నాగ పంచమి: సర్ప దేవుళ్ల ఆరాధన
“నాగ పంచమి – Naga Panchami” హిందూ సంప్రదాయంలో ప్రముఖమైన పండుగలలో ఒకటి. నాగ దేవతలను పూజించే ఈ పవిత్రమైన రోజు ప్రతి సంవత్సరం శ్రావణ మాసంలోని (Sravana Masam) శుక్ల పక్షం పంచమి (Panchami) తిథి నాడు వస్తుంది. నాగులు పురాణాలలో ప్రత్యేక స్థానం కలిగి ఉన్న పాముల జాతి. వాటిని భూమికి కాపరిగా భావిస్తారు. వాటికి సంబంధించిన అనేక పురాణ కథలు, నమ్మకాలు ప్రచారంలో ఉన్నాయి. నాగ పంచమి రోజు నాగులను (Cobra) పూజించడం వల్ల సర్ప దోషం నివారణ అవుతుందని, సంతాన భాగ్యం లభిస్తుందని నమ్మకం. ఈ పండుగను దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో విభిన్న రీతులలో జరుపుకుంటారు.
నాగ పంచమి చరిత్ర
నాగ పంచమి పండుగకు సంబంధించిన చరిత్ర పురాణాలతో (Purana) ముడిపడి ఉంది. పురాణాల ప్రకారం, వాసుకి (Vasuki) అనే నాగదేవుడు సముద్రమంథనం సమయంలో అమృతం కోసం దేవతలు, రాక్షసులకు మధ్య వంతెనగా వ్యవహరించాడు. అందుకు బ్రహ్మదేవుడు (Lord Brahma) ఆయనకు శ్రావణ మాసంలో పూజించబడాలనే వరం ఇచ్చాడు. ఇదే నాగ పంచమి పండుగ ప్రారంభానికి కారణమని చెబుతారు.
నాగులు భూమికి కాపరులుగా భావిస్తారు. వాటిని కించపరిస్తే ప్రతికూల ఫలితాలు ఉంటాయని నమ్మకం. ఈ భయంతోనే ప్రజలు నాగులను పూజించడం ప్రారంభించారు. కాలక్రమంలో ఈ ఆచారం పండుగ రూపం దాల్చింది. నాగ పంచమి రోజు నాగులను పూజించడం వల్ల కాల సర్ప దోషం (Kala Sarpa Dosha) నివారణ అవుతుందని, సంతాన భాగ్యం లభిస్తుందనే నమ్మకం బలపడింది. ఈ విధంగా నాగ పంచమి పండుగ ప్రాముఖ్యత పెరిగింది.
నాగ దేవతలకు సంబంధించిన మరో ప్రముఖమైన కథ లక్ష్మీదేవితో (Lakshmi Devi) ముడిపడి ఉంది. ఒకసారి ఇంద్రుడు (Lord Indra) తన అహంకారంతో బ్రహ్మదేవుడిని అవమానించాడు. దీంతో కోపించిన బ్రహ్మదేవుడు ఇంద్రుడి శక్తిని తీసివేశాడు. ఇంద్రుడు తన శక్తిని తిరిగి పొందడానికి పశుపతి అయిన శివుడిని ప్రార్థించాడు. శివుడు ఇంద్రుడికి లక్ష్మీదేవిని పూజించమని సూచించాడు. లక్ష్మీదేవి నాగేంద్రుడిపై (Nagendra) ఉండటంతో, ఇంద్రుడు నాగులను పూజించాడు. దీంతో లక్ష్మీదేవి ప్రత్యక్షమై ఇంద్రుడికి ఆశీర్వాదం ఇచ్చింది. ఈ ఘటన తర్వాత నాగ పంచమి పండుగ ప్రాముఖ్యత మరింత పెరిగింది.
నాగ పంచమి పూజా విధానం
నాగ పంచమి రోజు నాగ దేవతలను పూజించడం చాలా ప్రత్యేకమైనది. పూజకు ముందుగా స్నానం చేసి శుభ్రమైన వస్త్రాలు ధరించాలి. పూజా మందిరాన్ని అందంగా అలంకరించి, నాగ దేవతల చిత్రాన్ని లేదా విగ్రహాన్ని ప్రతిష్ఠించాలి. పూజకు కావాల్సిన సామాగ్రిలో కొబ్బరికాయ, పాలు, పసుపు, కుంకుమ, పూలు, అక్షతలు, దీపం, బెల్లముతో కూడిన నైవేద్యం ముఖ్యమైనవి.
పూజను గణపతి పూజతో (Ganapati) ప్రారంభించాలి. తర్వాత నాగ దేవతలకు పూజ చేయాలి. నాగ దేవతల విగ్రహాలని పవిత్ర జలంతో స్నానం చేయించి, పసుపు, కుంకుమ, పూలు అర్పించాలి. నాగ దేవతలకు ప్రీతికరమైన ఆవు పాలు మరియు నైవేద్యాలను సమర్పించాలి. నాగ దేవతల మంత్రాలను జపిస్తూ పూజ చేయాలి. పూజ అనంతరం నాగ దేవతలకు ఆరతి ఇచ్చి, తీర్థం ప్రసాదించాలి.
నాగులు చల్లటి నీటిని ఇష్టపడతాయి కాబట్టి, నాగ దేవతల విగ్రహాలు చల్లటి నీటితో స్నానం చేయించాలి. పసుపు, కుంకుమ వంటివి నాగ దేవతలకు ప్రీతికరమైనవి. నాగ దేవతలను పూజిస్తూ భక్తి శ్రద్ధలతో మంత్రాలను జపించాలి.
Naga Panchami రోజు చేయవలసినవి, చేయకూడనివి
నాగ పంచమి రోజు కొన్ని విశేషమైన ఆచారాలు పాటించడం వల్ల నాగ దేవతల అనుగ్రహం లభిస్తుందని నమ్మకం. ఈ రోజు ఉపవాసం ఉండి, నాగ దేవతలను పూజించడం చాలా ముఖ్యం. నాగ దేవతలకు ప్రీతికరమైన ఆవు పాలు, పెరుగు, పండ్లు, అక్షతలు వంటి నైవేద్యాలను సమర్పించాలి.
నాగ పంచమి రోజు కొన్ని విషయాలను నిషేధించడం జరుగుతుంది. ఈ రోజు మాంసం, మద్యం, మురుగు వంటి వాటిని తీసుకోకూడదు. ఇంటిని శుభ్రంగా ఉంచి, పరిసరాలను స్వచ్ఛంగా ఉంచాలి. ఈ రోజు ఎవరితోనైనా గొడవ పడకూడదు. నాగ దేవతలను అవమానించేలా ఏ మాటా మాట్లాడకూడదు.
నాగ పంచమి రోజు చేసే శుభకార్యాలు వల్ల కుటుంబంలో శాంతి, సంతోషం నెలకొంటాయి. సర్ప దోషం నుండి విముక్తి లభిస్తుంది. సంతాన సమస్యలు తీరి, ఆరోగ్యం మెరుగుపడుతుంది. అందుకే నాగ పంచమి రోజు నాగ దేవతలను భక్తి శ్రద్ధలతో పూజించడం చాలా ముఖ్యం.
నాగ పంచమి మరియు కాల సర్ప దోషం
నాగ పంచమి పండుగను కాల సర్ప దోష నివారణ కోసం కూడా జరుపుకుంటారు. కాల సర్ప దోషం (Kala Sarpa Dosha) అనేది జాతకంలో గ్రహాల స్థితి ప్రకారం ఏర్పడే ఒక జ్యోతిష్య దోషం. ఈ దోషం ఉన్న వారికి జీవితంలో అనేక అవాంతరాలు ఎదురవుతాయి. వ్యాధులు, ఆర్థిక ఇబ్బందులు (Financial crisis), కుటుంబ కలహాలు వంటి సమస్యలు ఎదురవుతాయి.
నాగ పంచమి రోజు నాగ దేవతలను పూజించడం వల్ల కాల సర్ప దోషం నుండి విముక్తి లభిస్తుందని నమ్మకం. ఈ రోజు నాగ దోష నివారణ కోసం ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు. నాగ దోష నివారణకు సంబంధించిన మంత్రాలను జపిస్తారు. నాగ దోష నివారణకు సంబంధించిన విశేష పూజలు మరియు హోమాలు చేస్తారు.
కాల సర్ప దోషం ఉన్న వారు నాగ పంచమి రోజు ఉపవాసం ఉండి, నాగ దేవతలను పూజించడం వల్ల దోషం నుండి విముక్తి లభిస్తుందని నమ్మకం. ఈ రోజు నాగ దోష నివారణ కోసం దాన ధర్మాలు చేయడం కూడా మంచిది. నాగ దోషం ఉన్న వారు జ్యోతిష్యుల (Astrologer) సలహా మేరకు పరిహారాలు చేయించుకోవడం మంచిది.
నాగ పంచమి పండుగకు సంబంధించిన ఆచారాలు మరియు నమ్మకాలు
నాగ పంచమి పండుగ భారతదేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో విభిన్న రీతులలో జరుపుకుంటారు. కొన్ని ప్రాంతాలలో నాగ పంచమి రోజు నాగులను పూజించడంతో పాటు, నాగదోసను కూడా పూజిస్తారు. నాగదోసను ఇంటి ముందు లేదా తోటలో నాటి పూజిస్తారు. కొన్ని ప్రాంతాలలో నాగ పంచమి రోజు నాగ దేవతలకు సంబంధించిన కథలు చెప్పడం ఆచారం.
నాగ పంచమి పండుగను కుటుంబ సభ్యులందరూ కలిసి జరుపుకోవడం ఆనవాయితీ. ఈ రోజు పిల్లలకు నాగుల కథలు చెప్పడం, దేవాలయాలలో కల నాగుల కట్టను దర్శించి పూజలు చేయడం వంటివి జరుగుతాయి. నాగ పంచమి రోజు నాగ దేవతలను పూజించడం వల్ల మనసుకు శాంతి లభిస్తుంది.
ముగింపు
నాగ పంచమి పండుగ భారతీయ సంస్కృతిలో ప్రత్యేక స్థానం కలిగిన పండుగ. నాగ దేవతలను పూజించడం ద్వారా సర్ప దోష నివారణ, సంతాన భాగ్యం, ఆరోగ్య ప్రాప్తి లాంటి అనేక ప్రయోజనాలు ఉన్నాయి. ఈ పండుగను కుటుంబ సభ్యులందరూ కలిసి జరుపుకోవడం వల్ల కుటుంబ బంధాలు బలపడతాయి.
నాగ పంచమి రోజు నాగులను పూజించడం ద్వారా ప్రకృతి పట్ల మనకున్న గౌరవాన్ని తెలియజేయవచ్చు. నాగులు భూమికి కాపరులుగా పరిగణించబడతారు. వాటిని పూజించడం ద్వారా మనం ప్రకృతిని కాపాడాలనే సందేశాన్ని ఇస్తున్నట్లవుతుంది.
నాగ పంచమి (Naga Panchami) పండుగను భవిష్యత్తు తరాలకు కూడా అందించాలి. పిల్లలకు ఈ పండుగ ప్రాముఖ్యతను తెలియజేయాలి. నాగ దేవతల గురించి కథలు చెప్పడం, పూజలు చేయించడం వంటివి చేయాలి. ఇలా చేయడం ద్వారా మన సంస్కృతిని భవిష్యత్తు తరాలకు అందించినట్లవుతుంది.
నాగ పంచమి ముందు దినము నాగుల చవితిని (Nagula Chavithi) భక్తులు ఉపవాస దీక్షతో నాగుల కట్టను దర్శించి ఆవు పాలతో అభిషేకించి పసుపు, కుంకుమ, నైవేద్యాలు, హారతితో పూజిస్తారు.
నాగ పంచమి తేదీ 2024
ఆగస్టు 9, శుక్రవారం నాడు 2024 సంవత్సరంలో నాగ పంచమి పండుగ వస్తుంది.
ఈ రోజు నాగ దేవతలను పూజించడం, వ్రతం ఉండడం, నాగ దోష నివారణ కోసం పరిహారాలు చేయడం వంటివి చేస్తారు.
Naga Panchami 2024
Naga Panchami falls on Friday, August 9th, 2024.
This day is dedicated to the worship of Nagas in Hindu mythology. People observe fasts, offer milk to snakes, and perform special pujas to seek blessings and protection from these divine beings.
Also Read
