహాలకు “నేత్రోత్సవం” అనే వేడుక ద్వారా కళ్ళు చిత్రించబడతాయి. ఈ కార్యక్రమాన్ని చాలా పవిత్రంగా భావిస్తారు మరియు భక్తులు దానిని పెద్ద ఎత్తున తిలకిస్తారు.
ప్రతియేటా ఆషాడ శుక్లపక్షమి పాడ్యమి తిథినాడు ఒడిశాలోని పూరీ జగన్నాథుడి రథయాత్ర జరుగుతుంటుంది. పూరీలో ప్రతీ ఏటా కొత్త రథాలు తయారు చేస్తారు. ఇంకా పూరీ జగన్నాథ ఆలయానికి ఎన్నో ప్రత్యేకతలు ఉన్నాయి.
పూరీ జగన్నాథ ఆలయంలోని విగ్రహాలు కేవలం కళాఖండాలు మాత్రమే కాకుండా, ఆధ్యాత్మిక విశ్వాసం మరియు సంప్రదాయాలకు ప్రతీకలు. వారి ప్రత్యేకమైన రూపాలు మరియు వారి చుట్టూ ఉన్న రహస్యాలు భక్తులను ఆకర్షించడంలో మరియు వారిని ఆలయానికి దగ్గర చేయడంలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి.
పూరీ జగన్నాథ ఆలయం: జగన్నాథుడిని పూజించిన విశ్వావసుడు
పూరీ జగన్నాథ ఆలయం చరిత్రలో ఒక విశ్వావసుడు జగన్నాథుడిని పూజించిన కథ చాలా ప్రసిద్ధి చెందింది.
కథ ప్రకారం, ఒకప్పుడు, విశ్వావసు అనే ఒక ముని జగన్నాథుడిని పూజించాలని కోరుకున్నాడు. కానీ, ఆయనకు ఆలయానికి ప్రవేశం లభించలేదు. ఎందుకంటే, ఆలయంలోకి ప్రవేశించడానికి మానవులకు అనుమతి లేదు.
నిరాశకు గురైన విశ్వావసు, ఒక సంవత్సరం పాటు ఆలయం బయట తపస్సు చేశాడు. ఆయన యొక్క భక్తికి మెచ్చి, జగన్నాథుడు ఒక కలలో కనిపించి, ఆయనకు ఒక శిల్పాన్ని ఇచ్చాడు. ఆ శిల్పం జగన్నాథుడి రూపాన్ని కలిగి ఉండేది.
విశ్వావసు ఆ శిల్పాన్ని తనతో తీసుకుని, ఒక చిన్న గుడిసెలో ప్రతిష్టించాడు. ఆయన శిల్పానికి ప్రతిరోజూ పూజలు చేసేవాడు. కాలక్రమేణా, విశ్వావసు గుడిసె చుట్టూ ఒక చిన్న పట్టణం ఏర్పడింది. ఆ పట్టణానికి “పురి – Puri ” అని పేరు పెట్టారు.
కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత, ఒక రాజు ఆ పట్టణానికి వచ్చి, విశ్వావసు గుడిసెను చూశాడు. ఆయన జగన్నాథుడి శిల్పం యొక్క అందానికి ముగ్ధుడై, దాని చుట్టూ ఒక భారీ ఆలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. అలా, పూరీ జగన్నాథ ఆలయం నిర్మితమైంది. ఈ ఆలయంలోని కేంద్ర విగ్రహం విశ్వావసు పూజించిన జగన్నాథుడి శిల్పం యొక్క అసలైన రూపం అని నమ్ముతారు.
ఈ కథ జగన్నాథుడి పట్ల భక్తి యొక్క శక్తిని మరియు ఆయన భక్తులను ఎలా ఆశీర్వదిస్తాడో చూపిస్తుంది. ఈ కథ పూరీ జగన్నాథ ఆలయం యొక్క చరిత్రలో ఒక ముఖ్యమైన భాగం మరియు ప్రతి సంవత్సరం వేలాది భక్తులను ఆకర్షిస్తుంది.
పూరీ జగన్నాథ ఆలయం: కలలో కనిపించిన జగన్నాథుడు
పూరీ జగన్నాథ ఆలయంతో సంబంధం ఉన్న మరొక ప్రసిద్ధ కథ జగన్నాథుడు ఒక రాజుకు కలలో కనిపించిన కథ.
కథ ప్రకారం, ఒకప్పుడు ఒరిస్సా రాజ్యాన్ని పరిపాలించిన ఒక రాజు ఉన్నాడు. ఆయన పేరు ఇంద్రద్యుమ్న మహారాజు. ఆయన జగన్నాథుడి భక్తుడు మరియు ఆయనకు ఒక ఆలయాన్ని నిర్మించాలని కోరుకున్నాడు.
ఒకరోజు రాత్రి, జగన్నాథుడు ఇంద్రద్యుమ్న మహారాజుకు కలలో కనిపించి, తనను సముద్రతీరంలో ఒక నిర్దిష్ట ప్రదేశంలో కనుగొనమని చెప్పాడు. రాజు ఉల్లాసంగా మేల్కొని, ఆ ప్రదేశానికి వెళ్ళాడు. అక్కడ, ఆయనకు ఒక శిల్పం దొరికింది, అది జగన్నాథుడి రూపాన్ని కలిగి ఉండేది.
రాజు ఆ శిల్పాన్ని తన రాజధానికి తీసుకువెళ్లి, అక్కడ ఒక అందమైన ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. ఆ ఆలయమే నేటి పూరీ జగన్నాథ ఆలయం. ఈ కథ జగన్నాథుడు తన భక్తులను ఎలా మార్గనిర్దేశిస్తాడో మరియు వారికి సహాయం చేస్తాడో చూపిస్తుంది. ఈ కథ భక్తులలో జగన్నాథుడి పట్ల మరింత విశ్వాసాన్ని పెంచుతుంది మరియు ఆలయానికి వారి యాత్రలకు స్ఫూర్తినిస్తుంది.
పూరీ జగన్నాథ ఆలయంతో సంబంధం ఉన్న కథలు దాని చరిత్ర, సంస్కృతి మరియు ఆధ్యాత్మికతకు ఒక గొప్ప వనరు. ఈ కథలు జగన్నాథుడి పట్ల భక్తి యొక్క శక్తిని మరియు ఆయన భక్తుల జీవితాలపై ఆయన చూపే ప్రభావాన్ని చూపిస్తాయి.
పూరీ జగన్నాథ ఆలయం: ముగింపు
పూరీ జగన్నాథ ఆలయం గురించి ఈ అద్భుతమైన చరిత్ర, వాస్తు శిల్పం, సంప్రదాయాలు మరియు పురాణాలు దానిని ఒక ప్రత్యేకమైన ప్రదేశంగా మార్చాయి.
భారతదేశంలోని అనేక పుణ్యక్షేత్రాల మాదిరిగానే, పూరీ జగన్నాథ ఆలయం కూడా ఒక విశ్వాసం మరియు భక్తి యొక్క కేంద్రం. భక్తులు ఇక్కడికి వచ్చి ఆధ్యాత్మిక శక్తిని పొందుతారు, తమ పాపాలను కడుగుకుంటారు మరియు మోక్షాన్ని పొందడానికి ప్రయత్నిస్తారు.
ఈ ఆలయం యొక్క వార్షిక రథ యాత్ర ఒక అద్భుతమైన దృశ్యం, ఇది లక్షలాది మందిని ఆకర్షిస్తుంది. పూరీ జగన్నాథ ఆలయం ఒక సాధారణ ఆలయం కంటే చాలా ఎక్కువ. ఇది భారతదేశ సంస్కృతి, చరిత్ర మరియు ఆధ్యాత్మికత యొక్క జీవన చిహ్నం.
Credits: @BBCNewsTelugu
Latest Post About Temples:
