ರುದ್ರ ಸ್ವರೂಪಿ ಶಿವನ ಮಹಿಮೆ: ದುಃಖ ನಿವಾರಕ ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ – Rudrashtakam ಪರಮಶಿವನನ್ನು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಆತನ ರುದ್ರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕೀರ್ತಿಸುತ್ತಾ, ಭಕ್ತಿಶ್ರದ್ಧೆಗಳಿಂದ ಪಠಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಸ್ತೋತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. “ರುದ್ರ – Rudra” ಎಂದರೆ “ದುಃಖಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವವನು” ಅಥವಾ “ಭಯಂಕರವಾದವನು” ಎಂದರ್ಥ. ಶಿವನ (Lord Shiva) ಈ ಉಗ್ರ ರೂಪವು ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿ, ಭಕ್ತರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಕೇವಲ ಎಂಟು (ಅಷ್ಟಕಂ) ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಅದರೊಳಗೆ ಶಿವ ತತ್ವದ ಆಳವಾದ ಸಾರವು ಅಡಕವಾಗಿದೆ.
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂನ ಕರ್ತೃತ್ವ ಮತ್ತು ಹಿನ್ನೆಲೆ
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿ, ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೀರಾಮಭಕ್ತರಾದ ಗೋಸ್ವಾಮಿ ತುಳಸೀದಾಸರು (Goswami Tulsidas) ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ತುಳಸೀದಾಸರು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ “ಶ್ರೀರಾಮಚರಿತಮಾನಸ” ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಶಿವನ ಮಹಾನ್ ಭಕ್ತರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣು (Lord Vishnu) ಮತ್ತು ಶಿವನನ್ನು ಒಂದೇ ಪರಮಾತ್ಮನ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳೆಂದು, ಪರಸ್ಪರ ಪೂಜಿಸುವ ದೇವರುಗಳೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ ತುಳಸೀದಾಸರ ಶಿವಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಶೈವ-ವೈಷ್ಣವ ಸಮನ್ವಯಕ್ಕೆ ನಿದರ್ಶನವಾಗಿದೆ.
ತುಳಸೀದಾಸರು ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ (ವಾರಣಾಸಿ – Varanasi) ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಈ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು, ಅಥವಾ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ಕಷ್ಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಮೋಚನೆ ಪಡೆಯಲು ಇದನ್ನು ಪಠಿಸಿದರು ಎಂದು ಕೆಲವು ಕಥೆಗಳಿವೆ. ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ “ನಮಾಮೀಶ ಮೀಶಾನ ನಿರ್ವಾಣ ರೂಪಂ” ಎಂಬ ಮಂಗಲಕರ ಶ್ಲೋಕದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
ರುದ್ರ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಸ್ತೋತ್ರದ ಸಾರಾಂಶ
ಶಿವನ ರುದ್ರ ಸ್ವರೂಪವು ವಿನಾಶಕ್ಕೆ, ಲಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಪುನಃಸೃಷ್ಟಿಗೆ (Re-creation) ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದೆ. ಈ ರೂಪವು ಭಯಂಕರವಾಗಿ ಕಂಡರೂ, ಅದು ಅಜ್ಞಾನ, ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿ, ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದೆ. ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ ಈ ರುದ್ರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿವಿಧ ಕೋನಗಳಿಂದ ಪ್ರಶಂಸಿಸುತ್ತದೆ:
- ನಿರ್ವಾಣ ರೂಪ: ಶಿವನನ್ನು ನಿರ್ವಾಣ ಸ್ವರೂಪಿಯಾಗಿ, ಅಂದರೆ ಜನನ-ಮರಣ ಚಕ್ರಕ್ಕೆ ಅತೀತನಾಗಿ, ಪರಮ ಶಾಂತಿಯ ಸ್ವರೂಪಿಯಾಗಿ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ.
- ಸರ್ವವ್ಯಾಪಕತ್ವ: ಆತನು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ವ್ಯಾಪಿಸಿದ್ದಾನೆ, ಸೃಷ್ಟಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಣುವಿನಲ್ಲೂ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
- ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಲೀಲೆಗಳು: ಶಿವನ ಜಟಾಜೂಟ, ಚಂದ್ರನ ಕಲೆ, ಗಂಗೆಯನ್ನು (Ganga) ಧರಿಸುವುದು, ತ್ರಿಶೂಲ, ಭಸ್ಮಲೇಪನ, ನಂದಿ (Nandi) ವಾಹನ – ಹೀಗೆ ಆತನ ದಿವ್ಯ ಗುಣಗಳು, ರೂಪಗಳು ಮತ್ತು ಲೀಲೆಗಳನ್ನು ಕೀರ್ತಿಸುತ್ತದೆ.
- ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಕರುಣೆ: ದುಃಖಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವವನು, ಭಕ್ತರ ಮೇಲೆ ಕರುಣೆ ತೋರುವವನು, ಭಯಗಳನ್ನು ದೂರ ಮಾಡುವವನು, ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವವನು ಎಂದು ಸ್ತೋತ್ರವು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ.
- ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗ: ಕೊನೆಯ ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ, ಭಕ್ತನು ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಶಿವನನ್ನು ಹೇಗೆ ಶರಣಾಗಬೇಕು, ಆತನ ಅನುಗ್ರಹವು ಹೇಗೆ ಮೋಕ್ಷಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಶಿವನನ್ನು ಜ್ಞಾನ, ಆನಂದ, ವೈರಾಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕರುಣೆಯ ಸ್ವರೂಪಿಯಾಗಿ ಆರಾಧಿಸುತ್ತದೆ.
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕ ಪಠಣದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಜನಗಳು
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕವನ್ನು ಭಕ್ತಿಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಪಠಿಸುವುದರಿಂದ ಅಪಾರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ:
- ಭಯದಿಂದ ವಿಮುಕ್ತಿ: ರುದ್ರನು ಭಯಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವವನು, ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಸ್ತೋತ್ರ ಪಠಣದಿಂದ ಮೃತ್ಯುಭಯ, ಶತ್ರು ಭಯ ಮತ್ತು ಇತರ ಭಯಗಳಿಂದ ವಿಮುಕ್ತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.
- ಶತ್ರು ನಿವಾರಣೆ: ಶತ್ರುಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ, ಅಡೆತಡೆಗಳ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಈ ಸ್ತೋತ್ರವು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾಗಿದೆ.
- ಪಾಪ ನಿವಾರಣೆ: ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೋ ಮಾಡಿದ ಪಾಪಗಳು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ, ಆತ್ಮವು ಶುದ್ಧಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
- ಮಾನಸಿಕ ಶಾಂತಿ: ಮನಸ್ಸು ಶಾಂತವಾಗಿ, ಏಕಾಗ್ರವಾಗುತ್ತದೆ, ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಆತಂಕಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ.
- ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿ: ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಆರೋಗ್ಯ, ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿಶ್ವಾಸವಿದೆ.
- ಮೋಕ್ಷ ಸಾಧನ: ಶಿವನ ಮೇಲಿನ ಭಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಉನ್ನತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮೋಕ್ಷದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
- ಇಷ್ಟಾರ್ಥ ಸಿದ್ಧಿ: ಶುದ್ಧ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಕೋರಿದ ಇಷ್ಟಾರ್ಥಗಳು ನೆರವೇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
ಮುಕ್ತಾಯ
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ ಪರಮಶಿವನ ರುದ್ರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕೀರ್ತಿಸುವ ಒಂದು ದಿವ್ಯ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಯದಿಂದ ವಿಮುಕ್ತಿ, ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಪ್ರಸಾದಿಸುವ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. ಗೋಸ್ವಾಮಿ ತುಳಸೀದಾಸರ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಶೈವ-ವೈಷ್ಣವ ಸಮನ್ವಯಕ್ಕೆ ನಿದರ್ಶನವಾದ ಈ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ನಿತ್ಯವೂ ಪಠಿಸುವುದರಿಂದ ಭಕ್ತರು ಶಿವನ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಪಡೆದು, ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಸಕಲ ಕಷ್ಟಗಳಿಂದ ವಿಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದಿ, ಶಾಂತಿ, ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ದೃಢ ವಿಶ್ವಾಸವಿದೆ.
Rudrashtakam Kannada
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ ಕನ್ನಡ
ನಮಾಮೀಶಮೀಶಾನ ನಿರ್ವಾಣರೂಪಂ
ವಿಭುಂ ವ್ಯಾಪಕಂ ಬ್ರಹ್ಮವೇದಸ್ವರೂಪಮ್ ।
ನಿಜಂ ನಿರ್ಗುಣಂ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಂ ನಿರೀಹಂ
ಚಿದಾಕಾಶಮಾಕಾಶವಾಸಂ ಭಜೇಽಹಮ್ ॥ 1 ॥
ನಿರಾಕಾರಮೋಂಕಾರಮೂಲಂ ತುರೀಯಂ
ಗಿರಾಜ್ಞಾನಗೋತೀತಮೀಶಂ ಗಿರೀಶಮ್ ।
ಕರಾಲಂ ಮಹಾಕಾಲಕಾಲಂ ಕೃಪಾಲುಂ
ಗುಣಾಗಾರಸಂಸಾರಪಾರಂ ನತೋಽಹಮ್ ॥ 2 ॥
ತುಷಾರಾದ್ರಿಸಂಕಾಶಗೌರಂ ಗಭೀರಂ
ಮನೋಭೂತಕೋಟಿಪ್ರಭಾಸೀ ಶರೀರಮ್ ।
ಸ್ಫುರನ್ಮೌಲಿಕಲ್ಲೋಲಿನೀ ಚಾರುಗಂಗಾ
ಲಸದ್ಭಾಲಬಾಲೇಂದು ಕಂಠೇ ಭುಜಂಗಮ್ ॥ 3 ॥
ಚಲತ್ಕುಂಡಲಂ ಶುಭ್ರನೇತ್ರಂ ವಿಶಾಲಂ
ಪ್ರಸನ್ನಾನನಂ ನೀಲಕಂಠಂ ದಯಾಲುಮ್ ।
ಮೃಗಾಧೀಶಚರ್ಮಾಂಬರಂ ಮುಂಡಮಾಲಂ
ಪ್ರಿಯಂ ಶಂಕರಂ ಸರ್ವನಾಥಂ ಭಜಾಮಿ ॥ 4 ॥
ಪ್ರಚಂಡಂ ಪ್ರಕೃಷ್ಟಂ ಪ್ರಗಲ್ಭಂ ಪರೇಶಂ
ಅಖಂಡಂ ಭಜೇ ಭಾನುಕೋಟಿಪ್ರಕಾಶಮ್ ।
ತ್ರಯೀಶೂಲನಿರ್ಮೂಲನಂ ಶೂಲಪಾಣಿಂ
ಭಜೇಽಹಂ ಭವಾನೀಪತಿಂ ಭಾವಗಮ್ಯಮ್ ॥ 5 ॥
ಕಲಾತೀತಕಲ್ಯಾಣಕಲ್ಪಾಂತಕಾರೀ
ಸದಾಸಜ್ಜನಾನಂದದಾತಾ ಪುರಾರೀ ।
ಚಿದಾನಂದಸಂದೋಹಮೋಹಾಪಹಾರೀ
ಪ್ರಸೀದ ಪ್ರಸೀದ ಪ್ರಭೋ ಮನ್ಮಥಾರೀ ॥ 6 ॥
ನ ಯಾವದುಮಾನಾಥಪಾದಾರವಿಂದಂ
ಭಜಂತೀಹ ಲೋಕೇ ಪರೇ ವಾ ನರಾಣಾಮ್ ।
ನ ತಾವತ್ಸುಖಂ ಶಾಂತಿ ಸಂತಾಪನಾಶಂ
ಪ್ರಸೀದ ಪ್ರಭೋ ಸರ್ವಭೂತಾಧಿವಾಸಮ್ ॥ 7 ॥
ನ ಜಾನಾಮಿ ಯೋಗಂ ಜಪಂ ನೈವ ಪೂಜಾಂ
ನತೋಽಹಂ ಸದಾ ಸರ್ವದಾ ದೇವ ತುಭ್ಯಮ್ ।
ಜರಾಜನ್ಮದುಃಖೌಘತಾತಪ್ಯಮಾನಂ
ಪ್ರಭೋ ಪಾಹಿ ಶಾಪಾನ್ನಮಾಮೀಶ ಶಂಭೋ ॥ 8 ॥
ರುದ್ರಾಷ್ಟಕಮಿದಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ವಿಪ್ರೇಣ ಹರತುಷ್ಟಯೇ ।
ಯೇ ಪಠಂತಿ ನರಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ ತೇಷಾಂ ಶಂಭುಃ ಪ್ರಸೀದತಿ ॥ 9 ॥॥
ಇತಿ ಶ್ರೀರಾಮಚರಿತಮಾನಸೇ ಉತ್ತರಕಾಂಡೇ ಶ್ರೀಗೋಸ್ವಾಮಿತುಲಸೀದಾಸಕೃತಂ
ಶ್ರೀರುದ್ರಾಷ್ಟಕಂ ಸಂಪೂರ್ಣಮ್ ॥
Credits: @YbrantBhakti
Also Read
