శ్రీ రామ చరిత మానస |Sri Rama Charita Manasa – Sundara Kanda

శ్రీ రామ చరిత మానస – సుందరకాండ

“శ్రీ రామ చరిత మానస – Sri Rama Charita Manasa” అను పవిత్రమైన రచనను గోస్వామి తులసీదాస్ (Goswami Tulsidas) చే రచింపబడినది. ఈ ప్రసిద్ధ మహాకావ్యం యొక్క ఐదవ భాగం “శ్రీ రామ చరిత మానస – సుందరకాండ” (Sri Rama Charita Manasa – Sundara Kanda)”. ఈ మహాకావ్యం శ్రీ రాముని (Sri Ram) జీవిత కథను వివరిస్తుంది. దీనిని ప్రాచీన గ్రంథాలలో అత్యంత ముఖ్యమైనది మరియు ప్రసిద్ధమైనది. ఈ కావ్యం నందు శ్రీ రాముని జననం నుండి అయోధ్య (Ayodhya) నుండి వనవాసానికి బయలుదేరే వరకు జరిగిన సంఘటనలను వివరిస్తుంది.

కాండ వివరాలు:

గోస్వామి తులసీదాస్ (Tulsidas) రచించిన “శ్రీ రామ చరిత మానస” అను ప్రసిద్ధ మహాకావ్యం నందు ఏడు (7) కాండలుగా విభజించి శ్రీ రామచంద్రుడి (Sri Ramachandra) జీవితకథను రచించారు. 

• శ్రీ రామ చరిత మానస – బాలకాండ – Balakanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – అయోధ్యాకాండ – Ayodhya Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – అరణ్యకాండ – Aranya Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – కిష్కింధాకాండ – Kishkindha Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – సుందరకాండ – Sundara Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – లంకాకాండ – Lanka Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – ఉత్తరకాండ – Uttara Kanda

సుందరకాండ ముఖ్య అంశాలు: 

సుందరకాండ (Sundara Kanda) రామాయణంలో ఒక చాలా ముఖ్యమైన కాండం. ఈ కాండంలో హనుమంతుడు (Hanuman Ji) లంకకు వెళ్లి సీతను కనుగొని, రామునికి (Sri Rama) సందేశం తీసుకువస్తాడు. సుందరకాండ యొక్క ముఖ్య అంశాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

లంకకు హనుమంతుడు:

కిష్కింధాకాండ ముగింపులో రాముడు సముద్రాన్ని (Sea) దాటి లంకకు చేరుకుంటాడు. కానీ, లంకలో (Lanka) సీత ఎక్కడ ఉందో రాముడికి తెలియదు. అప్పుడు హనుమంతుడు ముందుకు వచ్చి, తన అద్భుత శక్తితో లంకకు వెళ్లి సీతను (Sita Devi) కనుగొనడానికి సిద్ధం అవుతాడు. హనుమంతుడి ధైర్యం, శక్తి రాముడికి నమ్మకం కల్పిస్తాయి.

రావణ రాజ్యం:

హనుమంతుడు లంకకు చేరుకున్నప్పుడు రావణ రాజ్యం యొక్క వైభవాన్ని చూస్తాడు. రావణుడి (Ravan)  రాజభవనం, అశోకవనం, రాక్షసుల సైన్యం గురించి హనుమంతుడు (Hanuman) వివరంగా గమనిస్తాడు. ఈ వివరణలు రాముడికి రావణ రాజ్యం గురించి ఒక స్పష్టమైన చిత్రాన్ని అందిస్తాయి.

సీతను కనుగొనడం:

హనుమంతుడు అశోకవనంలో (Ashoka Vanam) సీతను కనుగొంటాడు. సీత అందాన్ని, విచారాన్ని చూసి హనుమంతుడు చాలా బాధపడతాడు. రాముడి సందేశాన్ని సీతకు అందించి, ఆమెకు ధైర్యం చెబుతాడు. సీత హనుమంతుడికి రామునికి ఇవ్వడానికి తన చూడామణిని (Chudamani) ఇస్తుంది.

రావణుడి కోపానికి హనుమంతుడు:

రావణుడు హనుమంతుడిని బంధించి తన ముందు హాజరు కావాలని ఆదేశిస్తాడు. హనుమంతుడు రావణుడి రాజ్యం యొక్క అన్యాయాలను విమర్శిస్తాడు, రాముని శక్తిని గురించి హెచ్చరిస్తాడు. రావణుడు కోపంతో హనుమంతుడి తోకకు (Tail) నిప్పు పెట్టించి లంక నుండి బయటకు వెళ్లమని ఆదేశిస్తాడు.

లంక దహనం:

హనుమంతుడు లంక నుండి బయటకు వెళ్లేటప్పుడు తన తోకతో లంకను దహిస్తాడు. లంక దహనం రావణుడికి ఒక హెచ్చరిక. రాముడు లంకపై దాడి చేసి రావణుడిని ఓడించగలడని రావణుడు గ్రహిస్తాడు.

రామునికి సందేశం:

హనుమంతుడు సీతను కనుగొని రామునికి సందేశం తీసుకువెళ్తాడు. సీత చూడామణిని రాముడికి చూపించి, సీతను బాగా చూసుకుంటున్నానని చెబుతాడు. సీత ఆనవాలు హనుమంతుడి ద్వారా తెలియడంతో శ్రీ రాముడికి చాలా ఆనందాన్ని కలిగిస్తుంది.

సుందరకాండ యొక్క ప్రాముఖ్యత:

సుందరకాండ రామాయణంలో (Ramayan) ఒక చాలా ముఖ్యమైన కాండం. ఈ కాండంలో హనుమంతుడి ధైర్యం, శక్తి, భక్తి చాలా విశేషంగా చిత్రీకరించబడతాయి.

• రాముడికి సమాచారం అందించడం: హనుమంతుడు లంకకు వెళ్లి సీతను కనుగొని, ఆమె రాముడిని తలుచుకుంటున్న విషయాన్ని తెలుసుకున్నాడు. అంతేకాకుండా రావణుడి రాజ్యం యొక్క బలహీనతలు కూడా రాముడికి తెలిపాడు. ఈ సమాచారం రావణుడిపై యుద్ధానికి సిద్ధపడుతున్న రాముడికి చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది.
• రాముడికి నమ్మకం కలిగించడం: సీతను కనుగొని, ఆమె రాముడికి ఇచ్చిన చూడామణిని తీసుకురావడం ద్వారా హనుమంతుడు రాముడి నమ్మకాన్ని పెంచాడు. సీత బాధపడుతున్నప్పటికీ, సజీవంగా ఉందని తెలుసుకోవడం రాముడికి చాలా ఆశా కిరణాన్ని ఇచ్చింది.
• రావణుడికి హెచ్చరిక: హనుమంతుడు లంకను దహించడం రావణుడికి బలమైన సందేశం. రాముడి శక్తిని, కోపాన్ని రావణుడు గుర్తించాడు. లంక దహనం రాబోయే యుద్ధానికి పరిచయం వంటిది.
• యుద్ధానికి వేదిక సిద్ధం: సుందరకాండ రాబోయే లంకా యుద్ధానికి వేదికను సిద్ధం చేస్తుంది. హనుమంతుడు సీతను కనుగొని, రాముడికి సమాచారం అందించడం ద్వారా యుద్ధానికి కారణాలు మరింత బలపడతాయి.

సుందరకాండ యొక్క సారం:

సుందరకాండ భక్తి, విశ్వాసం యొక్క గొప్పతనాన్ని తెలియజేస్తుంది. హనుమంతుడు రాముడి పట్ల తన అంకిత భావాన్ని చూపించడమే కాకుండా, లంకలో ఉన్నప్పుడు చాలా తెలివిగా, ధైర్యంగా ఎదుర్కొంటాడు. సుందరకాండ రామాయణంలో (Ramayanam) ఒక అత్యంత ఉత్తేజకరమైన కాండాలలో ఒకటి. “శ్రీ రామ చరిత మానస” చదవాలనుకునే పాఠకులకు మొదటి “బాలకాండ – Balakanda” నుండి ప్రారంభించి తరువాతి “అయోధ్యాకాండ – Ayodhya Kanda”ను, “అరణ్యకాండ – Aranya Kanda”, “కిష్కింధాకాండ – Kishkindha Kanda” మరియు తదుపరి మిగిలిన కాండములను సంపూర్తిగా పఠించినచొ మరింత సులభముగా అర్థం చేసుకోగలరు.

Sri Rama Charita Manasa – Sundara Kanda Telugu

శ్రీ రామ చరిత మానస – సుందరకాండ తెలుగు

శ్రీజానకీవల్లభో విజయతే
శ్రీరామచరితమానస
పంచమ సోపాన (సుందరకాండ)

శాంతం శాశ్వతమప్రమేయమనఘం నిర్వాణశాంతిప్రదం
బ్రహ్మాశంభుఫణీంద్రసేవ్యమనిశం వేదాంతవేద్యం విభుమ్ ।
రామాఖ్యం జగదీశ్వరం సురగురుం మాయామనుష్యం హరిం
వందేఽహం కరుణాకరం రఘువరం భూపాలచూడ఼ఆమణిమ్ ॥ 1 ॥

నాన్యా స్పృహా రఘుపతే హృదయేఽస్మదీయే
సత్యం వదామి చ భవానఖిలాంతరాత్మా।
భక్తిం ప్రయచ్ఛ రఘుపుంగవ నిర్భరాం మే
కామాదిదోషరహితం కురు మానసం చ ॥ 2 ॥

అతులితబలధామం హేమశైలాభదేహం
దనుజవనకృశానుం జ్ఞానినామగ్రగణ్యం।
సకలగుణనిధానం వానరాణామధీశం
రఘుపతిప్రియభక్తం వాతజాతం నమామి ॥ 3 ॥

జామవంత కే బచన సుహాఏ। సుని హనుమంత హృదయ అతి భాఏ ॥
తబ లగి మోహి పరిఖేహు తుమ్హ భాఈ। సహి దుఖ కంద మూల ఫల ఖాఈ ॥
జబ లగి ఆవౌం సీతహి దేఖీ। హోఇహి కాజు మోహి హరష బిసేషీ ॥
యహ కహి నాఇ సబన్హి కహుఁ మాథా। చలేఉ హరషి హియఁ ధరి రఘునాథా ॥
సింధు తీర ఏక భూధర సుందర। కౌతుక కూది చఢ఼ఏఉ తా ఊపర ॥
బార బార రఘుబీర సఁభారీ। తరకేఉ పవనతనయ బల భారీ ॥
జేహిం గిరి చరన దేఇ హనుమంతా। చలేఉ సో గా పాతాల తురంతా ॥
జిమి అమోఘ రఘుపతి కర బానా। ఏహీ భాఁతి చలేఉ హనుమానా ॥
జలనిధి రఘుపతి దూత బిచారీ। తైం మైనాక హోహి శ్రమహారీ ॥

దో. హనూమాన తేహి పరసా కర పుని కీన్హ ప్రనామ।
రామ కాజు కీన్హేం బిను మోహి కహాఁ బిశ్రామ ॥ 1 ॥

జాత పవనసుత దేవన్హ దేఖా। జానైం కహుఁ బల బుద్ధి బిసేషా ॥
సురసా నామ అహిన్హ కై మాతా। పఠిన్హి ఆఇ కహీ తేహిం బాతా ॥
ఆజు సురన్హ మోహి దీన్హ అహారా। సునత బచన కహ పవనకుమారా ॥
రామ కాజు కరి ఫిరి మైం ఆవౌం। సీతా కి సుధి ప్రభుహి సునావౌమ్ ॥
తబ తవ బదన పైఠిహుఁ ఆఈ। సత్య కహుఁ మోహి జాన దే మాఈ ॥
కబనేహుఁ జతన దేఇ నహిం జానా। గ్రససి న మోహి కహేఉ హనుమానా ॥
జోజన భరి తేహిం బదను పసారా। కపి తను కీన్హ దుగున బిస్తారా ॥
సోరహ జోజన ముఖ తేహిం ఠయూ। తురత పవనసుత బత్తిస భయూ ॥
జస జస సురసా బదను బఢ఼ఆవా। తాసు దూన కపి రూప దేఖావా ॥
సత జోజన తేహిం ఆనన కీన్హా। అతి లఘు రూప పవనసుత లీన్హా ॥
బదన పిఠి పుని బాహేర ఆవా। మాగా బిదా తాహి సిరు నావా ॥
మోహి సురన్హ జేహి లాగి పఠావా। బుధి బల మరము తోర మై పావా ॥

దో. రామ కాజు సబు కరిహహు తుమ్హ బల బుద్ధి నిధాన।
ఆసిష దేహ గీ సో హరషి చలేఉ హనుమాన ॥ 2 ॥

నిసిచరి ఏక సింధు మహుఁ రహీ। కరి మాయా నభు కే ఖగ గహీ ॥
జీవ జంతు జే గగన ఉడ఼ఆహీం। జల బిలోకి తిన్హ కై పరిఛాహీమ్ ॥
గహి ఛాహఁ సక సో న ఉడ఼ఆఈ। ఏహి బిధి సదా గగనచర ఖాఈ ॥
సోఇ ఛల హనూమాన కహఁ కీన్హా। తాసు కపటు కపి తురతహిం చీన్హా ॥
తాహి మారి మారుతసుత బీరా। బారిధి పార గయు మతిధీరా ॥
తహాఁ జాఇ దేఖీ బన సోభా। గుంజత చంచరీక మధు లోభా ॥
నానా తరు ఫల ఫూల సుహాఏ। ఖగ మృగ బృంద దేఖి మన భాఏ ॥
సైల బిసాల దేఖి ఏక ఆగేం। తా పర ధాఇ చఢేఉ భయ త్యాగేమ్ ॥
ఉమా న కఛు కపి కై అధికాఈ। ప్రభు ప్రతాప జో కాలహి ఖాఈ ॥
గిరి పర చఢి లంకా తేహిం దేఖీ। కహి న జాఇ అతి దుర్గ బిసేషీ ॥
అతి ఉతంగ జలనిధి చహు పాసా। కనక కోట కర పరమ ప్రకాసా ॥
ఛం=కనక కోట బిచిత్ర మని కృత సుందరాయతనా ఘనా।
చుహట్ట హట్ట సుబట్ట బీథీం చారు పుర బహు బిధి బనా ॥
గజ బాజి ఖచ్చర నికర పదచర రథ బరూథిన్హ కో గనై ॥
బహురూప నిసిచర జూథ అతిబల సేన బరనత నహిం బనై ॥ 1 ॥

బన బాగ ఉపబన బాటికా సర కూప బాపీం సోహహీం।
నర నాగ సుర గంధర్బ కన్యా రూప ముని మన మోహహీమ్ ॥
కహుఁ మాల దేహ బిసాల సైల సమాన అతిబల గర్జహీం।
నానా అఖారేన్హ భిరహిం బహు బిధి ఏక ఏకన్హ తర్జహీమ్ ॥ 2 ॥

కరి జతన భట కోటిన్హ బికట తన నగర చహుఁ దిసి రచ్ఛహీం।
కహుఁ మహిష మానషు ధేను ఖర అజ ఖల నిసాచర భచ్ఛహీమ్ ॥
ఏహి లాగి తులసీదాస ఇన్హ కీ కథా కఛు ఏక హై కహీ।
రఘుబీర సర తీరథ సరీరన్హి త్యాగి గతి పైహహిం సహీ ॥ 3 ॥

దో. పుర రఖవారే దేఖి బహు కపి మన కీన్హ బిచార।
అతి లఘు రూప ధరౌం నిసి నగర కరౌం పిసార ॥ 3 ॥

మసక సమాన రూప కపి ధరీ। లంకహి చలేఉ సుమిరి నరహరీ ॥
నామ లంకినీ ఏక నిసిచరీ। సో కహ చలేసి మోహి నిందరీ ॥
జానేహి నహీం మరము సఠ మోరా। మోర అహార జహాఁ లగి చోరా ॥
ముఠికా ఏక మహా కపి హనీ। రుధిర బమత ధరనీం ఢనమనీ ॥
పుని సంభారి ఉఠి సో లంకా। జోరి పాని కర బినయ సంసకా ॥
జబ రావనహి బ్రహ్మ బర దీన్హా। చలత బిరంచి కహా మోహి చీన్హా ॥
బికల హోసి తైం కపి కేం మారే। తబ జానేసు నిసిచర సంఘారే ॥
తాత మోర అతి పున్య బహూతా। దేఖేఉఁ నయన రామ కర దూతా ॥

దో. తాత స్వర్గ అపబర్గ సుఖ ధరిఅ తులా ఏక అంగ।
తూల న తాహి సకల మిలి జో సుఖ లవ సతసంగ ॥ 4 ॥

ప్రబిసి నగర కీజే సబ కాజా। హృదయఁ రాఖి కౌసలపుర రాజా ॥
గరల సుధా రిపు కరహిం మితాఈ। గోపద సింధు అనల సితలాఈ ॥
గరుడ఼ సుమేరు రేనూ సమ తాహీ। రామ కృపా కరి చితవా జాహీ ॥
అతి లఘు రూప ధరేఉ హనుమానా। పైఠా నగర సుమిరి భగవానా ॥
మందిర మందిర ప్రతి కరి సోధా। దేఖే జహఁ తహఁ అగనిత జోధా ॥
గయు దసానన మందిర మాహీం। అతి బిచిత్ర కహి జాత సో నాహీమ్ ॥
సయన కిఏ దేఖా కపి తేహీ। మందిర మహుఁ న దీఖి బైదేహీ ॥
భవన ఏక పుని దీఖ సుహావా। హరి మందిర తహఁ భిన్న బనావా ॥

దో. రామాయుధ అంకిత గృహ సోభా బరని న జాఇ।
నవ తులసికా బృంద తహఁ దేఖి హరషి కపిరాఇ ॥ 5 ॥

లంకా నిసిచర నికర నివాసా। ఇహాఁ కహాఁ సజ్జన కర బాసా ॥
మన మహుఁ తరక కరై కపి లాగా। తేహీం సమయ బిభీషను జాగా ॥
రామ రామ తేహిం సుమిరన కీన్హా। హృదయఁ హరష కపి సజ్జన చీన్హా ॥
ఏహి సన హఠి కరిహుఁ పహిచానీ। సాధు తే హోఇ న కారజ హానీ ॥
బిప్ర రుప ధరి బచన సునాఏ। సునత బిభీషణ ఉఠి తహఁ ఆఏ ॥
కరి ప్రనామ పూఁఛీ కుసలాఈ। బిప్ర కహహు నిజ కథా బుఝాఈ ॥
కీ తుమ్హ హరి దాసన్హ మహఁ కోఈ। మోరేం హృదయ ప్రీతి అతి హోఈ ॥
కీ తుమ్హ రాము దీన అనురాగీ। ఆయహు మోహి కరన బడ఼భాగీ ॥

దో. తబ హనుమంత కహీ సబ రామ కథా నిజ నామ।
సునత జుగల తన పులక మన మగన సుమిరి గున గ్రామ ॥ 6 ॥

సునహు పవనసుత రహని హమారీ। జిమి దసనన్హి మహుఁ జీభ బిచారీ ॥
తాత కబహుఁ మోహి జాని అనాథా। కరిహహిం కృపా భానుకుల నాథా ॥
తామస తను కఛు సాధన నాహీం। ప్రీతి న పద సరోజ మన మాహీమ్ ॥
అబ మోహి భా భరోస హనుమంతా। బిను హరికృపా మిలహిం నహిం సంతా ॥
జౌ రఘుబీర అనుగ్రహ కీన్హా। తౌ తుమ్హ మోహి దరసు హఠి దీన్హా ॥
సునహు బిభీషన ప్రభు కై రీతీ। కరహిం సదా సేవక పర ప్రీతీ ॥
కహహు కవన మైం పరమ కులీనా। కపి చంచల సబహీం బిధి హీనా ॥
ప్రాత లేఇ జో నామ హమారా। తేహి దిన తాహి న మిలై అహారా ॥

దో. అస మైం అధమ సఖా సును మోహూ పర రఘుబీర।
కీన్హీ కృపా సుమిరి గున భరే బిలోచన నీర ॥ 7 ॥

జానతహూఁ అస స్వామి బిసారీ। ఫిరహిం తే కాహే న హోహిం దుఖారీ ॥
ఏహి బిధి కహత రామ గున గ్రామా। పావా అనిర్బాచ్య బిశ్రామా ॥
పుని సబ కథా బిభీషన కహీ। జేహి బిధి జనకసుతా తహఁ రహీ ॥
తబ హనుమంత కహా సును భ్రాతా। దేఖీ చహుఁ జానకీ మాతా ॥
జుగుతి బిభీషన సకల సునాఈ। చలేఉ పవనసుత బిదా కరాఈ ॥
కరి సోఇ రూప గయు పుని తహవాఁ। బన అసోక సీతా రహ జహవాఁ ॥
దేఖి మనహి మహుఁ కీన్హ ప్రనామా। బైఠేహిం బీతి జాత నిసి జామా ॥
కృస తన సీస జటా ఏక బేనీ। జపతి హృదయఁ రఘుపతి గున శ్రేనీ ॥

దో. నిజ పద నయన దిఏఁ మన రామ పద కమల లీన।
పరమ దుఖీ భా పవనసుత దేఖి జానకీ దీన ॥ 8 ॥

తరు పల్లవ మహుఁ రహా లుకాఈ। కరి బిచార కరౌం కా భాఈ ॥
తేహి అవసర రావను తహఁ ఆవా। సంగ నారి బహు కిఏఁ బనావా ॥
బహు బిధి ఖల సీతహి సముఝావా। సామ దాన భయ భేద దేఖావా ॥
కహ రావను సును సుముఖి సయానీ। మందోదరీ ఆది సబ రానీ ॥
తవ అనుచరీం కరుఁ పన మోరా। ఏక బార బిలోకు మమ ఓరా ॥
తృన ధరి ఓట కహతి బైదేహీ। సుమిరి అవధపతి పరమ సనేహీ ॥
సును దసముఖ ఖద్యోత ప్రకాసా। కబహుఁ కి నలినీ కరి బికాసా ॥
అస మన సముఝు కహతి జానకీ। ఖల సుధి నహిం రఘుబీర బాన కీ ॥
సఠ సూనే హరి ఆనేహి మోహి। అధమ నిలజ్జ లాజ నహిం తోహీ ॥

దో. ఆపుహి సుని ఖద్యోత సమ రామహి భాను సమాన।
పరుష బచన సుని కాఢ఼ఇ అసి బోలా అతి ఖిసిఆన ॥ 9 ॥

సీతా తైం మమ కృత అపమానా। కటిహుఁ తవ సిర కఠిన కృపానా ॥
నాహిం త సపది మాను మమ బానీ। సుముఖి హోతి న త జీవన హానీ ॥
స్యామ సరోజ దామ సమ సుందర। ప్రభు భుజ కరి కర సమ దసకంధర ॥
సో భుజ కంఠ కి తవ అసి ఘోరా। సును సఠ అస ప్రవాన పన మోరా ॥
చంద్రహాస హరు మమ పరితాపం। రఘుపతి బిరహ అనల సంజాతమ్ ॥
సీతల నిసిత బహసి బర ధారా। కహ సీతా హరు మమ దుఖ భారా ॥
సునత బచన పుని మారన ధావా। మయతనయాఁ కహి నీతి బుఝావా ॥
కహేసి సకల నిసిచరిన్హ బోలాఈ। సీతహి బహు బిధి త్రాసహు జాఈ ॥
మాస దివస మహుఁ కహా న మానా। తౌ మైం మారబి కాఢ఼ఇ కృపానా ॥

దో. భవన గయు దసకంధర ఇహాఁ పిసాచిని బృంద।
సీతహి త్రాస దేఖావహి ధరహిం రూప బహు మంద ॥ 10 ॥