Mahalaya Paksham | మహాలయ పక్షం

Pitru Paksha | పితృ పక్షం

మహాలయ పక్షాలు ఎలా పెట్టాలి?

“మహాలయ పక్షాలు – Mahalaya paksham” అంటే మరణించిన తండ్రి, తాత, ముత్తాతలను తలచుకుని పుత్రులు నిర్వహించే శ్రాద్ధ, తర్పణ, పిండప్రదానం వంటి పితృ యజ్ఞాలను జరుపుకునే పదిహేను రోజుల కాలం. దీన్ని పితృపక్షం – Pitru Paksha లేదా అపరపక్షం – Apara Paksha అని కూడా అంటారు. ఈ కాలంలో, మన పితృదేవతలకు భక్తిగా ఆహారం అర్పించడం ద్వారా వారి ఆకలి తీర్చడమే ప్రధాన ఉద్దేశం.

2024 సంవత్సరంలో భాద్రపద బహుళపాడ్యమి నుండి అమావాస్య (Amavasya) వరకు, అంటే సెప్టెంబర్ 18 నుండి అక్టోబర్ 2 వరకు మహాలయ పక్షాలు జరుగుతున్నాయి. ఈ కాలంలో, ప్రతి రోజు పితృదేవతలను స్మరించుకుంటూ, వారికి అర్పించే విధి విధానాలు శాస్త్రాలలో వివరించబడ్డాయి.

పితృదేవతలకు ఆకలి ఎందుకు?

“పితృదేవతలకు ఆకలి ఎందుకు?” అనే సందేహం మనందరికీ కలుగుతుంది. ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం వెతుకుతున్నప్పుడు, మనం మన పూర్వీకుల ఆచారాలను, విశ్వాసాలను అర్థం చేసుకోవాలి.

ఈ విశ్వంలోని ప్రతి జీవికి ఆహారం అవసరం. వేదాలు (Vedas) కూడా “అన్నాద్భవంతి భూతాని పర్జన్యాదన్న సంభవః” అని చెబుతున్నాయి. అంటే, అన్నం వల్లే ప్రాణికోటి జన్మిస్తుంది. అన్నం ఉత్పత్తి కావాలంటే వర్షం అవసరం. వర్షం కురవాలంటే యజ్ఞాలు (Yagna) చేయాలి. యజ్ఞాల ద్వారా దేవతలను ప్రసన్నం చేసుకోవాలి. ఇలా ప్రకృతి చక్రం కొనసాగుతుంది.

మరణించిన మన పూర్వీకుల (Ancestors) ఆత్మలు పితృలోకంలో ఉంటాయి. వారు మళ్ళీ భూమి మీద జన్మ తీసుకోవాలంటే, వారికి ఆహారం అవసరం. అది ఆధ్యాత్మిక ఆహారం. మనం వారికి అర్పించే తర్పణం, పిండప్రదానం (Pinda Pradanam) వంటివి ఆ ఆధ్యాత్మిక ఆహారానికి సమానం.

మన పితృదేవతలకు (Pitru Devata) మోక్షం లభించాలంటే వారి కర్మలు పరిపక్వం అవ్వాలి. అందుకు వారు మళ్ళీ భూమి మీద జన్మ తీసుకోవాలి. అందుకు వారికి అన్నం అందించాలి. అది వారి పిల్లలైన మనం చేయాలి. ఇలా చేయడం ద్వారా మనం వారి పట్ల ఉన్న ఋణాన్ని తీర్చుకుంటాము.

మహాలయ పక్షంలో మనం పితృదేవతలను స్మరించుకుని, వారికి అర్పించే తర్పణం (Tarpanam), పిండప్రదానం వంటివి వారి ఆత్మశాంతి కోసం. ఇది కేవలం ఆచారం మాత్రమే కాదు, మన ఆధ్యాత్మిక జీవితంలో ఒక ముఖ్యమైన అంశం.

పితృదేవతలకు ఆకలి అనేది శారీరక ఆకలి కాదు. అది వారి ఆత్మకు శాంతినిచ్చే ఒక ఆధ్యాత్మిక అవసరం. మనం వారిని స్మరించుకుని, వారికి అర్పించే తర్పణం వంటివి వారి ఆత్మకు శాంతినిస్తాయి. ఇలా చేయడం ద్వారా మనం మన పూర్వీకులను గౌరవిస్తాము మరియు మన ఆధ్యాత్మిక పురోగతికి దోహదపడతాము.

తద్దినాలు మరియు మహాలయ పక్షాలు: ఒక వివరణ

“తద్దినాలు పెడుతున్నాం కదా! మహాలయ పక్షాలు పెట్టాలా?” అనే సందేహం చాలా మందికి కలుగుతుంది. తద్దినాలు మరియు మహాలయ పక్షాలు రెండూ పితృదేవతలను స్మరించుకునే ఆచారాలు అయినప్పటికీ, వీటి మధ్య కొన్ని ప్రధాన తేడాలు ఉన్నాయి.

తద్దినం అనేది ప్రతి సంవత్సరం మన పూర్వీకులు మరణించిన రోజున నిర్వహించే ఒక కర్మ. ఈ రోజున మనం మన తండ్రి, తాత, ముత్తాత వంటి ముగ్గురు తరాల వారిని స్మరించుకుంటాము. అయితే, మహాలయ పక్షం అనేది ఒక పదిహేను రోజుల కాలం. ఈ కాలంలో మనం, మన వంశంలో మరణించిన పితృదేవతలను స్మరిస్తాము.

మహాలయ పక్షాల ప్రాముఖ్యత ఏమిటంటే, ఇది కేవలం మూడు తరాల వారికే పరిమితం కాదు. పెళ్ళి కాని సోదరీమణులు, సంతానం లేని దంపతులు, యుద్ధాల్లో మరణించిన వారు, ప్రమాదాలలో మరణించిన చిన్నారులు వంటి అందరినీ కూడా ఈ కాలంలో స్మరిస్తారు. ఇలా చేయడం ద్వారా వారి ఆత్మలకు శాంతి లభిస్తుందని నమ్మకం.

పుత్రులు లేని వారు లేదా గురువులు, స్నేహితులు వంటి వారికి కూడా మహాలయ పక్షంలో తర్పణం ఇవ్వడం ఆచారం. దీనినే సర్వకారుణ్య తర్పణం అంటారు. ఈ విధంగా మహాలయ పక్షాలు అనేవి మన వంశంలోని అన్ని మరణించిన ఆత్మలకు అంకితం చేయబడి ఉంటాయి.

మరో ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే, తద్దినం పెట్టడం మర్చిపోయినా, మహాలయ పక్షంలో పితృదేవతలను స్మరించడం ద్వారా ఆ దోషం (Dosha) నుండి విముక్తి లభిస్తుందని నమ్ముతారు.

సంక్షిప్తంగా చెప్పాలంటే, తద్దినం మరియు మహాలయ పక్షాలు రెండూ మన పూర్వీకులను స్మరించుకునే ఆచారాలే అయినప్పటికీ, మహాలయ పక్షాలు మరింత విస్తృతమైనవి మరియు అన్ని వర్గాల వారిని కలుపుకొని వెళ్తాయి.

మహాలయ పక్షాలలో వివిధ వర్గాలకు తర్పణం చేసే విధానం

మహాలయ పక్షాలలో పితృదేవతలకు తర్పణం చేసే విధానం వారి మరణం సంభవించిన పరిస్థితులు మరియు వయసుల ఆధారంగా మారుతుంది.

సాధారణంగా తండ్రి చనిపోయిన తిథి (Tithi) నాడు మహాలయం పెట్టడం ఉత్తమం. అయితే, ఏదైనా కారణం చేత అలా చేయలేకపోతే, మహాలయ అమావాస్య నాడు పెట్టవచ్చు. ఈ రోజును సర్వ పితృ అమావాస్య (Pitru Amavasya) అని అంటారు. ఈ రోజున మరణించిన అన్ని మంది బంధువులకు తర్పణం ఇవ్వవచ్చు.
క్రిందటి సంవత్సరం చనిపోయిన వారికి: భరణి లేదా భరణి పంచమి తిథులలో, అంటే మహాలయ పక్షాలు మొదలైన నాలుగు లేదా ఐదు రోజులలో తర్పణం ఇవ్వాలి.
భార్య మరణించిన వారు: అవిధవ నవమి నాడు, అంటే తొమ్మిదవ రోజున మహాలయం పెట్టాలి. ఈ రోజున సుమంగళిగా మరణించిన తన భార్యను తలచుకుని ఒక సుమంగళికి భోజనం పెట్టి, పసుపు, కుంకుమ, గాజులు, పూవులు, చీర వంటివి ఇచ్చి సత్కరించాలి.
చిన్న పిల్లలు: ఉపనయనం జరగని చిన్న పిల్లలకు మరణించిన పన్నెండవ రోజున మహాలయం పెట్టాలి. ఉపనయనం జరిగి ఉంటే, మరణించిన తిథినే తర్పణం ఇవ్వాలి.
ప్రమాదాలలో, ఉరిశిక్ష వల్ల లేదా ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించిన వారు: ఘటచతుర్థి నాడు, అంటే అమావాస్య ముందురోజున తర్పణం ఇవ్వాలి.

మహాలయ పక్షంలో ఏ తిథి రోజు శ్రాద్ధం పెడితే ఏమి లభిస్తుంది?

భాద్రపద మాసంలోని కృష్ణపక్షం, పితృదేవతలకు అత్యంత పవిత్రమైన కాలంగా భావిస్తారు. ఈ పక్షాన్ని మహాలయ పక్షం అని అంటారు. ఈ కాలంలో పితరులు అన్నం, నీరు కోసం ఎదురు చూస్తారు. తండ్రి చనిపోయిన తిథి రోజున, మహాలయ పక్షంలో శ్రాద్ధం (Shraddha)చేయడం వల్ల పితృదేవతలు సంవత్సరమంతా తృప్తిగా ఉంటారు. దీనివల్ల వంశానికి వృద్ధి కలుగుతుంది. పితృదేవతలు ఉత్తమ గతిని పొందుతారని నిర్ణయ సింధువు (Nirnaya Sindhu), నిర్ణయ దీపికా (Nirnaya Depika) వంటి గ్రంథాలు చెప్తున్నాయి.

భాద్రపద మాసంలో (Bhadrapada Masam) శుక్లపక్షాన్ని దేవపక్షం అని, కృష్ణపక్షాన్ని పితృపక్షం లేదా మహాలయ పక్షం అని అంటారు. ‘మహాలయం’ అనే పదానికి పితృదేవతలకు ఇది గొప్ప ఆలయం’, ‘పితృ దేవతల యందు మనస్సు లీనమగుట’, ‘పుత్రులిచ్చు తర్పణాదులకు పితృదేవతలు తృప్తిని పొందుట’ అనే అర్థాలు ఉన్నాయి.

ముఖ్యంగా గమనించవలసిన విషయం:

తండ్రి చనిపోయిన తిథి: సాధారణంగా తండ్రి చనిపోయిన తిథి రోజునే మహాలయ పక్షంలో శ్రాద్ధం చేయడం ఉత్తమం.
సర్వ పితృ అమావాస్య: ఏదైనా కారణం చేత తిథి రోజున శ్రాద్ధం చేయలేకపోతే, మహాలయ అమావాస్య రోజున చేయవచ్చు. ఈ రోజున అన్ని మరణించిన బంధువులకు తర్పణం ఇవ్వవచ్చు.
వివిధ వర్గాలకు వివిధ తిథులు: భార్య, చిన్న పిల్లలు, ప్రమాదాలలో మరణించిన వారికి వేర్వేరు తిథులలో శ్రాద్ధం చేస్తారు.

అమావాస్య అంతరార్థం మరియు పితృదోషం

అమావాస్య అంటే చంద్రుడు (Moon), సూర్యుడితో (Sun) కలిసి ఒకే రేఖలో వచ్చే రోజు. ఈ రోజున చంద్రుడు కనిపించడు కాబట్టి దీన్ని అమావాస్య అంటారు. ‘అమా’ అంటే ‘దానితోపాటు’, ‘వాస్య’ అంటే వహించటం. చంద్రుడు, సూర్యుడి నందు చేరి, సూర్యుడితో పాటు వసించే రోజు కాబట్టి ‘అమావాస్య’ అన్నారు.

విశేషంగా, భాద్రపద అమావాస్య రోజున పితృదేవతలు తమ పిల్లల నుండి తర్పణాలు పొందడానికి ఎదురు చూస్తారు అని ధర్మ గ్రంథాలు చెప్తాయి. ఈ రోజు నుండి మొదలయ్యే పదిహేను రోజుల కాలాన్ని మహాలయ పక్షం అంటారు. ఈ కాలం మొత్తం పితృదేవతలకు అంకితం చేయబడి ఉంటుంది.

పితృదోషం అనేది ఒక విశ్వాసం. గత జన్మల్లో తల్లి దండ్రులకు లేదా ఇతర పూర్వీకులకు కష్టం కలిగించినట్లయితే లేదా వారికి తీవ్రమైన అనారోగ్య సమస్యలు ఉన్నట్లయితే, దానికి కారణం ఆ వ్యక్తి యొక్క తల్లి దండ్రులు లేదా పూర్వీకుల చేత చేయబడిన దోషాలు అని నమ్ముతారు. జ్యోతిష శాస్త్రం (Astrology) ప్రకారం, జాతక చక్రంలో ఈ దోషాన్ని గుర్తించవచ్చు. పితృదోషం వల్ల జీవితంలో అనేక సమస్యలు ఎదురవుతాయని నమ్మకం.

పితృ ఋణం మరియు మహాలయ పక్షం

పితృ ఋణం అనేది మన జీవితకాలం మొత్తం మనతో పాటు వెంటాడే ఒక భావన. తల్లిదండ్రులు తమ సంతానం కోసం ఎంత కష్టపడతారో అది అంతులేనిది. పితృదేవతలకు చేసే శ్రాద్ధ కర్మ అనేది ఆ ఋణాన్ని తీర్చడానికి చేసే ఒక పవిత్రమైన కర్మ. శ్రాద్ధ కాలం ప్రారంభమైనప్పుడు, పితృదేవతలు బ్రాహ్మణుల (Brahmin) రూపంలో వచ్చి భోజనం చేస్తారని నమ్ముతారు.

సూర్యుడు కన్యారాశిలో (Kanya Rashi) ప్రవేశించగానే పితరులు తమ వంశస్థులను వెతుకుతారు. ప్రతి అమావాస్య రోజున పితరులను స్మరించుకోవడం మంచిదే అయినప్పటికీ, మహాలయ అమావాస్యకు ప్రత్యేకమైన ప్రాముఖ్యత ఉంది. ఈ రోజున చేసే శ్రాద్ధ కర్మ వల్ల పితృదేవతలు ఎంతో సంతోషిస్తారు.

ఆదరంతో చేసే శ్రాద్ధ కర్మ వల్ల పితృదేవతలు తమ వంశస్థుల ఆయువు, ఆరోగ్యం, విద్య, ధనం, సంతానం మొదలైన అన్ని అంశాలను ఆశీర్వదిస్తారని నమ్మకం. అన్నదానం ఎప్పుడు చేసినా పుణ్యమే అయినప్పటికీ, మహాలయ పక్షంలో చేసే అన్నదానం వల్ల అనంతమైన పుణ్యం లభిస్తుందని చెబుతారు.

మఖ నక్షత్రం పితరులకు సంబంధించినది కాబట్టి, ఈ నక్షత్రం ఉన్న రోజున చేసే శ్రాద్ధ కర్మ అక్షయ ఫలాన్నిస్తుందని నమ్ముతారు.

మహాలయ పక్షంలో ఏ రోజు శ్రాద్ధ కర్మ చేస్తే ఎటువంటి ఫలితం లభిస్తుందనేది వివిధ పురాణాల ఆధారంగా, గురువుల ద్వారా తెలుపబడినది.

1. పాడ్యమి తిధి (Padyami) రోజు శ్రార్ధము పెడితే లక్ష్మి దేవి (Goddess Lakshmi) కటాక్షం కలుగుతుంది.

2. విదియ లో (Vidiya) శ్రార్ధము పెడితే సంతాన ప్రాప్తి.

3. తదియ లో (Tadiya) శ్రార్థం పెడితే మంచి పెళ్లి సంబంధం కుదురుతుంది లేదా మంచి కోడలు వస్తుంది.

4. చవితి రోజు (Chaviti) శ్రార్ధము పెడితే పగవారు (శతృవులు) లేకుండా చేయును.

5. పంచమి రోజు (Panchami) శ్రార్ధము పెడితే సకల సౌభాగ్యములు కలుగజేయును.

6. షష్టి రోజు (Shasthi)ఇతరులకు పూజ్యనీయులుగా చేయును

7. సప్తమి రోజు (Sapthami) పరలోకంలో ఒక దేవగోష్టికి నాయకునిగా చేయును.

8. అష్టమీ రోజు (Ashtami) మంచి మేధస్సును చేకూర్చును.

9. నవమి రోజు (Navami) మంచి భార్యను సమ కూర్చును. గయ్యాళియైన భార్య కూడా బుధ్దిమంతురాలిని చేయును. మరో జన్మలో కూడా మంచి భార్యను సమకూర్చును.

10. దశమి తిధి (Dashami) రోజు కోరికలను నేరవేర్చును.

11. ఏకాదశి రోజున (Ekadashi) సకల వేదవిద్యా పారంగతులను చేయును.

12. ద్వాదశి రోజున (Dwadashi) స్వర్ణములను, స్వర్ణాభరణములను సమ కూర్చును.

13. త్రయోదశి రోజున (Trayodashi) సత్ సంతానాన్ని, మేధస్సును, పశు, పుష్టి, సమృద్ధి, దీర్ఘమైన ఆయుష్షు మొదలగు సకల సౌభాగ్యములను సమకూర్చును.

14. చతుర్దశి తిది (Chadurdashi) రోజున వస్త్రం లేక అగ్ని మూలంగా మరణం సంభవించిన వారికి మహలయ శ్రార్ధము చేయవలయును. అప్పుడే వారికి సంతృప్తి కలుగుతుంది.

15. అమావాస్య (Amavasya) రోజున సకలాభిష్టములు సిద్దించును

16. పాడ్యమి తర్పణం ముందుగా నిర్వర్తించి వానిలో కల లోపములను నివృత్తి చేసీ పరిపూర్ణతను చేకూర్చును.

మహాలయ పక్షంలో శ్రాద్ధం చేయడం ఎందుకు ముఖ్యం?

ప్రతి సంవత్సరం చేసే శ్రాద్ధాల కంటే మహాలయ పక్షంలో చేసే శ్రాద్ధాలకు విశేష ప్రాముఖ్యత ఉంది. ఈ పదిహేను రోజుల కాలంలో పితృదేవతలు తమ వంశస్థులను వెతుకుతూ ఉంటారు. అందుకే ఈ కాలంలో శ్రాద్ధం చేయడం వల్ల పితృదేవతలు ఎంతో సంతోషిస్తారు. ఏదైనా కారణం చేత పదిహేను రోజులూ శ్రాద్ధం చేయలేకపోయినా, కనీసం మహాలయ అమావాస్య రోజున శ్రాద్ధం చేయడం మంచిది.

ఆర్థిక పరిస్థితుల వల్ల పూర్తి స్థాయిలో శ్రాద్ధం చేయలేకపోయినా, దర్భలతో శ్రాద్ధం చేయవచ్చు. అది కూడా సాధ్యం కాకపోతే, గోవుకు గ్రాసం పెట్టడం వల్ల కూడా పితృదేవతలు సంతోషిస్తారని నమ్మకం. అయితే, ఇవి కూడా సాధ్యం కాకపోతే, ఒక నిర్మాణరహిత ప్రదేశంలో నిలబడి, అపరాహ్న సమయంలో రెండు చేతులను ఆకాశం వైపు చాచి పితృదేవతలను నమస్కరించవచ్చు.

శ్రాద్ధ కర్మ చేయడం వల్ల పితృదేవతలు సంతోషిస్తారు మరియు వారు తమ వంశస్థులకు (Ancestor) సుఖ, శాంతులు, ఆయురారోగ్యాలు, ఐశ్వర్యం మొదలైన అన్ని అంశాలను ప్రసాదిస్తారు. శాస్త్రాల ప్రకారం, శ్రాద్ధ కర్మ చేయడం వల్ల భౌతికంగానూ, ఆధ్యాత్మికంగానూ మనకు మంచి ఫలితాలు లభిస్తాయి.

|| ఓం నమో నారాయణాయ || || ఓం నమో విశ్వేదేవా ||

మహాలయ పక్షం తేదీ 2024

2024 సంవత్సరంలో భాద్రపద బహుళ పాడ్యమి నుండి అమావాస్య వరకు, అంటే సెప్టెంబర్ 18 నుండి అక్టోబర్ 2 వరకు మహాలయ పక్షం జరుగుతుంది.

Mahalaya Paksha Date 2024

Mahalaya Paksha, the fortnight dedicated to honoring ancestors, will be observed from Bhadrapada Bahula Paadyami to Amavasya in 2024, which corresponds to September 18 to October 2.

ముఖ్యంగా గమనించవలసిన విషయం:

శ్రాద్ధ కర్మ చేయడం అనేది ఒక ఆధ్యాత్మిక విశ్వాసం. ఈ విధానాలు సాధారణంగా పాటించే ఆచారాలను ఆధారంగా చేసుకుని చెప్పబడ్డాయి. ప్రతి ప్రాంతం, కుటుంబం వారి స్వంత సంప్రదాయాలను కలిగి ఉండవచ్చు. కాబట్టి, స్థానిక పండితులను సంప్రదించి, తమ కుటుంబానికి సంబంధించిన విధానాలను అనుసరించడం మంచిది.

మరికొన్ని పండుగ విశేషాలను తెలుసుకొనేందుకు