శ్రీ రామ చరిత మానస |Sri Rama Charita Manasa – Kishkindha Kanda

శ్రీ రామ చరిత మానస – కిష్కింధాకాండ

“శ్రీ రామ చరిత మానస – Sri Rama Charita Manasa” అను పవిత్రమైన రచనను గోస్వామి తులసీదాస్ (Goswami Tulsidas) చే రచింపబడినది. ఈ ప్రసిద్ధ మహాకావ్యం యొక్క నాల్గవ భాగం “శ్రీ రామ చరిత మానస – కిష్కింధాకాండ” (Sri Rama Charita Manasa – Kishkindha Kanda)”. ఈ మహాకావ్యం శ్రీ రాముని (Sri Ram) జీవిత కథను వివరిస్తుంది. దీనిని ప్రాచీన గ్రంథాలలో అత్యంత ముఖ్యమైనది మరియు ప్రసిద్ధమైనది. ఈ కావ్యం నందు శ్రీ రాముని జననం నుండి అయోధ్య (Ayodhya) నుండి వనవాసానికి బయలుదేరే వరకు జరిగిన సంఘటనలను వివరిస్తుంది.

కాండ వివరాలు:

గోస్వామి తులసీదాస్ (Tulsidas) రచించిన “శ్రీ రామ చరిత మానస” అను ప్రసిద్ధ మహాకావ్యం నందు ఏడు (7) కాండలుగా విభజించి శ్రీ రామచంద్రుడి (Sri Ramachandra) జీవితకథను రచించారు. 

• శ్రీ రామ చరిత మానస – బాలకాండ – Balakanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – అయోధ్యాకాండ – Ayodhya Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – అరణ్యకాండ – Aranya Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – కిష్కింధాకాండ – Kishkindha Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – సుందరకాండ – Sundara Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – లంకాకాండ – Lanka Kanda
• శ్రీ రామ చరిత మానస – ఉత్తరకాండ – Uttara Kanda

కిష్కింధాకాండ యొక్క ముఖ్య అంశాలు:

కిష్కింధాకాండ రామాయణంలో ఒక చాలా ముఖ్యమైన కాండం. ఈ కాండంలో రాముడు (Sri Rama), సీత (Sita Devi), లక్ష్మణులు (Lakshman) కిష్కింధ (Kishkindha) దేశానికి చేరుకుని, వాలి, సుగ్రీవులతో స్నేహం చేసి, రావణుడిపై యుద్ధం చేయడానికి సహాయం పొందుతారు. ఈ కాండంలో చాలా ముఖ్యమైన అంశాలు ఉన్నాయి:

హనుమంతుని పరిచయం:

కిష్కింధాకాండలో హనుమంతుడు (Hanuman Ji) పరిచయం అవుతాడు. హనుమంతుడు రామునికి అత్యంత భక్తుడైన వానర యోధుడు. రాముని శక్తిని, ధైర్యాన్ని గుర్తించి హనుమంతుడు ఆయనకు సేవ చేయడానికి ముందుకు వస్తాడు. హనుమంతుడు రామునికి రావణుడి రాజ్యం గురించి, సీత ఎక్కడ ఉందో తెలుసుకోవడానికి సహాయం చేస్తాడు.

వాలి, సుగ్రీవుల మధ్య యుద్ధం:

కిష్కింధ దేశానికి రాజు వాలి (Vaali). తన భార్య తారను రాక్షసుడు తన వశం చేసుకున్నాడని భావించి వాలి తన తమ్ముడు సుగ్రీవుడిని (Sugreeva)రాజ్యం నుండి బహిష్కరించాడు. రాముడు కిష్కింధకు చేరుకున్నప్పుడు సుగ్రీవుడు రామునికి సహాయం చేయడానికి అంగీకరిస్తాడు. కానీ, రాముడు ముందుగా వాలిని ఓడించాలని సుగ్రీవుడికి చెబుతాడు. చివరికి రాముడు వాలిని యుద్ధంలో సంహరించి సుగ్రీవుడికి రాజ్యం తిరిగి ఇస్తాడు.

సీతను కనుగొనడానికి సముద్రయాత్ర:

రావణుడు సీతను లంకకు (Lanka) తీసుకువెళ్ళాడని తెలుసుకున్న రాముడు, సీతను (Sita) తిరిగి పొందడానికి రావణుడితో యుద్ధం చేయాలని నిర్ణయించుకుంటాడు. కానీ, లంకకు ఎలా వెళ్ళాలో రాముడికి తెలియదు. అప్పుడు హనుమంతుడు (Hanuman) సముద్రం (Sea) దాటి లంకకు వెళ్లి సీతను కనుగొని రామునికి సందేశం తీసుకువస్తాడు.

రాముని వానర సేన:

రామునికి సహాయం చేయడానికి వాలి, సుగ్రీవుల నేతృత్వంలో వానర సేన (Vanara Sena) సిద్ధమవుతుంది. అంగదుడు, నీలుడు, జాంబవంతుడు (Jambavan), ఋషభుడు వంటి శక్తివంతమైన వానర యోధులు రాముని సేనలో చేరతారు.

రామునికి సహాయం:

రాముడికి సహాయం చేయడానికి ఇతర పక్షులు కూడా ముందుకు వస్తాయి. సంపాతి, జటాయు (Jatayu) వంటి గద్దలు రావణుడి రాజ్యం గురించి వివరమైన సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. అలాగే, కొంతమంది ఋషులు కూడా రాముడిని ఆశీర్వదించి, యుద్ధంలో విజయం సాధించమని కోరుతారు.

కిష్కింధాకాండ యొక్క ప్రాముఖ్యత:

సముద్రయాత్రకు సిద్ధం:

రాముడు సీతను కనుగొనడానికి సముద్రయాత్రకు సిద్ధం అవుతాడు. కానీ, సముద్రాన్ని ఎలా దాటాలో రాముడికి తెలియదు. అప్పుడు హనుమంతుడు సముద్రం దాటగల సామర్థ్యం తనకు ఉందని చెబుతాడు.

సముద్రం వారధి:

హనుమంతుడి ఆత్మ విశ్వాసం (Self-Confidence) చూసి రాముడు సంతోషిస్తాడు. సముద్రుడు కూడా రాముడి ధర్మానికి మెచ్చి, సముద్రాన్ని దాటేందుకు వారధి నిర్మించడానికి సహకరిస్తాడు. వానర సేన సహాయంతో, కొండలు, మట్టి రాళ్లతో ఓ గొప్ప వారధి నిర్మించబడుతుంది. ఈ వారధి నిర్మాణం కష్టమేమీ కాదు కానీ, చాలా సమయం పడుతుంది.

రాముని సేన లంకయందు:

రాముడు, లక్ష్మణుడు, వానర సేన సముద్రం దాటి లంకకు చేరుకుంటారు. రాముడు సీతను తిరిగి పొందడానికి రావణుడితో యుద్ధం చేయడానికి సిద్ధం అవుతాడు.

కిష్కింధాకాండ ముగింపు రాముని యుద్ధానికి సిద్ధం చేయడంలో చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది. రాముడు సీతను కనుగొనడానికి సముద్రయాత్రకు సిద్ధం అవుతాడు, సముద్రం దాటడానికి ఒక మార్గాన్ని కనుగొంటాడు, లంకకు చేరుకుంటాడు. రామునికి సహాయం చేయడానికి చాలా ముఖ్యమైన పాత్రలు కూడా ముగింపులో పరిచయం అవుతాయి.

ముగింపు:

చివరికి, వారధి నిర్మాణం పూర్తవుతుంది. రాముడు, లక్ష్మణుడు, వారి వానర సేన సముద్రాన్ని దాటి లంక చేరుకుంటారు. లంకలోనే రావణుడు (Ravan) ఉంటాడు. ఇక రాముడికి రావణుడితో యుద్ధం తప్ప మరే మార్గం లేదు. కిష్కింధా కాండం యొక్క ఈ ఉత్తేజకరమైన ముగింపు, లంకా యుద్ధానికి రంగం సిద్ధం చేస్తుంది. “శ్రీ రామ చరిత మానస” చదవాలనుకునే పాఠకులకు మొదటి “బాలకాండ – Balakanda” నుండి ప్రారంభించి తరువాతి “అయోధ్యాకాండ – Ayodhya Kanda”ను, “అరణ్యకాండ – Aranya Kanda” మరియు తదుపరి మిగిలిన కాండములను సంపూర్తిగా పఠించినచొ మరింత సులభముగా అర్థం చేసుకోగలరు.

Sri Rama Charita Manasa – Kishkindha Kanda Telugu

శ్రీ రామ చరిత మానస – కిష్కింధాకాండ తెలుగు

శ్రీగణేశాయ నమః
శ్రీజానకీవల్లభో విజయతే
శ్రీరామచరితమానస
చతుర్థ సోపాన (కిష్కింధాకాండ)

కుందేందీవరసుందరావతిబలౌ విజ్ఞానధామావుభౌ
శోభాఢ్యౌ వరధన్వినౌ శ్రుతినుతౌ గోవిప్రవృందప్రియౌ।
మాయామానుషరూపిణౌ రఘువరౌ సద్ధర్మవర్మౌం హితౌ
సీతాన్వేషణతత్పరౌ పథిగతౌ భక్తిప్రదౌ తౌ హి నః ॥ 1 ॥

బ్రహ్మాంభోధిసముద్భవం కలిమలప్రధ్వంసనం చావ్యయం
శ్రీమచ్ఛంభుముఖేందుసుందరవరే సంశోభితం సర్వదా।
సంసారామయభేషజం సుఖకరం శ్రీజానకీజీవనం
ధన్యాస్తే కృతినః పిబంతి సతతం శ్రీరామనామామృతమ్ ॥ 2 ॥

సో. ముక్తి జన్మ మహి జాని గ్యాన ఖాని అఘ హాని కర
జహఁ బస సంభు భవాని సో కాసీ సేఇఅ కస న ॥
జరత సకల సుర బృంద బిషమ గరల జేహిం పాన కియ।
తేహి న భజసి మన మంద కో కృపాల సంకర సరిస ॥
ఆగేం చలే బహురి రఘురాయా। రిష్యమూక పరవత నిఅరాయా ॥
తహఁ రహ సచివ సహిత సుగ్రీవా। ఆవత దేఖి అతుల బల సీంవా ॥
అతి సభీత కహ సును హనుమానా। పురుష జుగల బల రూప నిధానా ॥
ధరి బటు రూప దేఖు తైం జాఈ। కహేసు జాని జియఁ సయన బుఝాఈ ॥
పఠే బాలి హోహిం మన మైలా। భాగౌం తురత తజౌం యహ సైలా ॥
బిప్ర రూప ధరి కపి తహఁ గయూ। మాథ నాఇ పూఛత అస భయూ ॥
కో తుమ్హ స్యామల గౌర సరీరా। ఛత్రీ రూప ఫిరహు బన బీరా ॥
కఠిన భూమి కోమల పద గామీ। కవన హేతు బిచరహు బన స్వామీ ॥
మృదుల మనోహర సుందర గాతా। సహత దుసహ బన ఆతప బాతా ॥
కీ తుమ్హ తీని దేవ మహఁ కోఊ। నర నారాయన కీ తుమ్హ దోఊ ॥

దో. జగ కారన తారన భవ భంజన ధరనీ భార।
కీ తుమ్హ అకిల భువన పతి లీన్హ మనుజ అవతార ॥ 1 ॥

కోసలేస దసరథ కే జాఏ । హమ పితు బచన మాని బన ఆఏ ॥
నామ రామ లఛిమన దూ భాఈ। సంగ నారి సుకుమారి సుహాఈ ॥
ఇహాఁ హరి నిసిచర బైదేహీ। బిప్ర ఫిరహిం హమ ఖోజత తేహీ ॥
ఆపన చరిత కహా హమ గాఈ। కహహు బిప్ర నిజ కథా బుఝాఈ ॥
ప్రభు పహిచాని పరేఉ గహి చరనా। సో సుఖ ఉమా నహిం బరనా ॥
పులకిత తన ముఖ ఆవ న బచనా। దేఖత రుచిర బేష కై రచనా ॥
పుని ధీరజు ధరి అస్తుతి కీన్హీ। హరష హృదయఁ నిజ నాథహి చీన్హీ ॥
మోర న్యాఉ మైం పూఛా సాఈం। తుమ్హ పూఛహు కస నర కీ నాఈమ్ ॥
తవ మాయా బస ఫిరుఁ భులానా। తా తే మైం నహిం ప్రభు పహిచానా ॥

దో. ఏకు మైం మంద మోహబస కుటిల హృదయ అగ్యాన।
పుని ప్రభు మోహి బిసారేఉ దీనబంధు భగవాన ॥ 2 ॥

జదపి నాథ బహు అవగున మోరేం। సేవక ప్రభుహి పరై జని భోరేమ్ ॥
నాథ జీవ తవ మాయాఁ మోహా। సో నిస్తరి తుమ్హారేహిం ఛోహా ॥
తా పర మైం రఘుబీర దోహాఈ। జానుఁ నహిం కఛు భజన ఉపాఈ ॥
సేవక సుత పతి మాతు భరోసేం। రహి అసోచ బని ప్రభు పోసేమ్ ॥
అస కహి పరేఉ చరన అకులాఈ। నిజ తను ప్రగటి ప్రీతి ఉర ఛాఈ ॥
తబ రఘుపతి ఉఠాఇ ఉర లావా। నిజ లోచన జల సీంచి జుడ఼ఆవా ॥
సును కపి జియఁ మానసి జని ఊనా। తైం మమ ప్రియ లఛిమన తే దూనా ॥
సమదరసీ మోహి కహ సబ కోఊ। సేవక ప్రియ అనన్యగతి సోఊ ॥

దో. సో అనన్య జాకేం అసి మతి న టరి హనుమంత।
మైం సేవక సచరాచర రూప స్వామి భగవంత ॥ 3 ॥

దేఖి పవన సుత పతి అనుకూలా। హృదయఁ హరష బీతీ సబ సూలా ॥
నాథ సైల పర కపిపతి రహీ। సో సుగ్రీవ దాస తవ అహీ ॥
తేహి సన నాథ మయత్రీ కీజే। దీన జాని తేహి అభయ కరీజే ॥
సో సీతా కర ఖోజ కరాఇహి। జహఁ తహఁ మరకట కోటి పఠాఇహి ॥
ఏహి బిధి సకల కథా సముఝాఈ। లిఏ దుఔ జన పీఠి చఢ఼ఆఈ ॥
జబ సుగ్రీవఁ రామ కహుఁ దేఖా। అతిసయ జన్మ ధన్య కరి లేఖా ॥
సాదర మిలేఉ నాఇ పద మాథా। భైంటేఉ అనుజ సహిత రఘునాథా ॥
కపి కర మన బిచార ఏహి రీతీ। కరిహహిం బిధి మో సన ఏ ప్రీతీ ॥

దో. తబ హనుమంత ఉభయ దిసి కీ సబ కథా సునాఇ ॥
పావక సాఖీ దేఇ కరి జోరీ ప్రీతీ దృఢ఼ఆఇ ॥ 4 ॥

కీన్హీ ప్రీతి కఛు బీచ న రాఖా। లఛమిన రామ చరిత సబ భాషా ॥
కహ సుగ్రీవ నయన భరి బారీ। మిలిహి నాథ మిథిలేసకుమారీ ॥
మంత్రిన్హ సహిత ఇహాఁ ఏక బారా। బైఠ రహేఉఁ మైం కరత బిచారా ॥
గగన పంథ దేఖీ మైం జాతా। పరబస పరీ బహుత బిలపాతా ॥
రామ రామ హా రామ పుకారీ। హమహి దేఖి దీన్హేఉ పట డారీ ॥
మాగా రామ తురత తేహిం దీన్హా। పట ఉర లాఇ సోచ అతి కీన్హా ॥
కహ సుగ్రీవ సునహు రఘుబీరా। తజహు సోచ మన ఆనహు ధీరా ॥
సబ ప్రకార కరిహుఁ సేవకాఈ। జేహి బిధి మిలిహి జానకీ ఆఈ ॥

దో. సఖా బచన సుని హరషే కృపాసిధు బలసీంవ।
కారన కవన బసహు బన మోహి కహహు సుగ్రీవ ॥ 5 ॥

నాత బాలి అరు మైం ద్వౌ భాఈ। ప్రీతి రహీ కఛు బరని న జాఈ ॥
మయ సుత మాయావీ తేహి న్AUఁ। ఆవా సో ప్రభు హమరేం గ్AUఁ ॥
అర్ధ రాతి పుర ద్వార పుకారా। బాలీ రిపు బల సహై న పారా ॥
ధావా బాలి దేఖి సో భాగా। మైం పుని గయుఁ బంధు సఁగ లాగా ॥
గిరిబర గుహాఁ పైఠ సో జాఈ। తబ బాలీం మోహి కహా బుఝాఈ ॥
పరిఖేసు మోహి ఏక పఖవారా। నహిం ఆవౌం తబ జానేసు మారా ॥
మాస దివస తహఁ రహేఉఁ ఖరారీ। నిసరీ రుధిర ధార తహఁ భారీ ॥
బాలి హతేసి మోహి మారిహి ఆఈ। సిలా దేఇ తహఁ చలేఉఁ పరాఈ ॥
మంత్రిన్హ పుర దేఖా బిను సాఈం। దీన్హేఉ మోహి రాజ బరిఆఈ ॥
బాలి తాహి మారి గృహ ఆవా। దేఖి మోహి జియఁ భేద బఢ఼ఆవా ॥
రిపు సమ మోహి మారేసి అతి భారీ। హరి లీన్హేసి సర్బసు అరు నారీ ॥
తాకేం భయ రఘుబీర కృపాలా। సకల భువన మైం ఫిరేఉఁ బిహాలా ॥
ఇహాఁ సాప బస ఆవత నాహీం। తదపి సభీత రహుఁ మన మాహీఁ ॥
సుని సేవక దుఖ దీనదయాలా। ఫరకి ఉఠీం ద్వై భుజా బిసాలా ॥

దో. సును సుగ్రీవ మారిహుఁ బాలిహి ఏకహిం బాన।
బ్రహ్మ రుద్ర సరనాగత గేఁ న ఉబరిహిం ప్రాన ॥ 6 ॥

జే న మిత్ర దుఖ హోహిం దుఖారీ। తిన్హహి బిలోకత పాతక భారీ ॥
నిజ దుఖ గిరి సమ రజ కరి జానా। మిత్రక దుఖ రజ మేరు సమానా ॥
జిన్హ కేం అసి మతి సహజ న ఆఈ। తే సఠ కత హఠి కరత మితాఈ ॥
కుపథ నివారి సుపంథ చలావా। గున ప్రగటే అవగునన్హి దురావా ॥
దేత లేత మన సంక న ధరీ। బల అనుమాన సదా హిత కరీ ॥
బిపతి కాల కర సతగున నేహా। శ్రుతి కహ సంత మిత్ర గున ఏహా ॥
ఆగేం కహ మృదు బచన బనాఈ। పాఛేం అనహిత మన కుటిలాఈ ॥
జా కర చిత అహి గతి సమ భాఈ। అస కుమిత్ర పరిహరేహి భలాఈ ॥
సేవక సఠ నృప కృపన కునారీ। కపటీ మిత్ర సూల సమ చారీ ॥
సఖా సోచ త్యాగహు బల మోరేం। సబ బిధి ఘటబ కాజ మైం తోరేమ్ ॥
కహ సుగ్రీవ సునహు రఘుబీరా। బాలి మహాబల అతి రనధీరా ॥
దుందుభీ అస్థి తాల దేఖరాఏ। బిను ప్రయాస రఘునాథ ఢహాఏ ॥
దేఖి అమిత బల బాఢ఼ఈ ప్రీతీ। బాలి బధబ ఇన్హ భి పరతీతీ ॥
బార బార నావి పద సీసా। ప్రభుహి జాని మన హరష కపీసా ॥
ఉపజా గ్యాన బచన తబ బోలా। నాథ కృపాఁ మన భయు అలోలా ॥
సుఖ సంపతి పరివార బడ఼ఆఈ। సబ పరిహరి కరిహుఁ సేవకాఈ ॥
ఏ సబ రామభగతి కే బాధక। కహహిం సంత తబ పద అవరాధక ॥
సత్రు మిత్ర సుఖ దుఖ జగ మాహీం। మాయా కృత పరమారథ నాహీమ్ ॥
బాలి పరమ హిత జాసు ప్రసాదా। మిలేహు రామ తుమ్హ సమన బిషాదా ॥
సపనేం జేహి సన హోఇ లరాఈ। జాగేం సముఝత మన సకుచాఈ ॥
అబ ప్రభు కృపా కరహు ఏహి భాఁతీ। సబ తజి భజను కరౌం దిన రాతీ ॥
సుని బిరాగ సంజుత కపి బానీ। బోలే బిహఁసి రాము ధనుపానీ ॥
జో కఛు కహేహు సత్య సబ సోఈ। సఖా బచన మమ మృషా న హోఈ ॥
నట మరకట ఇవ సబహి నచావత। రాము ఖగేస బేద అస గావత ॥
లై సుగ్రీవ సంగ రఘునాథా। చలే చాప సాయక గహి హాథా ॥
తబ రఘుపతి సుగ్రీవ పఠావా। గర్జేసి జాఇ నికట బల పావా ॥
సునత బాలి క్రోధాతుర ధావా। గహి కర చరన నారి సముఝావా ॥
సును పతి జిన్హహి మిలేఉ సుగ్రీవా। తే ద్వౌ బంధు తేజ బల సీంవా ॥
కోసలేస సుత లఛిమన రామా। కాలహు జీతి సకహిం సంగ్రామా ॥

దో. కహ బాలి సును భీరు ప్రియ సమదరసీ రఘునాథ।
జౌం కదాచి మోహి మారహిం తౌ పుని హౌఁ సనాథ ॥ 7 ॥

అస కహి చలా మహా అభిమానీ। తృన సమాన సుగ్రీవహి జానీ ॥
భిరే ఉభౌ బాలీ అతి తర్జా । ముఠికా మారి మహాధుని గర్జా ॥
తబ సుగ్రీవ బికల హోఇ భాగా। ముష్టి ప్రహార బజ్ర సమ లాగా ॥
మైం జో కహా రఘుబీర కృపాలా। బంధు న హోఇ మోర యహ కాలా ॥
ఏకరూప తుమ్హ భ్రాతా దోఊ। తేహి భ్రమ తేం నహిం మారేఉఁ సోఊ ॥
కర పరసా సుగ్రీవ సరీరా। తను భా కులిస గీ సబ పీరా ॥
మేలీ కంఠ సుమన కై మాలా। పఠవా పుని బల దేఇ బిసాలా ॥
పుని నానా బిధి భీ లరాఈ। బిటప ఓట దేఖహిం రఘురాఈ ॥దో. బహు ఛల బల సుగ్రీవ కర హియఁ హారా భయ మాని।
మారా బాలి రామ తబ హృదయ మాఝ సర తాని ॥ 8 ॥