నిర్వాణ దశకం
శ్రీ ఆది శంకరాచార్యులు (Adi Shankaracharya) రచించిన “నిర్వాణ దశకం” “Nirvana Dasakam” అనే స్తోత్రం ఆధ్యాత్మిక సాధనలో ఆత్మజ్ఞాన వెలుగులు చూపించే పది మెట్లుగా ముందుకు సాగేందుకు ప్రకాశవంతమైన మార్గదర్శి. పది శ్లోకాలతో రచించబడిన ఈ స్తోత్రం మన నిజస్వరూపాన్ని, నిర్వాణ స్థితిని చేరుకోవడానికి అవసరమైన ఆత్మజ్ఞానాన్ని మన ముందు ఉంచుతుంది.
ప్రతి శ్లోకం చివర “శివః కేవలోऽహమ్” అనే మంత్రంతో ముగుస్తుంది. దీని అర్థం “నేను శివుడిని మాత్రమే” అంటే, మనం నిజానికి భౌతిక రూపాలు కాదు, శుద్ధ చైతన్య స్వరూపులమని అర్థం. మనం ఈ లోకానికి బంధించబడలేదు, మనం నిత్య జ్యోతి, సచ్చిదానంద స్వరూపులం.
నిర్వాణ దశకం (Nirvana Dasakam) పది స్తోత్రం నందు:
- మొదటి మెట్టు మన చుట్టూ ఉన్న భౌతిక ప్రపంచాన్ని దాటి, నిజమైన ఆత్మతత్వాన్ని గుర్తించమని చెబుతుంది.
- రెండవ మెట్టు మన సామాజిక గుర్తింపులను (వర్ణం, మతం, ధర్మం) వదిలి, నిరంతరమైన ఆత్మతత్వాన్ని చూడమంటుంది.
- మూడవ మెట్టు మన సంబంధాలను, విశ్వాసాలను దాటి, ఉన్నత స్థాయి ఆత్మజ్ఞానాన్ని సాధించమంటుంది.
- నాల్గవ మెట్టు వివిధ మతాల మార్గాలను దాటి, సార్వత్రిక ఆత్మతత్వాన్ని చూడమంటుంది.
- ఐదవ మెట్టు శరీర రూపాలకు అతీతంగా, నిరాకారమైన ఆత్మతత్వాన్ని గుర్తించమంటుంది.
- ఆరవవ మెట్టు మన స్పృహ స్థితులకు (మెలకువ, కల, నిద్ర) అతీతంగా, నిరంతర సచ్చిదానంద స్వరూపాన్ని చూడమంటుంది.
- ఏడవ మెట్టు జ్ఞానం, బోధనలకు అతీతంగా, శుద్ధ చైతన్య స్వరూపాన్ని గుర్తించమంటుంది.
- ఎనిమిదవ మెట్టు దిశలకు అతీతంగా, అంతటా వ్యాపించి ఉన్న ఆత్మతత్వాన్ని చూడమంటుంది.
- తొమ్మిదవ మెట్టు అనేకత్వం, భేదాలకు అతీతంగా, నిరంతర ఏకత్వాన్ని చూడమంటుంది.
- పదవ మెట్టు శూన్యం, అశూన్యం అనే భావనలకు అతీతంగా, ఉన్నతమైన ఆత్మతత్వాన్ని చూడమంటుంది.
నిర్వాణ దశకం పది శ్లోకాలలో మనం ఎవరు, ఎక్కడి నుండి వచ్చాము, ఎక్కడికి వెళ్ళాలి అనే ప్రశ్నలకు సమాధానం ఇస్తాయి. ఈ స్తోత్రం మన జీవితాన్ని మార్చగల ఒక మార్గదర్శి. ఈ స్తోత్రాన్ని అర్థం చేసుకుని, ఆచరించడం ద్వారా మనం ఆనందం, శాంతి, ఆత్మజ్ఞానం సాధించగలము.
Nirvana Dasakam
నిర్వాణ దశకం తెలుగు
న భూమిర్న తోయం న తేజో న వాయుః
న ఖం నేంద్రియం వా న తేషాం సమూహః
అనేకాంతికత్వాత్సుషుప్త్యేకసిద్ధః
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 1 ॥
న వర్ణా న వర్ణాశ్రమాచారధర్మా
న మే ధారణాధ్యానయోగాదయోపి
అనాత్మాశ్రయాహం మమాధ్యాసహానా-
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 2 ॥
న మాతా పితా వా న దేవా న లోకా
న వేదా న యజ్ఞా న తీర్థ బ్రువంతి
సుషుప్తౌ నిరస్తాతిశూన్యాత్మకత్వా-
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 3 ॥
న సాంఖ్యం న శైవం న తత్పాంచరాత్రం
న జైనం న మీమాంసకాదేర్మతం వా
విశిష్టానుభూత్యా విశుద్ధాత్మకత్వా-
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 4 ॥
న చోర్ధ్వం న చాధో న చాంతర్న బాహ్యం
న మధ్యం న తిర్యన్న పూర్వాఽపరా దిక్
వియద్వ్యాపకత్వాదఖండైకరూపః
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 5 ॥
న శుక్లం న కృష్ణం న రక్తం న పీతం
న కుబ్జం న పీనం న హ్రస్వం న దీర్ఘం
అరూపం తథా జ్యోతిరాకారకత్వా-
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 6 ॥
న శాస్తా న శాస్త్రం న శిష్యో న శిక్షా
న చ త్వం న చాహం న చాయం ప్రపంచః
స్వరూపావబోధీ వికల్పాసహిష్ణుః
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 7 ॥
న జాగ్రన్న మే స్వప్నకో వా సుషుప్తిః
న విశ్వో న వా తైజసః పాజ్ఞకో వా
అవిద్యాత్మకత్వాత్త్రయాణం తురీయః
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 8 ॥
అపి వ్యాపకత్వాద్ధితత్వప్రయోగా-
త్స్వతః సిద్ధభావాదనన్యాశ్రయత్వాత్
జగత్తుచ్ఛమేతత్సమస్తం తదన్య-
తదేకోఽవశిష్టః శివః కేవలోఽహమ్ ॥ 9 ॥
న చైకం తదన్యద్ద్వితీయం కుతః స్యాత్
న కేవలత్వం న చాకేవలత్వం
న శూన్యం న చాశూన్యమద్వైతకత్వా-
కథం సర్వవేదాంతసిద్ధిం బ్రవీమి ॥ 10 ॥
|| Om Namah Shivay ||
Credits: @ADHAATO
